και επέρριψε την ευθύνη για την κατάσταση στα κέντρα λήψης αποφάσεων των Βρυξελλών. Ο κ. Πετροπουλέας χαρακτήρισε ως μη αξιόπιστη λύση τις ΑΠΕ και υποστήριξε πως το άλμα των τιμών του φυσικού αερίου δεν οφείλεται σε κερδοσκοπικά παιγχνίδια, αλλά, απλώς, στην έλλειψη αερίου.
Ανέφερε, τέλος, πως όσο στην Κίνα θα διασυνδέονται κάθε χρόνο, 15 εκατ. κατοικίες με τα δίκτυα φυσικού αερίου, τόσο οι τιμές στην Εθρώπη θα ανεβαίνουν και προεξόφλησε ότι η παρούσα ενεργειακή κρίση θα διαρκέσει, με σύντομα διαστήματα ανάπαυλας, έως και μετά το 2030.
Ο κ. Πετροπουλέας στο ξεκίνημα της ομιλίας του μίλησε για μια «εξαιρετική έκδοση», που περιέχει σημαντικά άρθρα για όλο το φάσμα της ενέργειας από επίλεκτα στελέχη της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.
Στη συνέχεια, μπαίνοντας στην ουσία, ανέφερε πως τα έτη 2020-2021 αποτελούν ορόσημα για το target model καθώς συντελέστηκε, όπως είπε, μια ιστορική μεταρρύθμιση στην αφορά ενέργειας της Ελλάδας, αρχής γενομένης από την πρώτη Νοεμβρίου του 2020, όταν και ξεκίνησε η εφαρμογή του.
«Το πρώτο 12μηνο από την εφαρμογή του μπορούμε να πούμε πως παρ’ όλες τις παιδικές ασθένειες που τη συνόδευσαν, το αποτέλεσμα ήταν πετυχημένο. Πολλά θέματα που στο προηγούμενο μοντέλο αγοράς τα κρύβαμε κάτω από το χαλί με το target model αναδείχτηκαν. Θα πρέπει όμως, οι παρεμβάσεις στην αγορά να είναι μόνο οι απολύτως απαραίτητες ώστε να την αφήσουμε να λειτουργήσει και να βρει την ισορροπία της αποφεύγοντας περιττές ρυθμιστικές παρεμβάσεις, όπως γινόταν συστηματικά στο παρελθόν, με τα αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε», τόνισε.
Ήδη, φέτος, με την εφαρμογή του μοντέλου-στόχου είδαμε τη χώρα μας να γίνεται αρκετές ημέρες, εβδομάδες και μήνες καθαρά εξαγωγική, κάτι που στο παρελθόν ήταν ένα όνειρο, συνέχισε ο κ. Πετροπουλέας. «Καθώς σήμερα βρίσκεται επίσης, σε εφαρμογή η σύζευξη (coupling) της ελληνικής αγοράς με αυτές της Ιταλίας και της Βουλγαρίας και με πολύ καλά αποτελέσματα, μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα είναι μέρος της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.»
Σε ό,τι αφορά στο φυσικό αέριο, ο κ. Πετροπουλέας είπε ότι εισάγεται σήμερα στην χώρα μέσω τεσσάρων σημείων εισόδου στο εθνικό σύστημα μεταφοράς (Σιδηρόκαστρο, Κήπους, Νέα Μεσημβρία που είναι η σύνδεση του ΤΑΡ με το εθνικό σύστημα μεταφοράς και Αγ. Τριάδα που είναι η σύνδεση της Ρεβυθούσας με το ΕΣΦΑ) για να αναρωτηθεί: «Φτάνουν αυτές οι πηγές; Η πραγματικότητα δείχνει πως με την όλο και μεγαλύτερη αύξηση της κατανάλωσης λόγω της Ενεργειακής Μετάβασης, οι υπάρχουσες πηγές θα είναι σε λίγο καιρό, οριακά επαρκείς. Για να υπάρξει μακροπρόθεσμη ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας, θα πρέπει να υπάρξουν νέες επενδύσεις κυρίως σε αποθήκευση. Επίσης, η αγορά φυσικού αερίου χρειάζεται άμεσα μια πλατφόρμα εμπορικών συναλλαγών», είπε.
Παράλληλα, αναφερόμενος στο ίδιο θέμα είπε πως ένα βασικό μειονέκτημα της αγοράς φυσικού αερίου είναι ότι υπάρχει περιορισμένη διαθεσιμότητα στις διασυνδέσεις λόγω της μακροχρόνιας δέσμευσης από κάποιους συμμετέχοντες, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα εισαγωγής spot ποσοτήτων. «Για παράδειγμα τον μήνα που διανύουμε (Νοέμβριος 2021) το φυσικό αέριο στοιχίζει μεταξύ 90-92 ευρώ και στις όμορες χώρες είναι 25 ευρώ λιγότερα, επειδή είναι ο τρόπος τιμολόγησης που έχουν οι μεγάλοι προμηθευτές (ΔΕΠΑ, Προμηθέας κλπ). Δυστυχώς δεν έχουμε τη δυνατότητα να εισάγουμε spot και γι αυτό βλέπουμε τον Νοέμβριο τις υψηλότερες τιμές χονδρεμπορικής σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ τον Οκτώβριο συνέβαινε το αντίστροφο και ήμασταν εξαγωγικοί», ανέφερε.
(Παγκόσμια ζήτηση φ. αερίου ανά περιοχή, 2008-2024. Πηγή: IEA)
Κρίση διαρκείας
Στη συνέχεια, ο κ. Πετροπουλέας ανέλυσε την κατάσταση στην Ευρώπη, υπό το πρίσμα της πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης που τη μαστίζει το τελευταίο διάστημα. Μιας κρίσης που για πολλούς αλλά και για τον ίδιο προσωπικά, θα έπρεπε να αποκαλείται ενεργειακή κρίση μετάβασης. «Παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες τις τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού να καταγράφουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Τί ευθύνεται γι’ αυτό;» αναρωτήθηκε. Και η απάντησή του έχει σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον: «Ο στόχος των μηδενικών εκπομπών έως το 2050 που τέθηκε από την Ε.Ε. είναι, αν μη τί άλλο, εντυπωσιακός και μεγαλεπήβολος. Η πράσινη οικονομία πρέπει, φυσικά να είναι ο στόχος της Ε.Ε. αφού θα έχει καθορίσει εκ των προτέρων αξιόπιστα βήματα για το πώς θα επιτευχθεί. Διαφορετικά, η ενεργειακή κρίση θα είναι διαρκείας», είπε χαρακτηριστικά.
Σε αυτό το σημείο, δυστυχώς, όπως ανέφερε, έγινα λάθη από την Ε.Ε. «Η Ευρώπη έβαλε όλα τα αυγά της σε ένα καλάθι. Βιάστηκε, μέσω της πολιτικής της να αποθαρρύνει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συγκεκριμένες τεχνολογίες, να προχωρήσει σε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας οι οποίες, ναι μεν δεν μολύνουν το περιβάλλον, όμως προς το παρόν, έχουν σημαντικά μειονεκτήματα όπως η υψηλή μεταβλητότητα και στοχαστικότητα στην παραγωγή τους, δίχως να έχουμε έως σήμερα, και ανταγωνιστικές αποθηκευτικές ικανότητες. Όταν θέλουμε τις ΑΠΕ δεν τις έχουμε και όταν δεν τις θέλουμε, τις έχουμε», τόνισε για να φέρει το τρανταχτό παράδειγμα του τί συνέβη το περασμένο καλοκαίρι με τους καύσωνες που όταν χρειαζόμασταν επειγόντως ενέργεια δεν φυσούσε καθόλου και στραφήκαμε, αναγκαστικά σε μονάδες φυσικού αερίου και λινγίτη για να καλύψουν τη ζήτηση.
«Με λίγα λόγια, οι ΑΠΕ προς το παρόν είναι μια ασταθής πηγή ενέργειας και κατά συνέπεια για εμάς τους ενεργειακούς μηχανικούς, μη αξιόπιστη για να στηριχθεί ένα ηλεκτρικό σύστημα», υποστήριξε.
Επιπλέον, στην προσπάθειά της η Ε.Ε. να ενισχύσει την καθαρή ενέργεια, ώθησε ανοδικά τις τιμές των δικαιωμάτων ρύπων, για να κάνει ασύμφορη τη χρήση λιγνίτη, πετρελαίου και άνθρακα. Πέρυσι, αρχές Νοεμβρίου, η τιμή του CO2 ήταν στα 26 ευρώ ο τόνος και σήμερα (Δευτέρα 15/11) ήταν στα 64 ευρώ ο τόνος. Παράλληλα, η Ε.Ε. δείχνει μια διστακτικότητα να ενθαρρύνει τις επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου, περιορίζοντας έτσι, ακόμη περισσότερο τις επιλογές των κρατών-μελών. Οι προσπάθειες της Ευρώπης να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στην κλιματική αλλαγή έχουν τροφοδοτήσει, αναμφισβήτητα, ευρύτερες αλλαγές στη διεθνή αγορά. Τι έγινε όμως; Έξώθησαν τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας να απομακρυνθούν σταδιακά από τον άνθρακα, με αποτέλεσμα χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία να είναι τώρα ανταγωνιστές για τις ίδιες προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στις οποίες βασίστηκε η Ευρώπη.
Οι Βρυξέλες υποστηρίζουν ότι η μεγάλη μεταβλητότητα στις τιμές του φυσικού αερίου ενισχύει την ανάγκη επίσπευσης της πράσινης μετάβασης. Δηλαδή, μας λένε να τρέξουμε πιο γρήγορα. Αλλά μπροστά μας έχουμε γκρεμό, και η Ε.Ε. μας λέει να πάμε πιο γρήγορα, άρα να πέσουμε από αυτόν.
«Κατά τη δική μου άποψη, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να ενημερώσουν τους πολίτες των χωρών-μελών ότι το κόστος μετάβασης θα είναι υψηλό και θα κληθούν να το καταβάλουν αποκλειστικά οι ίδιοι. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τους πολίτες. Δηλαδή, ότι η Ενεργειακή Μετάβαση δεν είναι τσάμπα», τόνισε.
(H πράσινη Ευρώπη ζητιανεύει περισσότερο κάρβουνο από την Ρωσία για να αντέξει τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης το χειμώνα)
Σε ό,τι αφορά στο φυσικό αέριο, εξήγησε πως η Ευρώπη αναζήτησε, το α’ εξάμηνο του 2021, επιπρόσθετα 32 bcm, κυρίως λόγω της αυξημένης ηλεκτροπαραγωγής από αέριο και αυτό λόγω της αύξησης των δικαιωμάτων CO2. Δηλαδή, άρχισαν να αποσύρονται οι λιγνίτες και αυξήθηκε σε όλη την Ευρώπη η παραγωγή ηλεκτρισμού από αέριο. Η πρόσθετη αυτή ζήτηση σε σύγκριση με αυτή που διαμορφώθηκε στο β’ εξάμηνο του 202ο, καλύφθηκε εν μέρει από την Ρωσία, με 7 bcm και το υπόλοιπο αναζητήθηκε στην αγορά LNG που είναι ο price maker της αγοράς του φυσικού αερίου. Και στο σημείο αυτό καταρρίπτεται η φημολογία ότι είναι οι Ρώσοι που δημιούργησαν την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη.»
Όχι μόνο δεν συνέβη κάτι τέτοιο, τόνισε, αλλά οι Ρώσοι εκπλήρωσαν στο 100% τις υποχρεώσεις τους και παρείχαν και πρόθετες ποσότητες. Επομένως, υποστήριξε, αντί οι Ευρωπαίοι να αναζητήσουν τις αιτίες της κρίσης στο εσωτερικό της Ε.Ε. πέταξαν το μπαλάκι σε όλους τους άλλους. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η πρόσθετη ποσότητα που αναζήτησε η Ευρώπη, σε συνδυασμό με τους επιπλέον όγκους όλων των υπολοίπων καταναλωτών, Κίνα, Ιαπωνία και νότια Ασία οδήγησε ώστε η ζήτηση LNG να υπερβεί τη διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα. Κάπως έτσι αυξήθηκε η τιμή του αερίου και συνακόλουθα, το κόστους της Ενεργειακής Μετάβασης.
«Επομένως, το συμπέρασμ αυτής της ανάλυσης είναι ότι δεν υπάρχουν κερδοσκοπικά παιγχνίδια, αλλά πραγματική έλλειψη φυσικού αερίου. Αυτό βιώνουμε σήμερα.»
Ο κ. Πετροπουλέας είπε και κάτι ακόμη πολύ εντυπωσιακό. Ότι η Κίνα συνδέει, κάθε χρόνο, 15 εκατ. νοικοκυριά, στις παράκτιες επαρχίες της με το δίκτυο φυσικού αερίου. «Αυτό ισοδυναμεί με τη συνδυασμένη ετήσια ζήτηση σε Ολλανδία και Βέλγιο. Αυτή είναι η πρόσθετη κατανάλωση από κινεζικής πλευράς. Έτσι, όταν κάνει κρύο στην Κίνα, η τιμή του αερίου αυξάνεται στην Ελλάδα και στην Ε.Ε.» είπε.
(Προβλέψεις διακύμανσης τιμών φ. αερίου 2022-2026. Πηγές: ΕΙΑ -ΔΝΤ)
Συμπερασματικά, είπε, ότι κατά πρώτο, το κόστος της Ενεργειακής Μετάβασης εξαρτάτα από τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς που αλληλεπιδρούν, με τη σειρά τους, με την τιμή του φυσικού αερίου. Άρα, η χονδρεμπορική αγορά εξαρτάται από το φυσικό αέριο.
Κατά δεύτερο, η επιτάχυνση της Ενεργειακής Μετάβασης οδήγησε την παγκόσμια ζήτηση LNG σε επίπεδο που υπερβαίνει τη διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα με συνέπεια οι τιμές του φ. αερίου να αυξηθούν σημαντικά και να προκαλέσουν προβλήματα στον εφοδιασμό και κατά τρίτο, αν δεν ληφθούν μέτρα που να υποστηρίζουν τις επενδύσεις σε νέες υποδομές αερίου και θα εξορθολογίσουν το χρονοδιάγραμμα της μετάβασης, θα οδηγηθούμε νομοτελειακά στην ενεργειακή φτώχεια κα μεγάλη καθυστέρηση στην εκπλήρωση των σχεδίων της πράσινης μετάβασης.
«Βλέποντας τις εκθέσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας έως τώρα, τολμώ να υποστηρίξω πως η ενεργειακή κρίση, λυπάμαι που το λέω, δεν θα είναι προσωρινή. Η κρίση θα διατηρηθεί έως το τέλος του 2023. Μεταξύ 2024 και 2030 θα υπάρξει μια εξισορρόπηση της κατάστασης στη ζήτηση και προσφορά, επειδή θα προστεθούν νέες εγκαταστάσεις παραγωγής LNG και από το 2030 και μετά θα βιώσουμε για πολλά χρόνια μια παρατεταμένη ενεργειακή κρίση», κατέληξε.