ίσως και περισσότερες από όσες θα χαθούν από το «λουκέτο» στις λιγνιτικές μονάδες. Αυτά και πολλά άλλα περιλαμβάνονται στο master plan της απολιγνιτοποίησης, το οποίο αναμένεται να τεθεί άμεσα σε διαβούλευση για 50 ημέρες, μια περίοδος που, όπως διαφαίνεται, σίγουρα δεν θα είναι …βαρετή.
Ήδη έχουν αρχίσει δειλά δειλά να εμφανίζονται οι πρώτες ενστάσεις από φορείς της περιοχής και οργανώσεις. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ καλεί τα Σωματεία-Μέλη της, τους εργαζομένους, τους συνταξιούχους και όλους τους πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας που οργανώνεται από τα Εργατικά Κέντρα, τα Σωματεία και τους τοπικούς φορείς αύριο στις 12:00 το μεσημέρι, στα Λιβερά, προκειμένου «να καταδειχθεί στην κυβέρνηση η αντίθεση των κοινωνικών οργανώσεων και των πολιτών στην προοπτική της κατάρρευσης και του οικονομικού μαρασμού της περιοχής που φέρνει η βίαιη απολιγνιτοποίηση», όπως αναφέρεται στην ανακοίνωσή τους.
Γιατί στα Λιβερά; Διότι εκεί θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση για τη θεμελίωση του φωτοβολταϊκού πάρκου των ΕΛΠΕ και έως την περασμενη Παρασκευή προγραμματιζόταν να παρευρεθεί και ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος όμως -λόγω άλλων υποχρεώσεων- το πιθανότερο είναι ότι δεν θα επισκεφθεί την περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση, η τοπική κοινωνία διαμαρτύρεται διότι θεωρεί ότι έμεινε εκτός της προετοιμασίας και του σχεδιασμού του master plan, και πλέον επιδιώκει – τουλάχιστον – να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της στην τελική διαμόρφωση του σχεδίου και στην υλοποίησή του. Πάντως, πληροφορίες αναφέρουν ότι θα δοθεί στους κατοίκους της περιοχής η δυνατότητα αξιοποίησης του «εργαλείου» των ενεργειακών κοινοτήτων ή η επιλογή να συμμετάσχουν ως μέτοχοι σε επενδύσεις έργων ΑΠΕ, ώστε να εμπλακεί ενεργά την τοπική κοινωνία στο εγχείρημα. Στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) έχουν προβλεφθεί δράσεις εξοικονόμησης ενέργειες, τεχνολογίες αποθήκευσης, έχει περιληφθεί πληθώρα επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά.
Όσον αφορά πάντως στο ενεργειακό κεφάλαιο, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής στο Green Tank, αν υλοποιηθούν τα σχέδια ανάπτυξης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού (ΣΗΘΥΑ) με καύσιμο το ορυκτό αέριο που περιλαμβάνονται στο master plan, θα μετατρέψουν de facto το Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας σε Κέντρο Ορυκτού Αερίου.
Όπως σημειώνει ο ίδιος, το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) για τη Δ. Μακεδονία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μια νέα μονάδα ορυκτού αερίου από ιδιώτη ισχύος 800 MW, τη μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 ισχύος 660 ΜW σε μονάδα με καύσιμο ορυκτό αέριο και την κατασκευή μονάδων συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού με το ίδιο καύσιμο, η μία για να καλύψει τμήμα των αναγκών τηλεθέρμανσης τριών πόλεων ισχύος 40 MW και οι άλλες για αγροτικές μονάδες υδροπονίας. «H δε κατανάλωση ορυκτού αερίου στην περιοχή εκτιμάται ότι θα εκτοξευτεί από τις 30 GWh που είναι σήμερα σε περισσότερο από 13,000 GWh το 2029», τονίζει, επισημαίνοντας ότι με τέτοιες επιλογές το Master Plan δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε «πράσινο», ούτε συμβατό με το πνεύμα του Green Deal (με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει όσον αφορά στις δυνατότητες χρηματοδότησης) και του πανευρωπαϊκού στόχου για κλιματική ουδετερότητα το 2050.
Μάλιστα, οι συγκεκριμένες επιλογές, κινδυνεύουν να ακυρώσουν τις προβλέψεις για τα 2100 νέων ΜW ορυκτού αερίου την επόμενη δεκαετία του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), καθώς εκτός από τα νέα MW αερίου στη Δυτική Μακεδονία υπάρχουν και οι υπό κατασκευή ή αδειοδότηση μονάδες αερίου ιδιωτών σε άλλες περιοχές της χώρας.
Αναλυτικά παρουσιάζεται στο master plan ο σχεδιασμός διείσδυσης του φυσικού αερίου στην περιοχή. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι η προοπτική του διαδριατικού αγωγού ΤΑΡ, με νέα σημεία εξόδου, είναι βασικό έργο υποδομής για την εξασφάλιση φυσικού αερίου στη Δ. Μακεδονία.
Επίσης, στο νέο Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης ΕΣΦΑ (Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου) 2021-2030, το οποίο έχει θέση σε δημόσια διαβούλευση ο ΔΕΣΦΑ προβλέπεται η κατασκευή νέου αγωγού υψηλής πίεσης στην περιοχή. Σχέδια για την ανάπτυξη δικτύων διανομής περιλαμβάνονται ακόμη στο πρόγραμμα ανάπτυξης της ΔΕΔΑ (Δημόσια Επιχείρηση Δικτύων Διανομής Αερίου, θυγατρική της ΔΕΠΑ Υποδομών) αλλά και άλλων κατόχων άδειας διανομής φυσικού αερίου. Με βάση τα τρέχοντα προγράμματα ανάπτυξης των Διαχειριστών δικτύου, προβλέπεται ανάπτυξη δικτύων στην επηρεαζόμενη περιοχή για τις πόλεις Έδεσσα και Βέροια (CNG) καθώς και σε Καστοριά, Μανιάκοι και Άργος Ορεστικού.
Στις προτεινόμενες επενδύσεις περιλαμβάνεται η επέκταση του ΕΣΦΑ προς Δυτική Μακεδονία με αγωγό υψηλής πίεσης (hydrogen ready). Η επένδυση περιλαμβάνει κατασκευή αγωγού υψηλής πίεσης , μήκους 130 χιλιομέτρων, για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα Τρίκαλα Ημαθίας έως την Πτολεμαΐδα και μελλοντική σύνδεσή του με παραγωγή υδρογόνου. Η επένδυση εκτιμάται περίπου στα 110 εκατ. ευρώ και εάν η τελική επενδυτική απόφαση ληφθεί εντός του 2021, εκτιμάται ότι θα μπορεί να κατασκευαστεί και να λειτουργεί έως τον Μάρτιο του 2023.
Επίσης, στο Σχέδιο έχει περιληφθεί και η κατασκευή δικτύων διανομής φυσικού αερίου, ένα έργο με προϋπολογισμό 20 με 25 εκατ. ευρώ και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το 2024. Τέτοιες επενδύσεις, όπως αναφέρεται στο master plan, θεωρούνται κρίσιμες, καθώς, μεταξύ άλλων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συνέχιση της τηλεθέρμανσης και δημιουργούν εύφορο έδαφος για τη μετατροπή λιγνιτικών εργοστασίων σε φυσικού αερίου.