Πέμπτη (23/3) υποχρεώνει την Τουρκία να καταβάλλει χρηματική αποζημίωση $ 1.5 δισεκ. στην κυβέρνηση της Βαγδάτης. Ποσό το οποίο θεωρείται σημαντικά μικρότερο από αυτό που διεκδικούσε αρχικά η κυβέρνηση του Ιράκ. Η βασική κατηγορία του Ιράκ κατά της Τουρκίας εστιάζεται στην παραβίαση διακρατικής συμφωνίας του 1973 - η οποία αναθεωρήθηκε το 2010 υπό το νέο νόμιμο καθεστώς του Ιράκ- που αναφέρεται στις εξαγωγές Ιρακινού πετρελαίου προς την Τουρκία, από την επαρχία του Κουρδιστάν για τις οποίες όμως απαιτείται σύμφωνος γνώμη, κοινώς έγκριση, της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης. Σε σχετική δήλωση του το υπουργείο πετρελαίου του Ιράκ αναφέρει ότι η κρατική εταιρεία πετρελαίων, η State Oil Marketing Organisation ( SOMO) είναι ο μόνος επίσημος κρατικός φορέας στο Ιράκ που μπορεί να πραγματοποιεί εξαγωγές πετρελαίου μέσω του τέρμιναλ Τσεϊχάν στην Τουρκία.
Να σημειωθεί ότι το Κουρδιστάν, γνωστό ως KRG, που είναι αυτόνομη επαρχία του Ιράκ, παράγει περί τα 440.000 βαρέλια αργό την ημέρα το μεγαλύτερο μέρος του οποίου εξάγει στις διεθνείς αγορές μέσω του αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν. Ο εν λόγω αγωγός μήκους 970 χλμ., λειτουργεί ήδη από το 1976 ενώ το 1987 αναβαθμίστηκε με την πρόσθεση ενός παραλλήλου αγωγού και με συνολική μεταφορική ικανότητα 1.1 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Ο εν λόγω αγωγός αποτέλεσε στόχο πολλαπλών τρομοκρατικών επιθέσεων από το ISIS τα τελευταία χρόνια όποτε και υπολειτουργούσε. Σήμερα, βάσει στοιχείων του 2022, ο αγωγός μετέφερε 513.000 βαρέλια την ημέρα, με τα 406.000 προερχόμενα από την περιοχή του Κουρδιστάν και το υπόλοιπο από το Κιρκούκ-το οποίο ελέγχεται από την κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι σχέσεις μεταξύ Βαγδάτης και της κυβέρνησης του KRG, στην Αρμπίλ, υπήρξαν επί σειρά ετών ιδιαίτερα τεταμένες, ιδίως μετά την εκδίωξη με στρατιωτική επιχείρηση Ιρακινών δυνάμεων κατά των Πεσμεργκά, των Κούρδων από το Κιρκούκ τον Οκτώβριο του 2017. Έκτοτε η πετρελαιοπαραγωγός περιοχή του Κιρκούκ, που ιστορικά κατοικείται από Κουρδικό πληθυσμό, περιήλθε στην απόλυτο δικαιοδοσία και έλεγχο της Βαγδάτης προς μεγάλη απογοήτευση των Κούρδων του Ιράκ.
Η κυβέρνηση του KRG έχει καταφέρει τα τελευταία 10 χρόνια, ιδίως μετά την απώλεια του Κιρκούκ, να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις στον πετρελαϊκό της τομέα αυξάνοντας κατακόρυφα την παραγωγή της. Με την τάση να συνάπτει απευθείας συμφωνίες με ενδιαφερόμενους αγοραστές, χωρίς την διαμεσολάβηση της Βαγδάτης, όπως προβλέπουν σχετικές συμφωνίες, η κυβέρνηση του KRG αποβλέπει στην εισροή συναλλάγματος απαραίτητου για την λειτουργία των κρατικών δομών της μειώνοντας την οικονομική της εξάρτηση από την κυβέρνηση της Βαγδάτης. Με αυτό φυσικά να έχει επισύρει την μήνη της κεντρικής κυβέρνησης η οποία κατηγορεί την Αρμπίλ για καταπάτηση συμφωνιών.
Με τον αγωγό Κιρκούκ-Τσεϊχάν, γνωστός ως και ο βόρειος αγωγός, να αποτελεί έναν από τους βασικούς εξαγωγικούς βραχίονες του Ιράκ αφού μεταφέρει το 15% περίπου των συνολικών εξαγωγών αργού.
Σήμερα το Ιράκ παράγει συνολικά 4.1 εκατ.βαρ/ημέρα, εξάγοντας τα 3.3 εκατ.βαρέλια από αυτά, έχοντας καταστεί ο δεύτερος σε μέγεθος παραγωγός του OPEC μετά την Σαουδική Αραβία.
Οι εξαγωγές ιρακινού αργού πετρελαίου μέσω του τέρμιναλ της Τουρκίας στο Τσεϊχάν κατευθύνονται σε διυλιστήρια της λεκάνης της Μεσογείου, κυρίως προς Ελλάδα, Ιταλία, Κροατία και Ισπανία. Η διένεξη με την Τουρκία αφορά ποσότητα 75.000 βαρελιών ημερησίως που το Κιρκούκ εξήγαγε επί σειρά ετών στην Τουρκία μετά από απευθείας συμφωνία με εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στο KRG. Με την ποσότητα αυτή να καλύπτει ένα μέρος των συνολικών εισαγωγών αργού από το Ιράκ που βάσει στοιχείων του 2022 καλύπτουν το 27% των ημερήσιων εισαγωγών της γείτονος, ήτοι περί τα 450.000 βαρ/ημέρα.
Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος αργού που εισάγει η Τουρκία προέρχεται από την Ρωσία (βλέπε γράφημα). Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές στην Κωνσταντινούπολη η απόφαση του ICC θα οδηγήσει την Τουρκία σε ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από την Ρωσία αφού αναμένεται ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα μειώσει τις επίσημες εισαγωγές της από το Ιράκ. Με το Κιρκούκ όμως να συνεχίσει να αποτελεί σταθερό προμηθευτή αργού της Τουρκίας έστω και εάν χρειαστεί να μεταμφιεστεί αλλάζοντας σημαία προέλευσης.