Αντίθετα, έχει περπατήσει στους δρόμους του Κιέβου προτρέποντάς τους Ουκρανούς σε αντίσταση.
Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα «Καθημερινή», με πληροφορίες από Washington Post, σχεδίασε μια επιτυχημένη στρατηγική επικοινωνίας που «κέρδισε τις καρδιές» και το νου των Ευρωπαίων ηγετών και ψηφοφόρων.
Αν και αναγνωρίζουν ότι η Μόσχα διαθέτει υπέρτερες δυνάμεις που δεν έχει αναπτύξει ακόμα, δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι η ηγεσία του Ζελένσκι έχει παγιώσει την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας. Ποιος είναι, όμως, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι;
Ο 44χρονος Ζελένσκι είναι πρώην κωμικός, προσωπικότητα της τηλεόρασης, ηθοποιός – και τώρα ο αρχηγός του κράτους της Ουκρανίας. Γεννήθηκε στη βιομηχανική πόλη Κρύβιι Ρι της κεντρικής Ουκρανίας και μεγάλωσε σε μια «συνηθισμένη σοβιετική οικογένεια Εβραίων», όπως είπε.
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προβάλλει την εισβολή στην Ουκρανία ως επιχείρηση «αποναζιστικοποίησης», ο Ζελένσκι όμως είναι Εβραίος και πολλοί από τους συγγενείς του σκοτώθηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ο παππούς του ήταν ο μόνος από τα τέσσερα αδέρφια που επέζησε της γερμανικής κατοχής της Ουκρανίας.
Ο Ζελένσκι αποφοίτησε από το Εθνικό Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Κιέβου το 2000 με πτυχίο νομικής. Αμέσως μετά όμως άρχισε να συμμετέχει σε διαγωνισμούς κωμωδίας και να εμφανίζεται στην τηλεόραση. Συνιδρυτής μιας εταιρείας παραγωγής, απέκτησε φήμη όταν υποδύθηκε τον πρόεδρο της Ουκρανίας στο «Servant of the People», μια επιτυχημένη σατιρική τηλεοπτική σειρά που έκανε πρεμιέρα το 2015. Το 2019, κέρδισε την προεδρία της Ουκρανίας και αυτοχαρακτηρίστηκε ως φιγούρα κατά του κατεστημένου.
Η θητεία του στην προεδρία της Ουκρανίας
Ο Ζελένσκι εξελέγη πρόεδρος στις 21 Απριλίου του 2019 και ορκίστηκε περίπου ένα μήνα αργότερα. Κέρδισε για πρώτη φορά ευρεία προσοχή στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τον προέτρεψε τηλεφωνικώς να ξεκινήσει έρευνα για διαφθορά στον γιο του Τζο Μπάιντεν, Χάντερ, που ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου μιας ουκρανικής εταιρείας ενέργειας.
Μετά την ορκωμοσία του Ζελένσκι, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ είχαν υποσχεθεί μια συνάντηση μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, με τον όρο να ερευνήσει η Ουκρανία τον Μπάιντεν.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 25 Ιουλίου 2019, ο Τραμπ είπε στον Ζελένσκι: «Θα ήθελα να μας κάνεις μια χάρη». Το αίτημα έγινε ένα αξιομνημόνευτο απόσπασμα στη δίκη για την παραπομπή του Τραμπ.
Μέρες πριν από την κλήση, ο Τραμπ είχε διατάξει να παρακρατηθούν 400 σχεδόν εκατομμύρια δολάρια στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Τα κεφάλαια απελευθερώθηκαν σχεδόν δύο μήνες αργότερα.
Τηλεοπτικές και κινηματογραφικές εμφανίσεις
Πριν διεκδικήσει την προεδρία, ο Ζελένσκι ήταν δημοφιλής στη βιομηχανία της ουκρανικής ψυχαγωγίας. Τώρα που η προσοχή του κόσμου εστιάζεται στην Ουκρανία, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούν βίντεο με τον Ζελένσκι ηθοποιό και χορευτή.
Παρουσίασε την κωμική σειρά, «Liga Smeha» («League of Laughter») και κέρδισε στον διαγωνισμό «Dancing With the Stars» της Ουκρανίας το 2006. Δάνεισε επίσης τη φωνή του στην αρκούδα από την ταινία κινουμένων σχεδίων «Paddington», στην ουκρανική του εκδοχή. Βοήθησε επίσης οικονομικά στη δημιουργία της εταιρείας παραγωγής Studio Kvartal.
Αλλά ο πιο σημαντικός ρόλος του ήταν αυτός του Βασίλι Χολομπορόντκο στη σειρά «Υπηρέτης του Λαού». Υποδύθηκε τον καθηγητή ιστορίας που η παθιασμένη του ομιλία για τη διαφθορά στην πολιτική της Ουκρανίας γίνεται viral, «εκτοξεύοντάς» τον στην προεδρία. Η σειρά γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Όμως αργότερα, αυτό που υποδύθηκε στην τηλεόραση έγινε πραγματικότητα: Με τη διαφθορά να αναδεικνύεται ως βασικό ζήτημα και τη δημοτικότητα του τότε ηγέτη σε πτώση, ο Ζελένσκι αποφάσισε να διεκδικήσει το ανώτατο αξίωμα της Ουκρανίας.
Ο Ζελένσκι ξεχώρισε από το πλήθος των υποψηφίων και κατέκτησε μια συντριπτική νίκη στον δεύτερο γύρο έναντι του τότε προέδρου Πέτρο Ποροσένκο. Η νίκη του Ζελένσκι – όπως και αυτή του τηλεοπτικού Χολομπορόντκο – θεωρήθηκε ως κόλαφος κατά του status quo.
«Θέλω πραγματικά να μην κρεμάσετε την εικόνα μου στα γραφεία σας», είπε ο Ζελένσκι στα μέλη του κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στην ορκωμοσία. «Κρεμάστε φωτογραφίες των παιδιών σας και πριν από κάθε απόφαση, κοιτάξτε τα στα μάτια».
«Οι άνθρωποι θέλουν να δουν έναν πρόεδρο, όπως ο Βασίλι Χολομπορόντκο, με τις ίδιες ηθικές αξίες», δήλωσε ο Ζελένσκι πριν από τις εκλογές. «Έχουν αγανακτήσει με το κατεστημένο. Ο κόσμος θέλει κάτι νέο». Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η προϋπηρεσία του στο χώρο της ψυχαγωγίας ίσως να τον βοήθησε να προετοιμαστεί για τη διαχείριση της κρίσης στην Ουκρανία.
«Η πολιτική, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ένα παιχνίδι “ερμηνείας”», είπε στην Washington Post ο Σάμιουελ Γούλει, επίκουρος καθηγητής στη σχολή δημοσιογραφίας του Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν. «Είναι ένα παιχνίδι όπου πρέπει να γνωρίζεις τι πρέπει να πεις, πότε και με ποιο τρόπο και ο Ζελένσκι φαίνεται να έπεσε “διάνα” εδώ».
Οι πολιτικές απόψεις, η Ρωσία και ο Πούτιν
Ο Ζελένσκι επέβλεψε την αλλαγή στα ονόματα των μνημείων της σοβιετικής εποχής και αυτά των δρόμων, ώστε να τιμήσει τους Ουκρανούς ήρωες.
Κι ενώ ήταν ήρωας στα μάτια των Ουκρανών, από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, η δημοτικότητά του είχε αρχίσει να πέφτει. Δέχονταν κριτική επειδή απέτυχε να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς και ορισμένοι Ουκρανοί τον θεωρούσαν πολύ αδύναμο για την ανάγκη να αντισταθεί στον Πούτιν.
Πριν την εκλογή του, δήλωσε σε συνέντευξη στο Vice News ότι ήθελε να τερματίσει τις διαμάχες στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς, «επειδή δεν θέλουμε να χαθούν περισσότεροι άνθρωποι μας».
Η διαμάχη στο Ντονμπάς, όπου οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία συγκρούονταν με την ουκρανική κυβέρνηση, έπαιξε βασικό ρόλο στη ρωσική εισβολή. Μέρες πριν από την έναρξη του πολέμου, ο Πούτιν αναγνώρισε επίσημα την ανεξαρτησία δύο αυτόνομων δημοκρατιών στο Ντονμπάς, όπου αβάσιμα ισχυρίστηκε ότι γινόταν «γενοκτονία» κατά των Ρωσόφωνων (Ο Ζελένσκι μιλά και ρωσικά).
Μετά την εισβολή, ο Ζελένσκι απηύθυνε έκκληση να εγκριθεί η ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Η Ρωσία αντιτίθεται στην -προς τα ανατολικά- επέκταση του ΝΑΤΟ και έχει προειδοποιήσει ότι η ένταξη της Ουκρανίας εκεί αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για τη Μόσχα .
«Έχουμε αποδείξει τη δύναμή μας», είπε ο Ζελένσκι σε ομιλία του προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη Δευτέρα. «Αποδείξτε λοιπόν ότι είστε μαζί μας. Αποδείξτε ότι δεν θα μας εγκαταλείψετε. Αποδείξτε ότι είστε πράγματι Ευρωπαίοι».
Πού βρίσκεται ο Ζελένσκι και η οικογένειά του
Ο Ζελένσκι υποστηρίζει ότι η Μόσχα σχεδιάζει να τον δολοφονήσει, να «καταστρέψει πολιτικά την Ουκρανία καταστρέφοντας τον αρχηγό του κράτους».
Ωστόσο, έμεινε στην Ουκρανία, κινηματογραφώντας τον εαυτό του στους δρόμους της πρωτεύουσας και προτρέποντας τους Ουκρανούς να αντισταθούν στην εισβολή. Οι εκκλήσεις του φαίνεται να αποδίδουν, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία να αναφέρουν ότι η Μόσχα φαίνεται να αντιμετωπίζει ισχυρότερη αντίσταση από ό,τι περίμενε.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ζελένσκι, η οικογένειά του αποτελεί τον «δεύτερο στόχο» της Ρωσίας. Σε συνάντηση με τον διευθυντή της CIA Γουίλιαμ Τζ. Μπερνς τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος της Ουκρανίας ρώτησε αν αυτός ή η οικογένειά του κινδύνευαν εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για τη ρωσική επίθεση. Φοβόταν αρχικά ότι οι Ρώσοι θα προσπαθούσαν να τον σκοτώσουν.
Για λόγους ασφαλείας, δεν έχει αποκαλύψει που βρίσκονται η σύζυγος και τα δύο παιδιά του. «Τα παιδιά μου βασίζονται σε μένα, θα είμαι δίπλα τους, δίπλα στον άντρα μου και δίπλα σε εσάς», έγραψε η πρώτη κυρία Ολένα Ζελένσκα σε δημοσίευση στο Instagram την περασμένη εβδομάδα.