Οι εκκρεμότητες αυτές, για να μην ομιλήσουμε για προβλήματα σε αρκετές περιπτώσεις, εντοπίζονται κυρίως στην αγορά ηλεκτρισμού, σε ότι αφορά την λειτουργία των νέων αγορών του ΕΧΕ αλλά και την επιχειρούμενη fast track απολιγνιτοποίηση, στην οργάνωση της διείσδυσης των ΑΠΕ και την διασφάλιση οικονομικής ευρωστίας του ειδικού λογαριασμού (ΕΛΑΠΕ), αλλά εσχάτως και στο φυσικό αέριο όπου η Ελλάδα έχει πλέον να αντιμετωπίσει μια εχθρική στάση από πλευράς ΕΕ, η οποία έχει θέσει τα έργα υποδομών φ. αερίου εκτός χρηματοδοτικού πλαισίου. Όχι λιγότερο αμελητέα είναι η κατάσταση επιλεκτικής απραξίας που έχει επικρατήσει, με άνωθεν πολιτική εντολή, στον ευαίσθητο τομέα των ερευνών υδρογονανθράκων. Τέλος, τρέχουν διάφορες ιδιωτικοποιήσεις αρμοδιότητας του ΥΠΕΝ με επίκεντρο την ΔΕΠΑ και την ΛΑΡΚΟ.
Χωρίς δεύτερη σκέψη στην κορυφή των προτεραιοτήτων του νέου υπουργού πρέπει να είναι η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων και παρενεργειών που έχουν παρατηρηθεί από τότε που ξεκίνησε η εφαρμογή του target model, την 1η Νοεμβρίου 2020, και η λειτουργία από το ΕΧΕ των 4 παράλληλων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως έχουμε ήδη επισημάνει μέσω εκτενούς αρθρογραφίας μας και σχολιασμού (εδώ και εδώ) οι αστοχίες και αδυναμίες έχουν εντοπισθεί στην λειτουργία της "αγοράς εξισορρόπησης " που όμως αποτελεί αρμοδιότητα του ΑΔΜΗΕ. Του θέματος έχει ήδη επιληφθεί η ΡΑΕ η οποία και έχει προτείνει σειρά προσωρινών και διορθωτικών μέτρων. Ο κ. Υπουργός θα πρέπει να ενημερωθεί σε βάθος, να επιβλέψει την εφαρμογή των μέτρων και να διασφαλίσει μακροπρόθεσμα την ομαλή λειτουργία της αγοράς που αποτελεί την καρδιά λειτουργίας του συνολικού ενεργειακού συστήματος της χώρας. Η δομή της αγοράς ακολουθεί τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και άρα θα πρέπει να αφεθεί να λειτουργήσει όπως έχει σχεδιασθεί βάσει της εμπειρίας όλων των άλλων χωρών και βάσει των προδιαγραφών της ΕΕ. Για αυτό θα πρέπει να εγκαταλειφθούν άμεσα ως επικίνδυνες και τυχοδιωκτικές οι οποίες σκέψεις περί ανασχεδιασμού της αγοράς.
Η ΔΕΗ, και η επιχειρούμενη σήμερα απολιγνιτοποίηση του παραγωγικού της ιστού με παράλληλη ανάπτυξη του δυναμικού της σε ΑΠΕ, αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την Επιχείρηση η οποία και έχει ενισχυθεί παντοιοτρόπως από την κυβέρνηση. Πέρα από την οικονομική ενίσχυση της, μέσω συνδυασμού μέτρων (4ο τρίμηνο 2019),η ΔΕΗ έχει απαλλαγεί από την μέριμνα της οικονομικής υποστήριξης των πληττόμενων λιγνιτικών περιοχών μέσα από το χρηματοδοτούμενο με Ευρωπαϊκά κονδύλια πρόγραμμα ενεργειακής μετάβασης που διαχειρίζεται η ΣΔΑΜ. Με την ΔΕΗ να διαθέτει πεπειραμένο και υψηλά επαγγελματικό management θα πρέπει επιτέλους η κυβέρνηση να αποφασίσει τον απογαλακτισμό της και την χαλάρωση του σφικτού κρατικού εναγκαλισμού. Ως βασικός μέτοχος η εκάστοτε κυβέρνηση, μέσω του ΥΠΕΝ, θα εξασκεί πάντοτε τον απαραίτητο έλεγχο αλλά θα πρέπει κάποτε να σταματήσει την εμπλοκή της στο day to day management και σε αποφάσεις της διοίκησης που έχουν σχέση με την αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις ορισμένων μεγάλων ενεργοβόρων βιομηχανιών για νέες συμβάσεις που έληξαν στις 31/12. Δεν χρειάζεται καθοδήγηση από το ΥΠΕΝ η διοίκηση της ΔΕΗ προκειμένου να ολοκληρώσει τις εν λόγω διαπραγματεύσεις.
Καθώς προχωρά η απολιγνιτοποίηση το βάρος της ηλεκτροπαραγωγής έχει ήδη μεταφερθεί στο πλήρως εισαγόμενο φυσικό αέριο, το μερίδιο του οποίου έχει ήδη φθάσει να καλύπτει το 50% του μίγματος παραγωγής και την κατανάλωση σε εθνικό επίπεδο να έχει ξεπεράσει τα 6,0 δισεκ. κυβ. μέτρα (στοιχεία 2020). Με προοπτική αυτή να φθάσει τα 10,0 δισ. κυβ, μέτρα μέχρι το 2025 αφού πέρα της ηλεκτροπαραγωγής θα καλύψει και μεγάλη γκάμα χρήσεων στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα. Εν όψει της διευρυμένης χρήσης φυσικού αερίου, που πρόκειται να παίξει κομβικό ρόλο ως το ενδιάμεσο καύσιμο στην φάση της Ενεργειακής Μετάβασης, η Ελλάδα, τόσο μέσω του ΔΕΣΦΑ, των ΕΔΑ αλλά και άλλων εταιρειών, έχει σε εξέλιξη ένα εκτενές πρόγραμμα επέκτασης και αναβάθμισης των απαραίτητων υποδομών φ. αερίου.
Εδώ όμως έχει να αντιμετωπίσει την απροκάλυπτη αντίδραση, για να μην πούμε εχθρότητα του Ευρωκομισιαράτου των Βρυξελλών, που μέσω μιας ολόκληρης σειράς διοικητικών μέτρων αστυνομικής φύσεως προσπαθεί με κάθε τρόπον να περιορίσει την κατανάλωση του φ. αερίου επειδή πρεσβεύει ότι με αυτόν τον τρόπο θα αντιμετωπισθεί καλύτερα η "Κλιματική Αλλαγή".
Έτσι το ευρωιερατείο, όπως έχουμε επισημάνει (εδώ) έχει αποδυθεί σε μια προσπάθεια τερματισμού της χρηματοδότησης νέων έργων φ. αερίου μέσα από μία σειρά απαγορευτικών αποφάσεων από τις ΕΙΒ και EBRD και τελευταία από το ίδιο το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Το επόμενο στάδιο θα είναι να απαγορευθεί η χρηματοδότηση έργων φ. αερίου από το πολυδιαφημισμένο Ταμείο Ανάκαμψης στο οποίο έχει στηρίξει πολλές ελπίδες η ελληνική κυβέρνηση. Και όλα αυτά χωρίς να προβληθεί η παραμικρή αντίδραση ή ένσταση από ελληνικής πλευράς σε μια απαράδεκτη διάκριση, στον τομέα των υποδομών, που γίνεται εις βάρος της χώρας μας. Ιδού λοιπόν πεδίο λαμπρό για το νέο Υπουργό ο οποίος καλείται μέσω συντονισμένων ενεργειών της κυβέρνησης να απαιτήσει άμεσα την εξαίρεση της Ελλάδας από τέτοιου είδους βλαπτικές για τη χώρα μας πολιτικές της ΕΕ.
Το θέμα των ΑΠΕ είναι εξ ίσου σοβαρό και πρωταρχικός στόχος στην σημερινή χρονική συγκυρία είναι η εξασφάλιση της σωστής λειτουργία του ειδικού λογαριασμού για τις ΑΠΕ, τον ΕΛΑΠΕ, που διαχειρίζεται ο ΔΑΠΠΕΠ. Μετά τις πρόσφατες παρεμβάσεις από πλευράς ΥΠΕΝ, που τόσο εξόργισαν τους αυτό παραγωγούς, ο κ. Υπουργός καλείται να ενσκήψει στο όλο θέμα και να ξεκινήσει ένα γύρο επαφών με εκπροσώπους τους. Μόνο έτσι θα μπορέσει να διαμορφώσει άποψη και εάν χρειασθεί να προβεί στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις. Επίσης, θα πρέπει επισημάνουμε, ότι υπάρχει στο υπουργείο λιμνάζουσα "στίβα" από εκκρεμείς αποφάσεις που αφορούν τους όρους σύνδεσης πολύ μεγάλων έργων ΑΠΕ με συνολικές επενδύσεις που υπερβαίνουν το € 1,5 δισεκ. Κάτι θα πρέπει να γίνει με αυτό το θέμα γιατί κάθε επιπλέον αργοπορία μετρά αρνητικά για τους επενδυτές οι οποίοι καλούνται από τον ΑΔΜΗΕ και άλλους φορείς να υποβάλλουν εκ νέου αιτήσεις κ.ο.κ.
Τέλος, και ασφαλώς όχι τελευταίος, είναι ο τομέας των ερευνών. Με την Ελλάδα να αυξάνει διαρκώς τις εισαγωγές της σε φ. αέριο και το πετρέλαιο να αποτελεί το βασικό καύσιμο των μεταφορών- που παρά την είσοδο της ηλεκτροκίνησης θα εξακολουθήσει για πολύ ακόμα να ικανοποιεί τις ανάγκες των μετακινήσεων- έχει κάθε λόγο να θέλει να παράγει τα δικά της καύσιμα μέσω της αξιοποίησης του εγχώριου δυναμικού υδρογονανθράκων που αναμφίβολα διαθέτει. Με 13 ενεργές παραχωρήσεις (τον μεγαλύτερο αριθμό όλων των εποχών), και παραχωρησιούχους ορισμένες από τις γνωστότερες εταιρείες του κόσμου (ExxonMobil, Total), η ανακάλυψη και εκμετάλλευση συγκεκριμένων κοιτασμάτων δεν αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός αλλά πολύ σύντομα μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Απαιτείται όμως ρεαλισμός και πολιτική βούληση και προπαντός να σταματήσει η καλλιέργεια του κλίματος της δήθεν απαξίωσης των ορυκτών καυσίμων (βλέπε stranded assets theory) λόγω της οσονούπω εγκατάλειψης των, λόγω στροφής στις ΑΠΕ στην ηλεκτροκίνηση και άλλων τινών.
Ασφαλώς και η "Ενεργειακή Μετάβαση" θα προχωρήσει και σε 30-40 χρόνια από σήμερα το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα θα έχει ενδεχομένως υποχωρήσει στο 50%- 55% από το σημερινό 82% .Όμως πετρέλαιο και φ. αέριο δεν πρόκειται να εξαφανιστούν τόσο εύκολα από το ενεργειακό προσκήνιο αφού έχουν ένα πολύ συγκεκριμένο ρόλο να παίξουν κατά την ενεργειακή μετάβαση. Η δε Ελλάδα οφείλει να αξιοποιήσει στο έπακρο τους πολύτιμους πλουτοπαραγωγικούς πόρους που διαθέτει ώστε να ενισχύσει την οικονομία της και να ενδυναμώσει την ενεργειακή της ασφάλεια (με ποσοστό 75% έχει από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εξαρτήσεις στην ΕΕ).
Ασφαλώς και δεν θα υποδείξουμε εμείς στον νέο Υπουργό το τι πρέπει να πράξει για να αντιμετωπίσει τα επείγοντα και μη θέματα του χαρτοφυλακίου του στον ενεργειακό τομέα, όπως τα εκθέσαμε. Είχαμε όμως υποχρέωση να επισημάνουμε τα ανοικτά μέτωπα αλλά και να εκθέσουμε ορισμένες απόψεις που σε πολλές περιπτώσεις απηχούν τις ανησυχίες της ίδιας της αγοράς. Ως νέος και δυναμικός πολιτικός, διαθέτοντας φρέσκια ματιά και έχοντας καλή γνώση του αντικειμένου, ο Κώστας Σκρέκας μπορεί να κάνει την διαφορά. Απαιτείται ασφαλώς τόλμη και πολιτική μαεστρία για να παρουσιάσει τις εκάστοτε θέσεις του στον πρωθυπουργό και στο κυβερνητικό κονκλάβιο, την έγκριση και υποστήριξη του οποίου και θα πρέπει να επιδιώξει, προκειμένου υλοποιήσει τις απαιτούμενες τομές και μεταρρυθμίσεις.