Παλαιότερα, και ποιό συγκεκριμένα τον Αύγουστο 2014 και επ´ευκαιρία της ανακοίνωσης του Β Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων, είχε δοθεί στη δημοσιότητα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ένας χάρτης που εμφάνιζε πάλι τμηματικά την ΑΟΖ στην Δυτική Ελλάδα και Νότια της Κρήτης. Ο χάρτης αυτός όμως θεωρήθηκε από το ΥΠΕΞ ανεπίσημος υπό την έννοια ότι ήτο συμπληρωματικός του χάρτη που απεικόνιζε τα είκοσι θαλάσσια τεμάχια (sea blocks) τα οποία προκηρύχθηκαν τότε για έρευνες και φυσικά ευρίσκοντο εντός των ορίων της άτυπης Ελληνικής ΑΟΖ. Έχει ενδιαφέρον ότι αυτός ο χάρτης (παρατίθεται) κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της διαδικασίας που ακολουθήθηκε με την δημοσίευση της πρόσκλησης στο Journal of the European Union.
- Θαλάσσιες Ερευνητικές Περιοχές (Blocks), που προκηρύχθηκαν στο πλαίσιο του Β Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων (2014)
Τελικά, μέσω του εν λόγω διεθνούς διαγωνισμού κατακυρώθηκαν τρία μόνο blocks τον Ιούλιο του 2015 με τις μη κατοχυρωθείσες περιοχές να επιστρέφουν πάλι στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Δημοσίου. Αργότερα, τον Ιούνιο 2019 δυο νέες μεγάλες σε έκταση περιοχές εντός της ανωτέρω ορισθείσας τμηματικής ΑΟΖ οριοθετήθηκαν εκ νέου, ευρισκόμενες Νότια και ΝΔ της Κρήτης, και παραχωρήθηκαν σε δυο κοινοπραξίες, (ExxonMobil, Total, ΕΛΠΕ) μετά την υποβολή από αυτές συγκεκριμένων προτάσεων για την ανάληψη ερευνών. Στην συνέχεια οι περιοχές αυτές κατοχυρώθηκαν στην άνω κοινοπραξία μέσω ειδικού νόμου που ψηφίστηκε από την Βουλή τον Οκτώβριο 2019.(βλέπε χάρτη)
Και ναι μεν η μη (επίσημη) οριοθέτηση ΑΟΖ δεν εμπόδισε την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου το 2014 να προχωρήσει στη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού για έρευνες υδρογονανθράκων, με την χάραξη ΑΟΖ στο Ιόνιο να ακολουθεί αρκετά χρόνια αργότερα μέσω της Ελληνο-Ιταλικής συμφωνίας τον Ιούνιο εφέτος, αλλά και τις κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ το 2019 να εγκρίνουν παραχωρήσεις νότια και νότιο δυτικά της Κρήτης. Όμως η αντίληψη για τα όρια της Ελληνικής ΑΟΖ στις υπόλοιπες περιοχές νοτιοανατολικά της Κρήτης και στην Ανατολική Μεσόγειο ανατολικά του 28 Μεσημβρινού παραμένει εξαιρετικά νεφελώδης και ασαφής. Και αυτό γιατί σκόπιμα το Υπουργείο Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) αρνείται συστηματικά να εμφανίσει τα εξωτερικά όρια της υποτιθέμενης Ελληνικής ΑΟΖ υπό το έωλο επιχείρημα ότι δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία με το όμορα κράτη. Δηλαδή με Λιβύη, Αίγυπτο (για τις περιοχές που δεν περιέχονται στην πρόσφατη συμφωνία), Κύπρο και Τουρκία. Όμως η μη ύπαρξη συμφωνίας -που όπως γνωρίζουμε πολύ καλά στην περίπτωση της Τουρκίας είναι σχεδόν αδύνατη αφού δεν αναγνωρίζει καν την δικαιοδοσία του ΝΔΔΘ στην Μεσόγειο- δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία κατά τα τελευταία 30 χρόνια για την μη δημοσίευση έστω ενός χάρτη ή χαρτών με τις Ελληνικές θέσεις για το τι διεκδικούμε ως εθνικό θαλάσσιο χώρο υπό την μορφή ΑΟΖ.
Βέβαια η επίσημη θέση της Ελλάδος για την ΑΟΖ της παραμένει η δήλωση, μέσω του Ν 2001/2011,( Άρθρο 156, Παράγραφος 1η) ότι αυτή οριοθετείται βάσει των προβλέψεων του UNCLOS. Αναφέρεται δε στο εν λόγω νομοθέτημα ότι αυτή φθάνει μέχρι τα 200 νμ από τις γραμμές βάσεις, στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά, και όπου αυτό δεν είναι εφικτό ισχύει η μέση γραμμή. Βάσει δε του εν λόγω νόμου δηλώνεται με σαφήνεια ότι τα νησιά εξασκούν πλήρη επήρεια και άρα δικαιούνται ΑΟΖ. Έχουμε λοιπόν διαμορφώσει μια ιδιάζουσα κατάσταση όπου στα χαρτιά έχουμε δηλώσει ΑΟΖ πλην όμως δεν την έχουμε ορίσει ως θα έπρεπε. Δηλαδή μέσω της δημοσίευσης σχετικών χαρτών και την ανακήρυξη της μέσω Προεδρικού Διατάγματος. Κάτι που επιβάλλεται για τον απλούστατο λόγο ότι έχουμε απέναντι μας μια αναθεωρητική Τουρκία η οποία αγνοώντας πλήρως το Διεθνές Δίκαιο δεν χάνει ευκαιρία να δημοσιεύει συχνά πυκνά χάρτες κατά το δοκούν και να ανακηρύττει αυθαίρετα, και κατά παράβαση των κανόνων του UNCLOS, ΑΟΖ σε τεράστια σε έκταση τμήματα της Μεσογείου που δεν της ανήκουν.
- Η Ελληνική ΑΟΖ όπως διαμορφώνεται βάση των προβλέψεων του UNCLOS
Η δε συστηματική αποφυγή από το ΥΠΕΞ για απεικόνιση μέσω χαρτών των περιοχών που θεωρούμε δικό μας θαλάσσιο χώρο και άρα μπορούμε να εξασκούμε κυριαρχικά δικαιώματα (όπως λχ. έρευνες για υδρογονανθρακες, αλιεία, χωροθέτηση αιολικών πάρκων) οδηγεί πολύ συχνά σε παρανοήσεις ενώ εκπέμπει αβεβαιότητα για το τι τελικά διεκδικούμε, τόσο στο εσωτερικό και κυρίως προς τους στρατηγικούς μας εταίρους σε Ευρώπη και ευρύτερα. Έτσι δίδεται η εντύπωση, την οποία και ουδόλως προσπαθούμε να διαλύσουμε, ότι διεκδικούμε περιοχές "στο περίπου", πότε νότια της Κρήτης και πότε στο θαλάσσιο χώρο νότια του Καστελόριζου και της Ρόδου που μπορεί όμως και να μην μας ανήκουν- προσφέροντας άθελα μας (;) πάτημα στην Τουρκία να προβάλλει ατέλειωτες και τερατώδεις διεκδικήσεις. Με πλέον κτυπητό παράδειγμα την Τούρκο-Λιβυκή συμφωνία του Νοεμβρίου 2019 που προσπαθήσαμε με πολύ κόπο και μέσα από επώδυνους συμβιβασμούς να "διεμβολίσουμε" μέσω της πρόσφατης συμφωνίας μας με την Αίγυπτο.
Όπως η σύγχρονη Ελλάδα, λόγω των παραλείψεων μας και της παραδοσιακής μας τάσης για ασάφεια και αποφυγή ανάληψης ευθύνης, πολύ συχνά χαρακτηρίζεται από πολλούς φίλους και καλοπροαίρετους ξένους παρατηρητές ως η χώρα "του περίπου", έτσι και η διεκδίκηση του εθνικού θαλάσσιου χώρου μας μπορεί άνετα να θεωρηθεί από περιστασιακή και "στο περίπου" ως και ανεύθυνη και πάσχουσα από συνέπεια και τεκμηρίωση. Ας μην έχουμε λοιπόν αυταπάτες αλλά ούτε μεγάλες αξιώσεις στη γνωστή διένεξη μας με την Τουρκία για τον έλεγχο θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο και ευρύτερα. Όσο εξακολουθούμε να αερολογούμε αρνούμενοι να επιδεικνύουμε κανονικούς χάρτες με τις νόμιμες αξιώσεις μας - αφού κατά το κινεζικό ρητό μία εικόνα αξίζει όσο 1000 λέξεις- και να αναφερόμαστε γενικώς και αορίστως σε ορισμούς νομικών κειμένων, τόσο δεν θα πείθουμε τον διεθνή παράγοντα, την στήριξη του οποίου και επιζητούμε. Μπορεί η τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ στο Ιόνιο και νότιο δυτικά της Κρήτης να ενίσχυσε ολίγο την θέση μας, όπως και η επέκταση των χωρικών μας υδάτων (τμηματική και αυτή), όμως δεν αλλάζει την γενικότερη εικόνα μιας θολής και ασαφούς διεκδίκησης ανατολικά και δυτικά του 28 Μεσημβρινού.
* Τάκης Θεοδωρόπουλος, "Στη Χώρα του Περίπου", Μεταίχμιο, Οκτώβριος 2016