Καθώς οι ΗΠΑ, ύστερα από δεκαετίες πολέμου και αναταραχής στη Μέση Ανατολή, περιορίζουν την εκεί στρατιωτική παρουσία τους, η Κίνα εμβαθύνει τις σχέσεις της με συμμάχους και αντιπάλους της Ουάσιγκτον σε όλη την περιοχή. Δεν ανταγωνίζεται προσώρας την αμερικανική επιρροή στη Μέση Ανατολή, αλλά τα κράτη της περιοχής στρέφονται ολοένα και πιο συχνά στο Πεκίνο όχι μόνο ως αγοραστή του πετρελαίου τους, αλλά και ως στρατηγικό επενδυτή στις υποδομές και στα αμυντικά τους προγράμματα.
Για το Πεκίνο, οι πρόσφατες κρίσεις σε γειτονικές χώρες, όπως το Αφγανιστάν και το Καζακστάν, αποτελούν προειδοποιήσεις για την επιτακτική ανάγκη διατήρησης της σταθερότητας στην περιοχή. Τα διπλωματικά ανοίγματα της Κίνας ακολούθησαν την αμερικανική απόσυρση από το Αφγανιστάν και τη λήξη των αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Ιράκ. Η Κίνα καλωσορίζει την ευκαιρία να επεκτείνει την επιρροή της, ενώ οι Αραβες ηγέτες διαπιστώνουν με ικανοποίηση ότι το Πεκίνο δεν πρόκειται να αναμειχθεί στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, ούτε θα στείλει ποτέ τον στρατό του να ανατρέψει εχθρικούς δικτάτορες. Η κάθε πλευρά έχει τη βεβαιότητα ότι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα παραμείνουν κρυφές. Το κινεζικό ενδιαφέρον για τη Μέση Ανατολή είχε πάντα τις ρίζες του στο πετρέλαιο. Η Κίνα αγοράζει το ήμισυ του αργού πετρελαίου της από αραβικά κράτη, με τη Σαουδική Αραβία να ηγείται του καταλόγου εξαγωγέων. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η Κίνα επενδύει μεγάλα κεφάλαια σε έργα υποδομής στην περιοχή, υπογράφοντας συμφωνίες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και αμυντικής τεχνολογίας. Κινεζικές εταιρείες εποφθαλμιούν το συμβόλαιο εκσυγχρονισμού του λιμανιού του Τσαμπαχάρ στο Ιράν. Κινεζικά κεφάλαια χρηματοδότησαν την κατασκευή βιομηχανικής ζώνης στο λιμάνι του Ντουκμ στο Ομάν, ενώ κινεζική εταιρεία διαχειρίζεται τον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων του Αμπου Ντάμπι, πρωτεύουσας των Εμιράτων. Οι κινήσεις αυτές αποδεικνύουν ότι το Πεκίνο θεωρεί τη Μέση Ανατολή κρίσιμο κόμβο της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, ένας Δρόμος», τον νέο «δρόμο του μεταξιού» με στόχο τη διευκόλυνση του κινεζικού εμπορίου. Φιλοδοξεί να ενώσει αγορές και αλυσίδες παραγωγής από τον Ινδικό Ωκεανό μέχρι την Ευρώπη, καθιστώντας κρίσιμο τον Περσικό Κόλπο.
Το Πεκίνο έχει αποφύγει κάθε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, εμφανίζοντας την πολιτική του ως αυστηρά εμπορική. Η Κίνα, όμως, αναλαμβάνει συχνά ρόλο εταίρου κρατών, τα οποία αμφισβητούν το αμερικανικό αναπτυξιακό μοντέλο ή την αμερικανική πολιτική επιρροή και στρατιωτική παρουσία στην περιοχή. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι μουσουλμανικές χώρες που συνεργάζονται με το Πεκίνο δεν έχουν προβεί σε δημόσια κριτική του μαζικού εγκλεισμού ομοθρήσκων τους Ουιγούρων στη δυτική Κίνα, που χαρακτηρίζεται γενοκτονία από την Ουάσιγκτον. Ορισμένα αραβικά κράτη απέλασαν Ουιγούρους στην Κίνα, αγνοώντας ανησυχίες για βασανισμό ή εκτέλεσή τους από τις κινεζικές αρχές. Μόνον ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έθεσε το θέμα κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Πεκίνο.
Ολοι ωφελημένοι
Για τα κράτη της Μέσης Ανατολής, τα οφέλη της συνεργασίας με την Κίνα είναι ξεκάθαρα: το Πεκίνο δεσμεύεται να αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο εις το διηνεκές, παραμένοντας πηγή επενδύσεων, χωρίς τις πολιτικές δυσκολίες που παρουσιάζει η οικονομική συνεργασία με τις ΗΠΑ. Το Πεκίνο αποδείχθηκε πρόθυμο να συνάψει σχέσεις με κράτη, τα οποία η Ουάσιγκτον αποφεύγει. Η Συρία, οι ηγέτες της οποίας κατηγορούνται από τη Δύση για εγκλήματα πολέμου, έγινε πρόσφατα μέλος της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, ένας Δρόμος». Το Ιράν έχει αναπτύξει οικονομική εξάρτηση από την Κίνα μετά την υπαναχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Η Κίνα αναμένεται να διατηρήσει –αλλά και να ενισχύσει– τη θέση της ως ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος πολλών κρατών της Μέσης Ανατολής, καθώς οι ΗΠΑ περιορίζουν σταδιακά τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και στρέφονται προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πέρυσι, η αξία των εμπορικών συναλλαγών Κίνας και κρατών του Περσικού Κόλπου υπερέβη για πρώτη φορά τα 200 δισ. δολάρια. Το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα ήταν οι πρώτες χώρες που ενέκριναν τη χορήγηση του κινεζικού εμβολίου Sinovac κατά του κορωνοϊού, ενώ τα Εμιράτα συνήψαν συμφωνία για την παραγωγή του εμβολίου.
Με το πέρασμα των ετών, αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα θα αντιμετωπίσει και αυτή κόπωση από τις δυσχέρειες και τις γεωπολιτικές ιδιαιτερότητες της Μέσης Ανατολής, με τους πολέμους, τις εξεγέρσεις και την εθνοτική βία. Η Κίνα απέφυγε να μιμηθεί τις ΗΠΑ, που διατηρούσε στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, ενώ οι Αραβες σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν προσπαθήσει να μη θίξουν τα αμερικανικά συμφέροντα, παρά τις σχέσεις που ανέπτυξαν με το Πεκίνο.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")