την εβδομάδα αυτή σε έναν ιδιόμορφο "διάλογο" μέσα από κινήσεις υψηλού συμβολισμού: ο πρώτος με τη μετάβασή του στη Βαρσοβία και εκείθεν με την επίσκεψη-έκπληξη που πραγματοποίησε στο Κίεβο. Και ο δεύτερος με την εκτενή ομιλία του προς τα δύο σώματα του ρωσικού κοινοβουλίου, που εκφωνείται κάθε χρόνο τέτοια εποχή (με τη χαρακτηριστική εξαίρεση του 2022, οπότε όλα τα σκίασε η εισβολή στην Ουκρανία).
Το "τάιμινγκ" δεν είναι τυχαίο. Συμπληρώνεται σήμερα ακριβώς ένας χρόνος από την έναρξη (με πρωτοβουλία της ρωσικής πλευράς) του πολέμου, ο οποίος επιδείνωσε δραματικά τη χρονίζουσα ουκρανική κρίση και αναίρεσε κάθε βεβαιότητα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη Γηραιά Ήπειρο.
Μόνο διά των όπλων
Αλλά από τα μηνύματα που αντάλλαξαν Μπάιντεν και Πούτιν δεν προκύπτει κανένας λόγος να αισιοδοξούμε. Και οι δύο περιέγραψαν μία προοπτική κλιμάκωσης που αποκλείει τον συμβιβασμό. Το φάσμα των πιθανοτήτων είναι ζοφερό: διότι όσο η έκβαση κρίνεται μόνο διά των όπλων, άρα από την ολοκληρωτική νίκη κάποιου από τους αντιμαχόμενους, τόσο αυξάνονται τα ρίσκα του μπρα-ντε-φερ δύο πυρηνικών δυνάμεων, που αμφότερες αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο ήττας ως υπαρξιακή απειλή.
Τυπικά, βέβαια, ο πόλεμος διεξάγεται μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, σε μία γεωγραφικά εντοπισμένη περιοχή του κόσμου. Πρακτικά, όμως, η σύγκρουση διεξάγεται (με οικονομικά, πολιτικά και επικοινωνιακά μέσα) σε πλανητική κλίμακα, με επίδικο όχι απλώς ή μόνο την τύχη της χώρας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι αλλά τη διατήρηση ή μη της πρωτοκαθεδρίας της Δύσης στα διεθνή πράγματα.
Άλλωστε, η Μόσχα ξεκαθάρισε ότι δεν θεωρεί τις ΗΠΑ ως αμέτοχο τρίτο, ούτε σε ό,τι αφορά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Με διάβημα διαμαρτυρίας που επιδόθηκε τη Δευτέρα στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών προς την Αμερικανίδα πρεσβευτή επικρίνεται η αυξανόμενη αμερικανική εμπλοκή στο πλευρό της Ουκρανίας (με υλικό και προσωπικό που στο εξής θα αποτελεί, όπως τονίσθηκε, "νόμιμο στόχο" της ρωσικής πλευράς) και χαρακτηρίζεται "ψευδής και ασυνάρτητος" ο ισχυρισμός ότι οι ΗΠΑ δεν αποτελούν μέρος της σύγκρουσης.
Ο Τζο Μπάιντεν είχε, πάντως, την πολυτέλεια να κρατήσει αποστάσεις, λέγοντας χαρακτηριστικά από τη Βαρσοβία ότι, αν η Ουκρανία σταματήσει να μάχεται, θα πάψει να υπάρχει, ενώ αν η Ρωσία σταματήσει να μάχεται απλώς θα τελειώσει ο πόλεμος. Για να το αντιστρέψει ο "αντ’ αυτού" του Πούτιν, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, λέγοντας ότι αν η Ουκρανία σταματήσει να μάχεται, απλώς θα τελειώσει ο πόλεμος, ενώ, αν η Ρωσία σταματήσει να μάχεται, θα διαμελιστεί.
Το "χρίσμα" στην Πολωνία
Το ταξίδι του Αμερικανού προέδρου στη Βαρσοβία και το Κίεβο έχει συμβολισμούς που δεν είναι δυνατόν να υποτιμηθούν. Η επιλογή της πολωνικής πρωτεύουσας ως προορισμού αναδεικνύει τον αναβαθμισμένο ρόλο που αποκτά στους αμερικανικούς σχεδιασμούς η λεγόμενη "Νέα Ευρώπη", με ηγέτη την Πολωνία, η οποία φιλοδοξεί να καταστεί πρώτη σε συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις χώρα στην Ε.Ε. και βέβαια πλειοδοτεί σε διακηρύξεις συνέχισης του συλλογικού αγώνα κατά της Ρωσίας. Με αυτή την έννοια, οι ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες μεταβάλλονται και η υποβάθμιση (αν μη τι άλλο, στα μάτια της Ουάσινγκτον) των προηγούμενων πρωταγωνιστών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, αναδεικνύεται ανάγλυφα.
Από την άλλη πλευρά, η αιφνιδιαστική συνάντηση με τον Ζελένσκι στο Κίεβο αποτελεί κίνηση μεγάλης τόλμης (όσο και αν προηγήθηκε υπόγεια ενημέρωση της ρωσικής πλευράς για την αποφυγή "ατυχημάτων") και έρχεται να διορθώσει την εικόνα που είχε προκύψει από το γεγονός ότι ο Μπάιντεν αποτελούσε τον μόνο ηγέτη μεγάλης δυτικής δύναμης που δεν είχε εκδηλώσει επί τόπου τη συμπαράστασή του στην ουκρανική πλευρά. Και βεβαίως η πραγματοποίηση αυτής της επίσκεψης τη Δευτέρα αποτελούσε και έναν τρόπο να "προκαταληφθεί" και να επισκιασθεί η προγραμματισμένη για την επομένη ομιλία Πούτιν.
Οι πραγματικοί αποδέκτες
Είναι σαφές ότι το ουκρανικό "στοίχημα" έχει καταστεί για τον Μπάιντεν απολύτως προσωπικό. Και αυτό δεν είναι άσχετο με εσωτερικούς παράγοντες, όπως η κόπωση που καταγράφεται στην αμερικανική κοινή γνώμη ως προς τη συνέχιση της βοήθειας στην Ουκρανία ή οι φωνές που ακούγονται μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων για τερματισμό της σε έναν χρονικό ορίζονται περί το καλοκαίρι και για έλεγχο των διαδρομών που έχουν ακολουθήσει μέχρι τώρα τα σχετικά κονδύλια.
Όμως ο ένοικος του Λευκού Οίκου στέλνει το μήνυμα και προς διεθνείς συμμάχους ή "επιτήδειους ουδέτερους". Η αμφισβήτηση της σκοπιμότητας μιας αλλαγής καθεστώτος στη Μόσχα από τον Εμανουέλ Μακρόν, η ισχυροποίηση αντιπολεμικών φωνών στη διανόηση της Γερμανίας, αλλά και η στήριξη του Πεκίνου προς τη Μόσχα με την επίσκεψη του επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας Ουάνγκ Γι αποτελούν σημάδια μιας διαμορφούμενης κατάστασης η οποία θα πρέπει να απαντηθεί. Και η απάντηση Μπάιντεν ήταν ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν στο πλευρό της Ουκρανίας "για όσο χρειαστεί".
Οι ανάγκες του πληθυσμού και ο "πολυπολικός κόσμος"
Ο Πούτιν, πάλι, απευθυνόμενος πρωτίστως στο εγχώριο ακροατήριό του θέλησε να δώσει την εικόνα μιας εξουσίας αποφασιστικής, αλλά όχι σπασμωδικής, η οποία λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του πληθυσμού και οχυρώνει την οικονομία, που πάντως θα κρατήσει "ανοικτή", προχωρώντας και σε κινήσεις οιονεί "πολεμικού κεϊνσιανισμού", με φορολογικά, δανειοδοτικά και μισθολογικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος και όσους πραγματοποιούν βήματα τεχνολογικής καινοτομίας.
Αλλά στο γεωπολιτικό πεδίο η γραμμή του Πούτιν είναι σαφής – και ανησυχητική. Η απόσυρση της Ρωσίας από τη συνθήκη New Start για τον έλεγχο των εξοπλισμών αφαιρεί και το τελευταίο πεδίο συνεννόησης με τις ΗΠΑ στη βάση των μεταπολεμικών συναινέσεων, ενώ στον άμεσου ενδιαφέροντος τομέα του συμβατικού πολέμου κυριαρχεί η προειδοποίηση του Ρώσου προέδρου ότι όσο μεγαλώνει η εμβέλεια του οπλισμού που αποστέλλει η Δύση προς την Ουκρανία, τόσο μεγαλώνει η ακτίνα των εδαφικών φιλοδοξιών της Ρωσίας για την απώθησή του.
Με άλλα λόγια, διέπλεξε την εμφανή (καίτοι υπόρρητη) φιλοδοξία μιας προέλασης μέχρι το Κίεβο με το σχέδιο δημιουργίας ενός "πολυπολικού κόσμου" στον οποίο η Ρωσία δεν θα λειτουργεί μόνο ως εξαγωγέας πρώτων υλών προς τη Δύση.
(από capital.gr)