όμως, όχι... Τί έρχεται τους επόμενους μήνες αρχής γενομένης από Μάρτιο (Σ.Σ. του 2020); Παγκόσμια αύξηση τιμών στα αγροτικά προϊόντα - διατροφή...είμαστε στην αρχή ακόμη του φαινομένου».
Η εκτίμηση εκείνη, θα υποστήριζαν ορισμένοι, ίσως θεωρούνταν παρακινδυνευμένη καθώς στηρίχθηκε κυρίως σε έναν και μόνο «δείκτη» και στην επιστημονική διαίσθηση. Ο «δείκτης» ήταν ο έλεγχος που ασκεί η Κίνα (μαζί με το Μαρόκο) στα παγκόσμια κοιτάσματα φωσφόρου. Η διαίσθηση προήλθε από την παρατηρούμενη αύξηση του αριθμού επιστημονικών μελετών/συγγραμάτων (papers) στον τομέα της αξιοποίησης των σπάνιων γαιών (για χρήση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) προερχόμενες από φωσφορικά κοιτάσματα. Ο προβληματισμός που είχε θέσει διαισθητικά ο γράφων, ήταν «με ποια λιπάσματα θα καλλιεργηθούν τεράστιες εκτάσεις γης παγκοσμίως, ώστε να εξασφαλισθούν τρόφιμα και ζωοτροφές, εάν ο φώσφορος χρησιμοποιείται για άλλη χρήση και όχι για λιπάσματα»;
Ωστόσο, όπως διαπιστώνουμε όλοι πλέον, η προαναφερόμενη εκτίμηση κινδύνου τελικώς δεν έπεσε έξω. Δυστυχώς, τα πράγματα ίσως είναι ακόμη πιο δύσκολα εάν παρατηρήσει κανείς τα σημερινά επίπεδα τιμών των λιπασμάτων. Ειδικότερα στους Έλληνες θα ξυπνήσουν ίσως οι μνήμες της βαθιάς οικονομικής κρίσης στην οποία μπήκαμε το 2011. Οι αγρότες ίσως το γνωρίζουν ήδη καθώς το κόστος των λιπασμάτων, μαζί με το ενεργειακό κόστος, αποτελεί ένα από τα βασικότερα θέματα συζήτησης μεταξύ τους. Οι μόνοι οι οποίοι δεν τα βλέπουν, είναι οι γραφειοκράτες-«αναλυτές» των Βρυξελλών, των οποίων οι «αναλύσεις» απέτυχαν παταγωδώς όταν τον Φεβρουάριο του 2021(!) προέβλεπαν πτώση στις τιμές των υδρογονανθράκων. Δυστυχώς, οι αναλύσεις των Βρυξελλών έχουν απωλέσει πλήρως την αξιοπιστία τους.
Που βρισκόμαστε σήμερα;
Οι αυξήσεις στις τιμές των λιπασμάτων έχουν ξαναπαρατηρηθεί το 2008. Σήμερα ζούμε τα ίδια.
Τί συνέβη το 2008;
Κατά τους 12 μήνες που έληξαν τον Απρίλιο του 2008, οι τιμές του αζώτου είχαν αυξηθεί 32%, οι τιμές των φωσφορικών αλάτων είχαν αυξηθεί 93% και οι τιμές της ποτάσας αυξήθηκαν 100%. (Εικόνες 1, 2, 3).
Η Κίνα είναι πρώτη στις εξαγωγές φωσφορικών αλάτων, κατέχοντας μερίδιο 25,2% των παγκόσμιων εξαγωγών φωσφορικών αλάτων, ακολουθούμενη από το Μαρόκο με μερίδιο 17,4% και τη Ρωσία με μερίδιο 12,7% στις παγκόσμιες εξαγωγές φωσφορικών αλάτων. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η Κίνα εφάρμοσε απαγόρευση εξαγωγών φωσφορικών αλάτων λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής και της εγχώριας χρήσης. Με την Κίνα να αντιπροσωπεύει το 25% των εξαγωγών φωσφορικών λιπασμάτων παγκοσμίως, αυτή η απαγόρευση εξαγωγών ασκεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις τιμές των λιπασμάτων.
Για την παραγωγή λιπασμάτων, μαζί με τις παγκόσμιες τιμές πρώτων υλών, οι εγκαταστάσεις παραγωγής απαιτούν μεγάλη ποσότητα ενέργειας για να μετατρέψουν τις πρώτες χημικές ύλες στην ισχύουσα κατάσταση γεωργικής χρήσης. Δεδομένου ότι το φυσικό αέριο είναι το κύριο δομικό στοιχείο για τα περισσότερα λιπάσματα, χρειάζονται περίπου 33 εκατομμύρια μετρικές βρετανικές θερμικές μονάδες (MMBtu) ανά τόνο υλικού αμμωνίας για να πραγματοποιηθεί η μετατροπή. Αυτό αντιπροσωπεύει το 70% έως 90% του μεταβλητού κόστους παραγωγής στη διαδικασία σύνθεσης. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες. Ειδικά στην Ευρώπη, σε αντίθεση των αποτυχημένων «προφητειών» των αναλυτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Φεβρουαρίου 2021, οι τιμές του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί πάνω από 300% σε σχέση με τον Μάρτιο του 2021, γεγονός που ανάγκασε επίσης πολλές μονάδες αζώτου της ΕΕ να κλείσουν. Αναφερόμενοι στην άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου, κατά τη διάρκεια του παγώματος(!) του Φεβρουαρίου 2021 στο συνήθως θερμό Τέξας, μεγάλο μέρος της παραγωγής φυσικού αερίου διακόπηκε ή απομακρύνθηκε από τις κανονικές χρήσεις λόγω της αύξησης της ζήτησης. Αυτό ανάγκασε τα εργοστάσια αμμωνίας των ΗΠΑ στην Οκλαχόμα, το Τέξας και τη Λουϊζιάνα, τα οποία μαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% της παραγωγής, να κλείσουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και να μειώσουν περίπου 250.000 τόνους παραγωγής.
Πώς συνδράμει επίσης η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου στην αύξηση της τιμής των λιπασμάτων (η οποία τελικώς αποτυπώνεται στα ράφια των σούπερ μάρκετς); Η μετατροπή φωσφορικών πετρωμάτων από ακατέργαστο προϊόν στη μορφή χρήσης λιπάσματος περιλαμβάνει επιφανειακή εξόρυξη. Το έδαφος και οι βράχοι που καλύπτουν το φωσφορικό άλας πρέπει να αφαιρεθούν χρησιμοποιώντας μεγάλα συρματόσχοινα που συχνά έχουν ύψος πέντε ορόφων. Αυτά τα συρματόσχοινα είναι πολύ μεγάλα και πολύ ακριβά κομμάτια εξοπλισμού που λειτουργούν με ηλεκτρική ενέργεια, η οποία έχει γίνει ακόμα πιο ακριβή.
Ας επιστρέψουμε στη δυσοίωνη παρατήρηση ότι αυτά που ζούμε σήμερα, είχαν επαναληφθεί το 2008.
Τί συνέβη επίσης το 2008;
Ξεκίνησε η παγκόσμια οικονομική κρίση η οποία μετοίκησε στη χώρα μας το 2011 παρά τις αντίθετες «προφητείες» της Ελληνικής Κυβέρνησης του 2009 η οποία ομιλούσε ανοήτως περί «θωρακισμένης οικονομίας»...Δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς εάν οι «προφητείες» της σημερινής κυβέρνησης και της ΤτΕ, οι οποίες «προβλέπουν» ανάπτυξη, καούν και αυτές όπως και εκείνες του 2009. Ειλικρινά, ελπίζουμε, όχι!
Ας κλείσει το παρόν άρθρο με δύο επισημάνσεις.
Η πρώτη επισήμανση αφορά τους πολέμιους των υδρογονανθράκων, μεταξύ αυτών αρκετά Κυβερνητικά στελέχη, στελέχη της Αντιπολίτευσης και Ακαδημαϊκούς. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των εν Ελλάδι πολέμιων των υδρογονανθράκων ήταν ότι η τιμή τους θα πέσει λόγω των ΑΠΕ, συνεπώς, σύμφωνα με αυτούς, η Ελλάδα δεν έχει λόγο να τους αξιοποιήσει. Αυτό το επιχείρημα έχει καεί παταγωδώς. Τώρα, είναι ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη για την αξιοποίηση ων Ελληνικών υδρογονανθράκων.
Η δεύτερη επισήμανση αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Όπως είχε επισημανθεί από την αρχή σχεδόν της πανδημίας (Μάρτιος 2020) οι μάσκες και τα φάρμακα δεν φυτρώνουν στα δέντρα, προέρχονται από ορυκτά και υδρογονάνθρακες.
* PhD Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης
(Αναδημοσίευση από το www.neakriti.gr)