Για τη δε Ελλάδα ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε περίπου 10.000 πρόωρους θανάτους (αριθμός συγκρίσιμος με τους θανάτους από την COVID-19), με μια μείωση του προσδόκιμου της ανθρώπινης ζωής κατά περίπου 12 μήνες. Κύρια αιτία για αυτές τις ανθρώπινες απώλειες είναι κατά τουλάχιστον 80% τα αιωρούμενα σωματίδια, και δη εκείνα της μικρής διαμέτρου (κάτω από 2,5 μικρά ή 2,5 εκατομμυριοστά του μέτρου). Για τον λόγο αυτόν αποκαλούνται και από τον ΠΟΥ «ο αόρατος δολοφόνος», καθώς έχουν την ικανότητα να διεισδύουν βαθιά στους ανθρώπινους ιστούς, όπως στους πνεύμονες ή ακόμα και στον εγκέφαλο, και να προκαλούν σημαντικές βλάβες.
Τα υπέρλεπτα σωματίδια παράγονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων για παραγωγή ενέργειας, κίνηση ή θέρμανση. Και μάλιστα η ποσότητά τους εξαρτάται από το είδος των ορυκτών καυσίμων που «καίγονται», με τα στερεά καύσιμα (ξύλο και κάρβουνο) να παράγουν έως και δύο τάξεις μεγέθους περισσότερα σωματίδια από τα υγρά (πετρέλαιο και βενζίνη) και αυτά με τη σειρά τους έως δύο τάξεις μεγέθους περισσότερα σχετικά με τα αέρια (φυσικό αέριο). Ταυτόχρονα η θερμιδογόνος δύναμη των αερίων καύσιμων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των υγρών και αυτών με τη σειρά τους από εκείνη των στερεών (για ίδια μάζα καυσίμου). Για τον λόγο αυτόν έχουμε τα τελευταία χρόνια μια αύξηση της χρήσης φυσικού αερίου κυρίως για την παραγωγή ενέργειας, την κίνηση και τη θέρμανση. Εντούτοις τα τελευταία χρόνια, και κυρίως με την οικονομική κρίση, παρατηρούμε μια αυξημένη συμμετοχή ή, καλύτερα, μια επιστροφή της καύσης ξύλου σαν πηγή θέρμανσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σημαντική επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, με τις συγκεντρώσεις των υπέρλεπτων αιωρουμένων σωματιδίων να ξεπερνούν και 10 ή και περισσότερες φορές τα όρια του ΠΟΥ και να μετατρέπουν πολλές ελληνικές πόλεις σε συνθήκες Πεκίνου ή Δελχί. Ταυτόχρονα οι εκπομπές από τα τζάκια αποτελούν την κύρια πηγή σωματιδιακής ρύπανσης (πάνω από 50%) σε σχεδόν όλες τις ελληνικές πόλεις τον χειμώνα και πιο σημαντική (κατά περίπου δύο-τρεις φορές, ανάλογα με την περιοχή) και από εκείνη της κίνησης των αυτοκινήτων.
Ας σημειωθεί τέλος ότι η καύση του ξύλου παράγει και μια σειρά από επικίνδυνα παραπροϊόντα, δηλαδή χημικές ενώσεις που έχουν συσχετιστεί με καρκινογένεση, όπως οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΠΑΥς). Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου, οι ΠΑΥς που παράγονται στην Αθήνα από την καύση του ξύλου σε μόνο τρεις μήνες του χειμώνα είναι σχεδόν εξίσου καρκινογόνοι με αυτούς που παράγονται όλον τον χρόνο (12 μήνες) από τα ντιζελοκίνητα και βενζινοκίνητα αυτοκίνητα.
Αρα είναι μύθος ότι υπάρχει «καλό» και «κακό» ξύλο, όπως και «καλό» και «κακό» τζάκι. Υπάρχει «κακό» και «χειρότερο», και μάλιστα ένα τζάκι ισοδυναμεί με 700 φορτηγά που δουλεύουν έξω από την πόρτα μας. Αξίζει τόση ρύπανση τη «θαλπωρή» ή την «παρεΐστικη» ατμόσφαιρα;
*Διευθυντής Ινστιτούτου Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" - πηγή: b2green.gr)