Αφού στην ουσία δεν παρατηρείται κάποια δυσαναπλήρωτη έλλειψη στην προμήθεια βασικών ενεργειακών πρώτων υλών όπως το πετρέλαιο, ο άνθρακας ή το φυσικό αέριο.
Πλην όμως οι χονδρεμπορικές τιμές του αερίου και κατ´ επέκταση του ηλεκτρισμού έχουν εδώ και μερικούς μήνες πάρει την άγουσα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη, με αποτέλεσμα αυτές τώρα να έχουν αρχίσει να επηρεάζουν ανοδικά τις τιμές του καταναλωτή (retail prices).
Όμως όπως θα εξηγήσουμε ποιο κάτω η σημερινή ανωμαλία μπορεί, όσο είναι καιρός, να διορθωθεί με την λήψη στοχευμένων μέτρων από αυτούς που είναι οι άμεσα υπεύθυνοι για την σημερινή αδιέξοδη κατάσταση. Που δεν είναι άλλοι από τους «τεχνοκράτες» εγκεφάλους της ΕΕ. Αυτό πάντως που παρατηρούμε τους τελευταίους μήνες είναι η συνεχής άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου σε διαφορά gas hubs σε Ευρώπη και ΗΠΑ και την συνεπακόλουθη άνοδο των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού στα διαφορά Ευρωπαϊκά ενεργειακά χρηματιστήρια η λειτουργία των οποίων είναι βασισμένη στο γνωστό target model.
Είναι χαρακτηριστικές οι παρατιθέμενες γραφικές παραστάσεις που αναφέρονται στην πορεία της τιμής αερίου στο TTF, το Ολλανδικό gas hub, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τις τιμές αερίου της Ευρώπης, στις τιμές ηλεκτρισμού στα διαφορά ενεργειακά χρηματιστήρια και στα δικαιώματα ρύπων του ευρωπαϊκού μηχανισμού (EMS). Ομιλούμε για συνεχείς αυξήσεις από την αρχή του έτους με κορύφωση τις τελευταίες ημέρες.
Με το φυσικό αέριο να παίζει καθοριστικό ρόλο γιατί συμμετέχει σε πολύ μεγάλο βαθμό στο μίγμα της ηλεκτροπαραγωγής (έφθασε το 55% την περασμένη εβδομάδα στην Ελλάδα- βλέπε γράφημα) και άρα επηρεάζει άμεσα την διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρισμού. Η ίδια κατάσταση, δηλ. ως προς την κυριαρχική θέση του αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, επικρατεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη αφού οι υψηλές τιμές CO2 και τα υπόλοιπα αψυχολόγητα μέτρα της ΕΕ (βλέπε το περίφημο EU Taxonomy στο οποίο αναφερθήκαμε πρόσφατα εδώ) έχουν αφήσει τους προμηθευτές χωρίς εναλλακτικά καύσιμα για base load όπως μέχρι πρότινος ήτο ο άνθρακας. Σπεύδοντας όλοι να εξασφαλίσουν ικανές ποσότητες αερίου από τον ίδιο ευρωπαϊκό κάλαθο ήτο λογικό επακόλουθο οι τιμές να οδηγηθούν στα ύψη.
Παράλληλα με την μεγάλη ζήτηση η οποία κορυφώθηκε τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς η καθημερινότητα επέστρεφε στις περισσότερες χώρες μετά το πολύμηνο lockdown ,παρατηρήθηκαν οριακές ελλείψεις στη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου η οποία είθισται κατά την διάρκεια του θέρους να αναπληρώνει τα αποθέματα στους διαφόρους υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους. Όμως η διαδικασία αυτή για μια σειρά από τεχνικούς λόγους ( που έχουν να κάνουν με τις ιδιάζουσες συνθήκες λειτουργίας κατά την περίοδο του lockdown) δεν μπόρεσε να εξελιχθεί όπως είχε σχεδιασθεί με αποτέλεσμα τόσο η Gazprom όσο και η Equinor, οι βασικοί προμηθευτές της ευρωπαϊκής αγοράς, να μην μπορέσουν να προσφέρουν τις απαιτούμενες επιπλέον ποσότητες (δηλ. over and above the contracted quantities). Επιπλέον, το LNG που είναι αρκετά ευέλικτο ως καύσιμο και θα μπορούσε να αναπληρώσει τα παρατηρούμενη κενά στην Ευρώπη ήτο μάλλον δυσεύρετο και πανάκριβο τους τελευταίους μήνες (ομιλούμε για φορτία spot) αφού η αγορά της Κίνας και ΝΑ Ασίας έχει μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο σφουγγάρι που απορροφά όποια επιπλέον ποσότητα παράγεται παγκοσμίως.
Σήμερα τόσο η Ελληνική κυβέρνηση όσο και πολλές ευρωπαϊκές (λχ. Ιταλία ,Ισπανία, Βρετανία) καλούνται να διαχειριστούν μια κατάσταση οικονομικής δυσπραγίας από πλευράς καταναλωτών και απόλυτης κρίσης από πλευράς προμηθευτών (ήδη έχουν κλείσει 5 εταιρείες προμηθευτών στο UK) και έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μια σειρά μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα (λχ. μηδενισμός ΦΠΑ, μηδενισμός ειδικών φόρων κλπ) και εξόφθαλμων επιδοτήσεων ώστε να περιορίσουν όσο το δυνατόν τις αναπόφευκτες αυξήσεις στα τιμολόγια των νοικοκυριών. Με τη σύμφωνη γνώμη της Κομισιόν φαίνεται ότι μεγάλης κλίμακας επιδοτήσεις θα εφαρμοστούν οριζόντια ως ανάχωμα στις τρέχουσες και επικείμενες αυξήσεις σε αέριο και ηλεκτρισμό.
Με το ευρωιερατείο να αρνείται πεισματικά μέχρι τώρα να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο την όλη κατάσταση στη ρίζα του κακού, που δεν είναι άλλη παρά η παράλογη και τεχνητή αύξηση των τιμών CO2 τα τελευταία δύο χρόνια. Όμως οι υψηλές τιμές στους ρύπους είναι άκρως απαραίτητες για να στηρίξουν την μεγάλη στροφή στις ΑΠΕ και την απόλυτη δαιμονοποίηση του άνθρακα, και σύντομα του φυσικού αερίου, που όμως χωρίς αυτά τα καύσιμα δεν μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά και ανταγωνιστικά η καθημερινή αγορά ηλεκτρισμού. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι στο σημερινό στάδιο εξέλιξης της αγοράς αλλά και για τα αμέσως επόμενα χρόνια η λειτουργία της αγοράς δεν μπορεί να στηριχθεί στις μεταβλητές ΑΠΕ, έστω και εάν αυτές ορισμένες ημέρες καλύπτουν ένα σοβαρό τμήμα του συνολικού φορτίου. Η εύρυθμος και ανταγωνιστή λειτουργία της αγοράς επιβάλλει πολυμορφία καυσίμων (plurality of fuels) και συμμετοχή όλων των κλασικών τύπων καυσίμων, δηλ. άνθρακα, φυσικό αέριο και πυρηνικά. Μόνο αυτά εξασφαλίζουν το απαραίτητο base load πάνω στο οποίο θα λειτουργούν οι ΑΠΕ, μέχρις ότου εξελιχθεί η αποθήκευση πέρα από τα υδροηλεκτρικά.
Συμπερασματικά, αντί οι κυβερνήσεις με την αγιαστούρα των Βρυξελλών να σπεύδουν να εισάγουν παντός είδους επιδοτήσεις (εδώ)νοθεύοντας στην πράξη τον ανταγωνισμό (βασικό πυλώνα της εσωτερικής αγοράς) και τινάζοντας κυριολεκτικά τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών στον αέρα, καλό θα ήταν να φροντίσουν να διορθώσουν την λειτουργία της ενεργειακής αγοράς με το να μειώσουν την τιμή των δικαιωμάτων CO2. Και προς θεού μην σπεύσει κάποιος να επικρίνει την διαδικασία ως «κρατική παρέμβαση» και τα τοιαύτα γιατί θα επισημάνουμε ότι οι τιμές δεν οδηγήθηκαν στα ύψη όλως τυχαία. Έφθασαν εκεί που είναι σήμερα γιατί η ΕΕ πριν από περίπου τρία χρόνια ξεκίνησε να περιορίζει συστηματικά την παροχή δωρεάν δικαιωμάτων σε βιομηχανίες ώστε να καταστήσει αντί οικονομική την χρήση του άνθρακα και του φυσικού αερίου. Χωρίς όμως να έχουν μεριμνήσει ώστε να υπάρχουν εναλλακτικά καύσιμα ή λύσεις. Το presidium και η γραφειοκρατία της Κομισιόν αλλά και οι ευρωβουλευτές (που υποτίθεται ότι την επιβλέπουν) φέρουν τεράστιες ευθύνες για το σημερινό μπάχαλο στην ενεργειακή αγορά και θα πρέπει κάποτε να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δεν μπορεί να συνεχίσουν εσαεί να είναι στο απυρόβλητο.