Το 1871, μετά τον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο, ο Πρώσος βασιλιάς Φρειδερίκος Α' στέφθηκε αυτοκράτορας της Γερμανίας στις Βερσαλλίες. Το 1919, στο ίδιο παλάτι, έγιναν οι διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη ειρήνης μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια ειρήνη που δεν κράτησε πολύ. Ακολούθησε η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, τα εγκλήματα των Ναζί, το Ολοκαύτωμα.
Ο Μακρόν είχε προγραμματίσει μήνες τώρα να διοργανώσει αυτή τη σύνοδο κορυφής στις Βερσαλλίες. Για να δρομολογήσει το «νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, ικανό να εγγυηθεί την ικανότητα της Ε.Ε. να ασκήσει επιρροή στον κόσμο τού αύριο». Ένα «σύνθημα», πολύ επίκαιρο, καθώς η σύνοδος κορυφής θυμίζει περισσότερο «πολεμικό συμβούλιο». Στην ατζέντα, στο χθεσινό δείπνο των 27 κυριάρχησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι συνέπειές της.
Στη «Διακήρυξη των Βερσαλλιών» υπάρχει άλλωστε ξεχωριστή παράγραφος, με τίτλο «η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας». Τα κράτη της Ε.Ε. επρόκειτο να δεσμευτούν ότι δεν θα εγκαταλείψουν τη χώρα που δέχεται επίθεση, αναφέροντας ότι «θα συνεχίσουν να επενδύουν στην αμοιβαία συνδρομή βάσει του άρθρου 42, παράγραφος 7». Κάτι σαν το περιβόητο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, δηλαδή.
Μήνυμα σε Ρωσία, ΗΠΑ
Η δήλωση αυτή απορρέει από τη συνθήκη της Λισαβόνας για την παροχή βοήθειας «σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης σε χώρα-μέλος»: Καθιστά σαφές ότι τα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. οφείλουν να παράσχουν «κάθε βοήθεια και υποστήριξη που διαθέτουν». Θα ισχύσει και για την Ουκρανία αυτή η δήλωση; Αν και δεν είναι χώρα-μέλος; Κάτι τέτοιο θα ερμηνευόταν περισσότερο ως μήνυμα προς τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον: Η Ε.Ε. θέλει να αναλάβει περισσότερες γεωπολιτικές ευθύνες. Οι Ευρωπαίοι επιζητούν όμως, περισσότερο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια διπλωματική λύση, παρά τις ολοένα αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. δεν θα ακολουθήσουν το αμερικανικό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν. Πολύ περισσότερο στο φυσικό αέριο. Γιατί η ενεργειακή μετάβαση θα καθυστερήσει. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε τόνισε ότι δεν μπορεί η Ε.Ε. να αντέξει μια πλήρη διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου. Η βιομηχανία χρειάζεται καύσιμα, επιβεβαίωσε και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς.
«Παιδί του πολέμου»
Στις παγκόσμιες ενώσεις, άλλωστε, κυριαρχούν τα μεγάλα κράτη. Ήδη, ο Γερμανός καγκελάριος, σε ντουέτο με τον Μακρόν -που φαίνεται ότι θα επανεκλεγεί στη γαλλική προεδρία τον ερχόμενο μήνα- διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαχείριση παγκόσμιων κρίσεων. Οι δυο τους διαπραγματεύονται με τον Πούτιν και μόνο αυτοί μπορούν να καθορίσουν την επόμενη ημέρα, μετά τον πόλεμο.
Βερολίνο και Παρίσι γνωρίζουν πολύ καλά άλλωστε ότι η Ε.Ε. είναι «παιδί του πολέμου και όχι της ειρήνης». Είναι, μάλλον, παιδί δύο πολέμων: Η Ενωμένη Ευρώπη αναδύθηκε ως ανάγκη από τα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και λειτούργησε ως το 1989, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης που καθόρισε ο Ψυχρός Πόλεμος. Το 1973 η Ένωση είχε έξι μέλη και σήμερα διαθέτει 28, διευρύνοντας τη σφαίρα επιρροής της σε Βορρά, Νότο, Ανατολή και Δύση.
Το σκηνικό, και κυρίως το πνεύμα των Βερσαλλιών, ίσως βοηθήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να σκεφθούν πολύ πιο σοβαρά την επόμενη ημέρα της Ευρώπης. Χωρίς ρεβανσισμούς και ταπεινώσεις των αντιπάλων. Όχι όπως οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που με τους ταπεινωτικούς όρους που επέβαλαν στην ηττημένη τότε Γερμανία, πλήγωσαν το εθνικό αίσθημα των Γερμανών πολιτών, συμβάλλοντας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")