τη συνεργασία, ιδιαίτερα σε τεχνικό επίπεδο, με εξαιρετικά αποτελέσματα: το Ευρωπαϊκό δίκτυο, αν και εξαιρετικά εκτεταμένο, παρουσιάζει εξαιρετική αξιοπιστία.
Σήμερα τα δίκτυα έχουν μεγάλη αλληλεξάρτηση λόγω της αύξησης των μεταξύ των διασυνδέσεων. Επί πλέον, εμφανίζονται όλο και συχνότερα το φαινόμενο συνεχών και ταχέων μεταβολών (καμμιά φορά ακραίων) στις συνθήκες λειτουργίας των Συστημάτων ηλ. Ενέργειας, θέτοντας νέες τεχνικές προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια λειτουργίας. Η ροή ισχύος στα δίκτυα είναι ευμετάβλητη και εμφανίζει πολλές και απότομες μεταβολές. Αυτό οφείλεται στο ευμετάβλητο της παραγωγής των ΑΠΕ αλλά και στη μεγάλη αύξηση των εμπορικών ανταλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας (ιδιαίτερα μετά την απελευθέρωση των αγορών).
Η εμπειρία της καθημερινής λειτουργίας και η ανάλυση κάποιων μεγάλων διαταραχών που συνέβησαν τις τελευταίες δεκαετίες στα Ευρωπαϊκά δίκτυα, κατέδειξαν την ανάγκη στενότερης περιφερειακής συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας. Το 2008 εμφανίστηκαν οι πρώτοι οργανισμοί, που ιδρύθηκαν εθελοντικά, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της λειτουργίας γειτονικών συστημάτων: το CORESO (με έδρα τις Βρυξέλλες) και το TSCNET (με έδρα το Μόναχο). Το 2016 οι TSOs της Σκανδιναβίας (Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία και τμήμα της Δανίας) ξεκίνησαν ένα συντονιστικό κέντρο για την περιοχή τους. Την ίδια περίπου περίοδο, η ΕΕ αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο τέτοιων οργανισμών – και σε συνεργασία με τον entso-e, θεσμοθέτησε τους Περιφερειακούς Συντονιστές Ασφάλειας (Regional Security Coordinators-RSCs) μέσω του Κανονισμού 2017/1485/ΕΕ (SOGL). Αποφασίστηκε η ανάπτυξη έως 6 RSCs στην Ευρώπη. Σήμερα, λειτουργούν τα πιο κάτω RSCs: το TSCNET για λογαριασμό διαχειριστών της Κεντρικής και Βορειανατολικής Ευρώπης, το CORESO για λογαριασμό διαχειριστών της Κεντρικής και Βορειοδυτικής Ευρώπης, το Nordic RSC το οποίο εξυπηρετεί τις Σκανδιναβικές χώρες, το Baltic RSC για τις χώρες της Βαλτικής και το SCC με έδρα το Βελιγράδι το οποίο παρέχει υπηρεσίες σε διαχειριστές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το Μάιο του 2020 ιδρύθηκε το 6ο RSC που καλύπτει τις χώρες της ΕΕ στην ΝΑ Ευρώπη, με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
Τα RSCs είναι εταιρείες οι οποίες συστήνονται από τους Διαχειριστές με αποστολή να συντονίζουν και να επικουρούν τους Διαχειριστές σε θέματα ασφάλειας και σε καθημερινή βάση, παρέχοντας τις παρακάτω υπηρεσίες:
1. Ανάπτυξη κοινού μοντέλου δικτύου
2. Συντονισμό της Επιχειρησιακής Ασφαλείας
3. Συντονισμένο Υπολογισμό της ικανότητας μεταφοράς των διασυνδέσεων
4. Συντονισμό του προγραμματισμού συντηρήσεων
5. Αξιολόγηση Βραχυχρόνιας και Mεσοπρόθεσμης Επάρκειας του περιφερειακού συστήματος παραγωγής-μεταφοράς
ενώ εντάσσονται σταδιακά και νέες υπηρεσίες όπως η Συντονισμένη κατάστρωση σχεδίων άμυνας και αποκατάστασης και η διαχείριση “κρίσιμων” καταστάσεων (emergencies) σε περιφερειακό επίπεδο.
Ο ρόλος των RSCs δεν είναι συμβουλευτικός∙ εκδίδει συστάσεις (recommendations) προς τους Διαχειριστές αλλά οι τελικές αποφάσεις και ευθύνη ανήκει σε αυτούς. Τα RSCs συνεργάζονται μεταξύ τους και ανταλλάσσουν αποτελέσματα και τεχνογνωσία σε καθημερινή βάση εναρμονίζοντας τις μεθοδολογίες και πρακτικές τους.
RSC Θεσσαλονίκης - Southeast Electricity Network (SEleNe-CC)
Το Μάϊο του 2020, ιδρύθηκε από τους Διαχειριστές των Συστημάτων Bουλγαρίας (ESO-EAD), Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ), Iταλίας (Terna) και Ρουμανίας (Transelectrica, ο Περιφερειακός Συντονιστής Ασφαλείας (RSC) με την επωνυμία Southeast Electricity Network-Coordination Center (SEleNe-CC) και έδρα τη Θεσσαλονίκη. Μέτοχοι της SELENE είναι οι Διαχειριστές που την ίδρυσαν με ίσα μερίδια. Εξυπηρετεί δύο περιοχές Υπολογισμού Δυναμικότητας: GR-IT (Νότια Ιταλία-Ελλάδα) και Southeast Europe (Ελλάδα-Βουλγαρία-Ρουμανία). Θα απασχολεί αρχικά περί τους 15 εργαζόμενους και από την 1η Ιουλίου θα παρέχει όλες τις προαναφερθείσες υπηρεσίες στους Διαχειριστές-μετόχους της. Στην παρούσα φάση ολοκληρώνεται η εγκατάσταση των απαραίτητων υποδομών και πραγματοποιούνται εκτεταμένες δοκιμές προσομοίωσης (dry runs) με χρήση πραγματικών δεδομένων.
Η λειτουργία της SELENE αναμένεται να βελτιώσει την ασφάλεια των δικτύων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, να συμβάλει στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ του προσωπικού των Διαχειριστών σχετικά με την αντιμετώπιση των νέων τεχνικών προκλήσεων και να προωθήσει την εναρμόνιση των γειτονικών χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ με το Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Στα πλαίσια του “Πακέτου για Καθαρή Ενέργεια - ΠΚΕ’’ (Clean Energy Package - CEP), από τον Ιούλιο του 2022 τα RSCs (όπως και η SELENE) θε μετεξελιχθούν σε “Περιφερειακά Κέντρα Συντονισμού” (Regional Coordination Centers - RCCs) στα οποία ανατίθενται και νέες (πολύ περισσότερες) αρμοδιότητες.
*Λίγα λόγια για τον Δρ. Γιάννη Καμπούρη. Είναι Διευθυντής Διεθνών Σχέσεων του ΑΔΜΗΕ και Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, Περιφερειακού Κέντρου Ελέγχου Ηλεκτρικής Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (SEleNe CC).