Η δραστική μεταβολή του ενεργειακού ισοζυγίου με την ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και την ταυτόχρονη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα αμέσως επόμενα χρόνια. Και ασφαλώς δεν έχει μόνο περιβαλλοντική διάσταση. Με την τιμή του πετρελαίου στα ύψη, το ζήτημα αποκτά όλο και μεγαλύτερη οικονομική σημασία. Και αν η παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο, το νερό και τον άνεμο απαιτεί υποδομές που θεωρούνται ακριβές, η «πρώτη ύλη» παραμένει… δωρεάν. Στη χώρα μας, όπου μόλις το 6% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές, ο στόχος του 20% που έχει θέσει η ΕΕ ως το 2010 φαντάζει άπιαστος.
Όμως μια άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγκρίσιμη με βάση την έκταση, τον πληθυσμό και τις κλιματολογικές συνθήκες (η οποία βρέχεται επίσης από θάλασσα), σήμερα ανήκει στους πρωτοπόρους. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Πορτογαλία έθεσε και επιτυγχάνει υψηλούς στόχους. Το σχέδιο των Πορτογάλων είναι να παράγουν το 45% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στη χώρα τους από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ως το 2010. «Ως το 2020 το ποσοστό θα βρίσκεται μεταξύ 55% και 60%» δηλώνει ο υπουργός Οικονομίας και Καινοτομιών της Πορτογαλίας Μανουέλ Πίνιο. Όχι τυχαία, καινοτομία και οικονομία πάνε «πακέτο» στην ενεργειακή πολιτική που εφαρμόζει με ταχύτατους ρυθμούς η κυβέρνηση της χώρας. Ελλείψει ορυκτών καυσίμων, η χώρα εισάγει το 85% που χρειάζεται για να καλύψει τις ετήσιες ανάγκες της. Τα άλματα που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια, απαντούν ασφαλώς σε μια επείγουσα ανάγκη (πρωτίστως οικονομική) για την απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τα άλλα ορυκτά καύσιμα που κοστίζουν «χρυσάφι».
Ενδεικτικό είναι το ηλιακό πάρκο που στήνεται κοντά στην πόλη Μούρα στο νότιο τμήμα της χώρας. «Το σκηνικό φέρνει στον νου μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας» σημειώνει ο Σάιμον Γκόμπερτζ του BBC, ο οποίος επισκέφθηκε την περιοχή που στήνεται ο μεγαλύτερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά – θα είναι πενταπλάσιας παραγωγικότητας από τον επόμενο. Το ηλιακό πάρκο θα καλύπτει συνολική έκταση 1.300 στρεμμάτων, στο οποίο θα τοποθετηθούν σε παράταξη οι ηλιακοί συλλέκτες. Μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή, 2.525 φωτοβολταϊκά συστήματα σε μέγεθος γηπέδου τένις θα καλύψουν την έκταση. Ένας μηχανισμός θα περιστρέφει τους ηλιακούς συλλέκτες ώστε να ακολουθούν την κίνηση του Ηλίου και να μεγιστοποιείται η ενεργειακή τους αποδοτικότητα. Η κατασκευάστρια εταιρεία Acciona Solar ανακοινώνει ότι η παραγόμενη ενέργεια θα καλύπτει τις ετήσιες ανάγκες 30.000 νοικοκυριών.
Εγκαταστάσεις σαν κι αυτή της νότιας Πορτογαλίας παραμένουν ασφαλώς στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας για τη χώρα μας, που παραμένει «κολλημένη» με το πετρέλαιο και τον λιγνίτη – περίπου το 86% της ενέργειας που καταναλώνουμε προέρχεται από τα δύο ορυκτά καύσιμα. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 9η θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης στα φωτοβολταϊκά συστήματα, χαμηλότερα όχι απλώς από όλες τις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες αλλά και κράτη της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης όπου συνήθως επικρατεί συννεφιά. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Βρετανία, ακόμη και το Λουξεμβούργο – με τετραπλάσια εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών πάρκων σε σύγκριση με την Ελλάδα – βρίσκονται έτη… φωτός μπροστά μας.
Αλλά και όσον αφορά την αιολική ενέργεια και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, η Πορτογαλία μας «βάζει τα γυαλιά». Στο βόρειο τμήμα της χώρας, στα βουνά της επαρχίας Αλτο Μίνιο, στήνεται το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στην Ευρώπη. Παράλληλα προγραμματίζεται η κατασκευή 10 νέων υδροηλεκτρικών φραγμάτων, η λειτουργία των οποίων θα συγχρονίζεται με τις ανεμογεννήτριες! Και αν οι Πορτογάλοι θωρούν ότι «όποιοι κινηθούν πρώτοι θα έχουν το πλεονέκτημα», η Ελλάδα παραμένει… ακλόνητη στη 10η θέση της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τα αιολικά πάρκα.