Οι δε ανατιμήσεις σε ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο σε επίπεδο καταναλωτή έχουν αλυσιδωτές αντιδράσεις επηρεάζοντας μεγάλο μέρος της παραγωγικής διαδικασίας. Κάτι που νομοτελειακά θα οδηγήσει την οικονομία για μια ακόμα φορά σε σοβαρή ύφεση αφού αίφνης κινδυνεύει να μειωθεί η κατανάλωση σε όλο το εύρος της οικονομικής δραστηριότητας.
Προκειμένου να αποφευχθούν ή απλά να μετριασθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από την αύξηση της τιμής αερίου και ηλεκτρισμού εξετάζεται ήδη σε επίπεδο ΕΕ ένας προσωρινός μηχανισμός αντιστάθμισης (temporary hedging mechanism) που θα έχει εφαρμογή σε όλες τις χώρες. Ο εν λόγω μηχανισμός θα μπορεί να αντλήσει έσοδα από το σύστημα εμπορίας ρύπων μέσω έκτακτων δημοπρασιών ή και προεξόφλησης μελλοντικών εσόδων. Στην περίπτωση της Ελλάδας προβλέπεται άντληση εσόδων € 200 εκατ. σε πρώτη φάση, που πολύ πιθανό να φθάσει τα € 500 εκατ. μέχρι τον Μάρτιο 2022, ενώ σε επίπεδο ΕΕ ο λογαριασμός επιδότησης μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα € 10 δισεκ. Ουδείς όμως μπορεί με ασφάλεια να προϋπολογίσει το ακριβές ποσό αφού οι συνθήκες της αγοράς μεταβάλλονται ραγδαία και εάν συνεχιστεί η σημερινή δυναμική ακόμα και € 50 δισεκ. δεν θα είναι ικανά για να προστατέψουν τους ευρωπαίους ευπαθείς καταναλωτές από βέβαιη ενεργειακή πτώχευση.
Όμως η δημιουργία ενός ειδικού ταμείου, όπως ο υπό εξέταση μηχανισμός αντιστάθμισης, μόνο ως μια εμβαλωματική λύση μπορεί να θεωρηθεί για την αντιμετώπιση μιας «έκτακτης» κατάστασης. Που κάθε άλλο παρά έκτακτη μπορεί να θεωρηθεί αφού η δομή και λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας το τελευταίο διάστημα τείνει να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά ακαμψίας που κάθε άλλο παρά διευκολύνουν τον ανταγωνισμό και την πολυμορφία πηγών ενέργειας που είναι απαραίτητη συνθήκη για την λειτουργία του σημερινού μοντέλου. Επιπλέον, η εισαγωγή μεγάλης κλίμακας εξωτερικής χρηματοδότησης της κατανάλωσης, έστω και προσωρινά, μόνο ως μια προκλητική και άγαρμπη παρέμβαση στην λειτουργία της «εσωτερικής αγοράς» μπορεί να θεωρηθεί αφού νοθεύει τον ανταγωνισμό και θέτει τις βάσεις για μια μόνιμη στρέβλωση.
Αντί λοιπόν το ευρωιερατείο να απεργάζεται σειρά παρεμβάσεων στην αγορά, μέσω μηχανισμών αντιστάθμισης και απροκάλυπτων επιδοτήσεων καλό θα ήταν να επανεξετάσει το ενεργειακό μίγμα της ηλεκτροπαραγωγής και να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες- κυρίως μέσω της αποκλιμάκωσης της τιμής δικαιωμάτων CO2- ώστε να μπορούν οι πάροχοι να προμηθεύονται ηλεκτρισμό σε ανταγωνιστικές τιμές.* Αυτό ασφαλώς προϋποθέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξανασκεφθεί το αφήγημα του Green Deal και να αναθεωρήσει τους υπερβολικούς στόχους που έχει θέσει για το 2030 αποβλέποντας στην βίαιη αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου εντός μόλις 10 ετών (υπακούοντας τυφλά στα κελεύσματα της Greenpeace, του WWF και άλλων φωνασκούντων) και τον πλήρη εξοβελισμό του άνθρακα και πολύ σύντομα του φυσικού αερίου, σε μια προσπάθεια ο ρυπαντής του 6,5% που είναι η ΕΕ να πείσει τον υπόλοιπο πλανήτη να μειώσει τις εκπομπές του γιατί διαφορετικά θα επέλθει η απόλυτη οικολογική καταστροφή και το τέλος του πολιτισμού μας!
Θα περίμενε κάποιος μια ποιο σώφρονα και υπεύθυνη πολιτική από τους καλοπληρωμένους γραφειοκράτες των Βρυξελλών που έπρεπε να ήταν σε θέση να προβλέψουν τις αρνητικές επιπτώσεις των επιλογών τους στη τσέπη του καταναλωτή. Η απάντηση τους όμως υπερβαίνει σε κυνισμό και τις πρακτικές του ίδιου του Γ Ράιχ και της Gestapo αφού τελείως αναίσχυντα υποστηρίζουν ότι η πράσινη μετάβαση είναι μια ακριβή υπόθεση και ο καταναλωτής οφείλει να συμμετέχει ο ίδιος στην επιχειρούμενη «ενεργειακή επανάσταση» επωμιζόμενος το υψηλό κόστος που αναπόφευκτα επιφέρει η μεγάλη στροφή στις ΑΠΕ και στις καθαρές μορφές ενέργειας γενικότερα.
Πράγματι τα φιλόδοξα εάν όχι ουτοπικά μέτρα που έχει λάβει και προωθεί περαιτέρω η ΕΕ έχουν συμβάλλει στην μείωση της χρήσης άνθρακα και τον παροπλισμό μεγάλων ανθρακικών μονάδων σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Μόνο που όπως αποδείχτηκε το τελευταίο εξάμηνο η αδυναμία επιλογής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από ένα διαφοροποιημένο πορτοφόλιο παραγωγής οδήγησε σε αστρονομικές τιμές αφού οι προμηθευτές δεν είχαν άλλη επιλογή από το φυσικό αέριο, που για μια σειρά από συγκυριακούς λόγους ανατιμήθηκε πολλαπλά τον τελευταίο χρόνο. Με την παγκόσμια τάση να δείχνει ότι οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου από εδώ και εμπρός θα κινηθούν σε πολύ υψηλά επίπεδα καθώς οι παραγωγοί -υπό την πίεση και την αβεβαιότητα που δημιουργούν οι πράσινες πολιτικές- έχουν μειώσει αισθητά τις επενδύσεις τους σε έρευνες και την παραγωγή από νέα κοιτάσματα. Αυτό αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε ένα περιβάλλον υψηλών τιμών.(λχ το αργό τύπου Brent την Παρασκευή αργά το απόγευμα διαπραγματεύετο στο ICE του Λονδίνου στα $ 78 το βαρέλι έχοντας ανατιμηθεί 89% από τις αρχές του 2021, ενώ η τρέχουσα τιμή αερίου LNG που εισάγει η Ελλάδα στην Ρεβυθούσα έφθασε στα $ 26,5 ανά 1000 κυβ. μέτρα που ισοδυναμεί στα $ 150 το βαρέλι)
Με αλλά λόγια το περίφημο και πολυδιαφημισμένο ευρωπαϊκό Green Deal οδηγεί σε ιδιαίτερα υψηλές τιμές - τουλάχιστον σε αυτή την όχθη του Ατλαντικού που τα πάντα είναι ποιο ακριβά και ο ανταγωνισμός λειτουργεί λειψά. Και το ερώτημα που τίθεται ασφαλώς είναι τι οικονομία και τι περιβάλλον επιθυμούμε. Διότι εάν προκειμένου να επιδείξει η ΕΕ πρωτοπορία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει πρώτα να επέλθει η απόλυτη ενεργειακή φτωχοποίηση των καταναλωτών η απάντηση είναι «όχι ευχαριστώ, αλλά ξέρετε δεν θα πάρουμε το προτεινόμενο μίγμα».
Συμπερασματικά, εάν επιθυμούμε να έχουμε ανταγωνιστικές τιμές αερίου και ηλεκτρισμού επιτυγχάνοντας μια ισορροπία στην ενεργειακή αγορά με τους καταναλωτές να μπορούν να βελτιώνουν το επίπεδο ζωής των, δηλ. εξασφαλίζοντας την κοινωνική ανάπτυξη, η ΕΕ αλλά και οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί θα πρέπει να μελετήσουν και να υιοθετήσουν μέτρα για μια πλέον ήπια προσαρμογή και μετάβαση στις καθαρές πηγές ενέργειας με συμμετοχή του άνθρακα και κυρίως του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα. Δηλαδή η ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να γίνει με την συνεργασία των ορυκτών καυσίμων- που ως γνωστό είναι τα μόνα που μπορούν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα φορτία βάσης στην ηλεκτροπαραγωγή - και όχι με τον αποκλεισμό τους. Ενώ παράλληλα θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών κατακράτησης των εκπομπών (βλέπε συστήματα CCUS) από την καύση άνθρακα ή λιγνίτη καθώς και μείωσης εκπομπών μεθανίου από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Με αλλά λόγια θα πρέπει εδώ και τώρα να σταματήσει η δαιμονοποίηση των ορυκτών καυσίμων αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα του ενεργειακού μίγματος εξαρτάται από αυτά και θα εξακολούθησε για αρκετό διάστημα ακόμη.
Σήμερα τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας) καλύπτουν το 80% της παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης ,παρά τις υψηλότατες επενδύσεις σε ΑΠΕ την τελευταία 20ετία. Ο λόγος είναι ότι το ίδιο χρονικό διάστημα για δημογραφικούς και αναπτυξιακούς λόγους αυξάνετο συνολικά η παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση αφού αυτή έτρεχε με πολύ υψηλότερους ρυθμούς από ότι μπορούσε να ανταπεξέλθει η νέα ισχύς ΑΠΕ. Οι ενδείξεις είναι ότι το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων στο παγκόσμιο ενεργειακό ισοζύγιο δεν πρόκειται να υποχωρήσει πολύ κάτω του 70% μέχρι το 2040, αφού η ενεργειακή ζήτηση προβλέπεται να τρέχει με ρυθμό + 1,5 % ή και περισσότερο κατ´ έτος τα επόμενα χρόνια. Πράγμα που σημαίνει ότι η όποια ενεργειακή μετάβαση υποχρεωτικά θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τα ορυκτά καύσιμα και όχι ερήμην των. Ως εκ τούτου η όλη προσπάθεια θα πρέπει να εστιασθεί στην όσο το δυνατό καθαρότερη παραγωγή ενέργειας από άνθρακα και φυσικό αέριο με αξιοποίηση προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων.
Τέλος, σε ότι αφορά την Ελλάδα καλό θα ήταν η κυβέρνηση να επανεξετάσει σοβαρά το πρόγραμμα πρόωρης απολιγνιτοποίησης, κρατώντας σε λειτουργία τουλάχιστον δύο μονάδες μέχρι το 2040 (όπως πράττει η Γερμανία και άλλες χώρες ) και παράλληλα να εντείνει τις προσπάθειες για εξεύρεση και εκμετάλλευση των εγχώριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που σύμφωνα με ισχυρές ενδείξεις έχουν εντοπιστεί νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης (και που ως γνωστό υπάρχουν εγκατεστημένοι παραχωρησιούχοι και άρα δεν έχει κόστος για το δημόσιο αλλά απεναντίας μόνο έσοδα μπορεί να αναμένει). Η δυνατότητα η Ελλάδα να παράγει και να εκμεταλλεύεται το δικό της φυσικό αέριο όχι μόνο θα ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια αλλά θα της προσφέρει αέριο σε χαμηλές τιμές που σήμερα είναι υποχρεωμένη να το εισάγει πανάκριβα. Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι τιμές για τον καταναλωτή να κρατηθούν σε λογικά επίπεδα η και να μειωθούν. Κάποιος θα πρέπει κάποτε να εξηγήσει στον κ. πρωθυπουργό ότι ενεργειακή ασφάλεια και ανταγωνιστικές τιμές δεν μπορούν να εξασφαλισθούν με μονοδιάστατες «πράσινες» πολιτικές. Μια τέτοια εμμονή αργά ή γρήγορα θα απορρυθμίσει την αγορά και θα ρίξει το ενεργειακό σύστημα στα βράχια.
*Οι τιμές δικαιωμάτων CO2 έχουν σχεδόν τετραπλασιαστεί τα τελευταία 2 χρόνια συνέπεια της ακολουθούμενης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία έχει περιορίσει σημαντικά βάσει σχεδίου τα δωρεάν δικαιώματα σε βιομηχανίες και ηλεκτροπαραγωγούς. Άρα διαθέτει τον μηχανισμό για αποκλιμάκωση των τιμών ώστε να γίνει πλέον προσιτή η παραγωγή από σταθμούς άνθρακα και φ. αερίου.