Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε στη «Ν», η κ. Galli εξηγεί γιατί τα χειρότερα της κρίσης του φυσικού αερίου βρίσκονται πίσω μας και τοποθετείται για τη διάσταση απόψεων με τη Motor Oil αναφορικά με τη σύνδεση του «Διώρυγα Gas» στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Αποκαλύπτει επίσης ότι η μίσθωση για την πλωτή δεξαμενή FSU της Ρεβυθούσας δεν θα ανανεωθεί και σχολιάζει την έκβαση του διαγωνισμού του ΤΑΙΠΕΔ για την Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου της Καβάλας.
Ποια είναι η στόχευση του market test που ξεκίνησε πρόσφατα για την επέκταση της δυναμικότητας του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ); Γιατί το χρειαζόμαστε;
Ο λόγος που αποφασίσαμε τη διενέργεια του market test είναι ότι έχουμε φτάσει σε σημείο κορεσμού του υφιστάμενου δικτύου φυσικού αερίου, υπό την έννοια ότι αυτή τη στιγμή όλη η δυναμικότητα είναι δεσμευμένη σε κάποια υποδομή (Ρεβυθούσα, FSRU Αλεξανδρούπολης, σημείο εισόδου στο Σιδηρόκαστρο κλπ.). Επομένως όταν μιλάμε για τα νέα projects που μπορούν να αυξήσουν την δυνατότητα εισαγωγών φυσικού αερίου -και αναφέρομαι κυρίως στα νέα FSRUs που έχουν προταθεί- προκειμένου αυτά να κατασκευαστούν πρέπει να υπάρχει επαρκής δυναμικότητα στο δίκτυο που θα επιτρέψει στο φυσικό αέριο να ρέει και να φτάνει στις αγορές του εξωτερικού. Έχουμε δει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον φέτος για την αξιοποίηση της Ελλάδας ως πύλη εισαγωγής του LNG προς τα Βαλκάνια. Ήδη δρομολογούμε σημαντικές επενδύσεις για να αυξήσουμε την εξαγωγική ικανότητα του Συστήματος -που θα τετραπλασιαστεί έως τα μέσα του 2025- με τα projects που ήδη κατασκευάζονται. Όμως, αυτά καλύπτουν τα υφιστάμενα σημεία εισόδου και δη το FSRU της Αλεξανδρούπολης και το FSRU Διώρυγα Gas εάν κατασκευαστεί και ο αγωγός που έχουμε προτείνει για τη σύνδεση του με το ΕΣΦΑ. Όμως, προκειμένου να μπορούμε να εγγυηθούμε πρόσθετες ροές, αν οι εισαγωγείς και οι παραγωγοί LNG θέλουν να προσεγγίσουν τις αγορές των Βαλκανίων και να φτάσουμε βορειότερα, έως την Ουκρανία και την Ουγγαρία, πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω το δίκτυό μας. Είναι σημαντικό να μας πουν καθαρά οι συμμετέχοντες στην αγορά τι ακριβώς θέλουν, πόση δυναμικότητα θέλουν να δεσμεύσουν, ώστε να σχεδιάσουμε τις απαραίτητες υποδομές κατά τρόπο που οι ανάγκες των ενδιαφερόμενων μερών να καλύπτονται με το μικρότερο δυνατό κόστος. Με το market test επιδιώκουμε να διαπιστώσουμε αν χρειάζονται πρόσθετες υποδομές πέραν αυτών που έχουμε προτείνει στο αναθεωρημένο Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης.
Ποια είναι τα σημαντικότερα νέα έργα στο αναθεωρημένο Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ;
Το νέο μας σχέδιο Ανάπτυξης περιλαμβάνει ορισμένα νέα projects, για τα οποία είμαστε ήδη πεπεισμένοι ότι είναι απαραίτητα. Το πρώτο είναι ο διπλασιασμός της δυναμικότητας του αγωγού Καρπερή-Κομοτηνή, όπου παρατηρείται συμφόρηση. Η αύξηση της δυναμικότητάς του είναι απαραίτητη προκειμένου: Πρώτον, να μπορεί το φυσικό αέριο να μπορεί να φτάσει στο σημείο εξόδου προς Βουλγαρία, είτε από το Σιδηρόκαστρο είτε μέσω του IGB. Δεύτερον, το LNG που θα φτάνει στο FSRU στην Αλεξανδρούπολη να μπορεί να μεταφέρεται σε όλη την Ελλάδα και τρίτον, να τροφοδοτείται ομαλά η νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην Αλεξανδρούπολη. Η ανάλυσή μας δείχνει ότι πρέπει να αποσυμφορήσουμε αυτό το μέρος του αγωγού και θεωρούμε ότι η ΡΑΕ θα εγκρίνει αυτό το project. Για την αύξηση της δυναμικότητας του σκέλους του αγωγού «Πάτημα-Λιβαδειά» βασιζόμαστε στο market test του FSRU «Διώρυγα Gas» και για αυτό προτείνουμε να υλοποιηθεί το έργο αυτό εφόσον ληφθεί η Τελική Επενδυτική Απόφαση για το FSRU, καθώς τότε θα απαιτηθεί πρόσθετη δυναμικότητα στο Σύστημα, για τους χρήστες του Τέρμιναλ. Μέσω του δικού μας market test ωστόσο θέλουμε να αξιολογήσουμε αν απαιτείται διπλασιασμός της δυναμικότητας και του άξονα Βορρά-Νότου (Λιβαδειά-Καρπερή) καθώς εδώ μιλάμε για μια πολύ μεγαλύτερη επένδυση της τάξης των 500 εκατ. ευρώ και πρέπει να έχουμε εικόνα για τις πρόσθετες ποσότητες φυσικού αερίου που θα πρέπει δυνητικά να μεταφέρονται σε περίπτωση που υλοποιηθεί -μεταξύ άλλων- το Αργώ FSRU στο Βόλο και το FSRU στη Θεσσαλονίκη.
Αναφορικά με το FSRU «Διώρυγα Gas», o φορέας υλοποίησης του project (Motor Oil) εξέφρασε προβληματισμό για το ότι ο χρόνος ολοκλήρωσης του δεύτερου αγωγού Πάτημα-Λιβαδειά τοποθετείται το 2027 ενώ το FSRU προβλέπεται να λειτουργήσει το 2025. Ποια είναι η θέση σας;
Ο ΔΕΣΦΑ πρότεινε για πρώτη αφορά το έργο του δεύτερου αγωγού Πάτημα-Λιβαδειά στο νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Στο παρελθόν, η Διώρυγα Gas είχε συμφωνήσει με το ΔΕΣΦΑ να χρησιμοποιήσει την υποδομή κυρίως για εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου στη Νότια Ελλάδα. Με άλλα λόγια, η ανάγκη χωρητικότητας στο Σύστημα για διαμετακόμιση φυσικού αερίου προς Βορρά ήταν πολύ περιορισμένη και αυτό αποτυπωνόταν και στη σχετική συμφωνία που είχαμε υπογράψει (σ.σ. πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση). Στη συνέχεια όμως τα δεδομένα στις διεθνείς αγορές άλλαξαν και εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για χρήση του Διώρυγα Gas FSRU και για εξαγωγές προς Βορρά. Γι’ αυτό και προτείναμε τον νέο αγωγό, που όπως προανέφερα θα κατασκευαστεί μόνο εφόσον ληφθεί η Τελική Επενδυτική Απόφαση για το FSRU. Επομένως το δικό μας χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από αυτό. Μόλις ληφθεί η απόφαση, θα προχωρήσουμε σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες και θα επιταχύνουμε όσο γίνεται περισσότερο. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η κατασκευή του αγωγού δεν ήταν στον αρχικό σχεδιασμό και το αίτημα από την αγορά και τη Διώρυγα Gas για την ένταξή του είναι πρόσφατο. Όταν ένα έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά, με όλες τις αβεβαιότητες για την αδειοδότηση, την λήψη περιβαλλοντικών όρων κλπ. και με δεδομένο ότι ο αγωγός προβλέπεται να κατασκευαστεί σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός για την πλωτή δεξαμενή LNG (FSU) στη Ρεβυθούσα καθώς η μίσθωση του ενός έτους για το πλοίο λήγει το αμέσως επόμενο διάστημα;
Το FSU της Ρεβυθούσας συμπεριλαμβάνεται στις επενδύσεις που ενισχύουν τις υποδομές φυσικού αερίου της χώρας μας και προωθούν την διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού. Η μίσθωση του δεξαμενόπλοιου που λειτουργεί ως πλωτή δεξαμενή αυτή τη στιγμή λήγει τον Ιούλιο. Έχουμε ήδη συμφωνήσει με τη ΡΑΕ ότι δεν θα ανανεωθεί και το πλοίο θα αποδεσμευθεί, καθώς επρόκειτο για προσωρινή λύση που εξυπηρετούσε την ανάγκη τήρησης στρατηγικών αποθεμάτων LNG για τους ηλεκτροπαραγωγούς κατά τη χειμερινή περίοδο. Ένα μόνιμο FSU είναι κάτι διαφορετικό για εμάς, καθώς -μεταξύ άλλων- απαιτεί εργασίες σύνδεσής του με τη Ρεβυθούσα. Αυτή τη στιγμή εκπονούμε τη μελέτη βιωσιμότητας για το έργο που φαίνεται να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μόνιμη εγκατάσταση FSU είναι τεχνικά βιώσιμη. Δεν έχουμε ακόμα συμπεριλάβει το project στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης για δυο λόγους: Πρώτον, επειδή η σχετική συζήτηση με τον Ρυθμιστή βρίσκεται σε εξέλιξη. Και δεύτερον, διότι πρέπει να έχουμε ορατότητα για το πόσα FSRU θα κατασκευαστούν τελικά ώστε να κατανοήσουμε αν υφίσταται ανάγκη επέκτασης της Ρεβυθούσας. Πιστεύουμε ωστόσο ότι σύντομα -ίσως μέσα στο 2024- θα είμαστε έτοιμοι να προτείνουμε αυτό το project, επειδή χρειαζόμαστε περισσότερη ευελιξία στο ελληνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Ευελιξία που μπορεί να προσφέρει η εν λόγω υποδομή με δεδομένο ότι απεξαρτώμαστε ταχύτατα από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, οι μόνιμες εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας δεν χρησιμοποιούνται πλέον για να καλύψουν κυρίως τις αιχμές της ζήτησης όπως στο παρελθόν, αλλά για την κάλυψη φορτίων βάσης και η αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα -που συνεπάγεται και υψηλότερη μεταβλητότητα- αυξάνει τις ανάγκες για φορτία βάσης στην ηλεκτροπαραγωγή. Επομένως χρειαζόμαστε «γρήγορη αποθήκευση» και ως μόνη λύση για αυτό διαφαίνεται το LNG.
Να μείνουμε στο θέμα της αποθήκευσης φυσικού αερίου. Πριν λίγες ημέρες το ΤΑΙΠΕΔ κήρυξε άγονο τον διαγωνισμό για την Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου της Καβάλας καθώς δεν έλαβε καμία δεσμευτική προσφορά. Χρειάζεται η Ελλάδα υποδομή αποθήκευσης φυσικού αερίου;
Καταρχάς πρέπει να ληφθεί η απόφαση -από τη νέα κυβέρνηση- για το αν η χώρα χρειάζεται υποδομή αποθήκευσης φυσικού αερίου -όπως έχουν οι περισσότερες χώρες της ΕΕ- για λόγους στρατηγικούς, για τη διασφάλιση επάρκειας εφοδιασμού. Γνωρίζουμε ότι όλες οι χώρες της ΕΕ υποχρεούνται να αποθηκεύουν ποσότητες φυσικού αερίου ίσες με το 15% της ζήτησης -στο εξωτερικό αν δεν έχουν δικές τους αποθήκες- και αυτό δεν θα αλλάξει στο ορατό μέλλον. Αν λοιπόν ληφθεί αυτή η κεντρική απόφαση ενεργειακής πολιτικής, τότε το αν το project προχωρήσει είτε μέσω διαγωνισμού ή μέσω απευθείας ανάθεσης από το Δημόσιο -όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες για τις παραχωρήσεις που αφορούν σε αποθήκευση φυσικού αερίου- δεν θα έχει μεγάλη διαφορά. Ίσως τα πράγματα να γίνονταν λίγο πιο εύκολα αν το προς παραχώρηση περιουσιακό στοιχείο επιστρεφόταν από το ΤΑΙΠΕΔ πίσω στο Δημόσιο, καθώς το να ιδιωτικοποιηθεί μια παραχώρηση δεν είναι εύκολο, ιδίως κάτι με τόσες τεχνικές προκλήσεις όπως μια υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου. Εμείς από την πλευρά μας προτείναμε την παράταση του διαγωνισμού, καθώς έχουμε συνεργαστεί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (ΤΑΙΠΕΔ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Energean, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) ώστε το έργο να περιληφθεί στις λίστες των Έργων Κοινού (Ευρωπαϊκού) Ενδιαφέροντος (PCI) για το υδρογόνο. Το γεγονός ότι ο διαγωνισμός σε αυτή τη φάση κηρύχθηκε άγονος -κάτι που συνέβη επειδή η απόφαση του Ρυθμιστή δεν ήταν υποστηρικτική για το έργο, κάτι που εξαρχής αναδείξαμε ως βασικό εμπόδιο και γι’ αυτό δεν υποβάλλαμε προσφορά- δεν σηματοδοτεί κατά τη γνώμη μου το τέλος για την Υπόγεια Αποθήκη της Καβάλας. Παραμένω πεπεισμένη ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα που κινείται γρήγορα προς την απανθρακοποίηση και τα ανανεώσιμα αέρια όπως το υδρογόνο -με τον ρόλο του φυσικού αερίου ως καυσίμου-γέφυρα για την ηλεκτροπαραγωγή να βαίνει αυξανόμενος- και πρέπει να εισάγει όλο το φυσικό αέριο που χρειάζεται, το να μην έχει μια υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου είναι μια χαμένη ευκαιρία.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο ΔΕΣΦΑ υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης με τους Διαχειριστές Συστήματος Φυσικού Αερίου Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός Κάθετου Διαδρόμου που θα επιτρέψει ροές φυσικού αερίου από Νότο προς Βορρά και αντίστροφα. Πώς εξελίσσεται αυτό το φιλόδοξο project;
Υπάρχουν συζητήσεις μεταξύ των υπουργών Ενέργειας των χωρών που διασχίζει αυτός ο Κάθετος Διάδρομος, πέρα από τον διάλογο μεταξύ των Διαχειριστών. Οι υπουργοί συζητούν την προοπτική οι Διαχειριστές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Ουγγαρίας , της Μολδαβίας να διενεργήσουν ένα κοινό market test για να διαπιστώσουν εάν υπάρχουν συμφορήσεις στα δίκτυα, ιδίως στις χώρες βόρεια της Ελλάδας. Το market test που διενεργούμε ήδη αποτελεί μέρος αυτής της ευρύτερης άσκησης γιατί θα δείξει το μέγεθος του ενδιαφέροντος των παικτών της αγοράς φυσικού αερίου να προσεγγίσουν μέσω Ελλάδας τις βορειότερες χώρες. Εμείς λοιπόν έχουμε ήδη ξεκινήσει. Η Βουλγαρία έχει ήδη προτείνει projects για επέκταση της δυναμικότητας του δικού της Συστήματος στο σύνορο με την Ελλάδα -στο σημείο εισόδου του Σιδηρόκαστρου (με τα έργα στο ελληνικό κομμάτι του αγωγού να είναι ήδη σε εξέλιξη), τώρα πρέπει και οι υπόλοιποι Διαχειριστές στον άξονα Νότου-Βορρά να διενεργήσουν συντονισμένα τις δικές τους ασκήσεις.
Η ενεργειακή κρίση έχει αμβλυνθεί αυτή τη στιγμή, βοηθούντος και του ήπιου χειμώνα. Όμως, πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για αναζωπύρωση της κρίσης τους επόμενους μήνες. Ποιες είναι οι δικές σας προβλέψεις;
Το να κάνει κανείς προβλέψεις είναι πολύ δύσκολο γιατί συχνά διαψεύδονται ! Ο φετινός χειμώνας στην Ευρώπη τελείωσε με υψηλά ποσοστά πλήρωσης στις αποθήκες φυσικού αερίου, κάτι που συμβάλλει στη συγκράτηση των τιμών του καυσίμου για την άνοιξη και το καλοκαίρι. Πέρυσι είδαμε την κορύφωση του ράλι των τιμών τον Αύγουστο, όταν όλοι έσπευδαν να γεμίσουν τις αποθήκες, σε συνδυασμό με την βλάβη στον αγωγό Nord Stream. Yπήρχε λοιπόν ένας ψυχολογικός παράγοντας και ένας παράγοντας ζήτησης και προσφοράς. Για τον φετινό χειμώνα, ο ψυχολογικός παράγοντας δεν υφίσταται γιατί έχουμε ξεπεράσει το σύνδρομο απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Στο μέτωπο των θεμελιωδών μεγεθών, η Ευρώπη κατόρθωσε να μειώσει την ζήτηση για φυσικό αέριο, με μεγάλες θυσίες. Ο πολύ ήπιος χειμώνας μας αφήνει σε μια καλή κατάσταση αναφορικά με την αναπλήρωση του φυσικού αερίου στις αποθήκες. Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι εποχικά υψηλότερες το χειμώνα από ότι το καλοκαίρι οπότε δεν πρέπει να ανησυχήσουμε αν δούμε τα προθεσμιακά συμβόλαια για Νοέμβριο, Δεκέμβριο κλπ. να κινούνται ανοδικά. Είναι γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η ζήτηση για LNG είναι δυνητικά υψηλότερη από την παραγωγή, διότι πέρυσι η ζήτηση από την Κίνα ήταν πολύ μειωμένη εξαιτίας της πολιτικής μηδενικής ανοχής στον κορωνοϊό. Είναι επίσης γεγονός ότι χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα είναι πολύ ευαίσθητες στις μεταβολές των τιμών και δεν αγοράζουν LNG όταν οι τιμές ανεβαίνουν, στρεφόμενες στον φθηνότερο άνθρακα. Καλώς εχόντων των πραγμάτων δεν θα πρέπει να περιμένουμε ένα σοκ τιμών τον επόμενο χειμώνα. Την ίδια στιγμή, πολλές νέες υποδομές LNG θα ξεκινήσουν να λειτουργούν την περίοδο 2024-2025 (σε ΗΠΑ, Βόρειο Αφρική) οπότε και η παραγωγή θα αυξηθεί. Γι αυτό πιστεύω ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Εκτιμώ ότι η ζήτηση για φυσικό αέριο δεν θα αυξηθεί ουσιωδώς τα επόμενα δυο χρόνια, στη συνέχεια όμως όταν οι τιμές σταθεροποιηθούν πιστεύω ότι η ζήτηση θα ανακάμψει.
Πώς σχολιάζετε τις παραδοχές της πρότασης για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα -όπως έχουν δημοσιοποιηθεί- αναφορικά με την κατανάλωση φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια;
Οι στόχοι του νέου ΕΣΕΚ είναι ακόμα υπό διαμόρφωση και ο ΔΕΣΦΑ έχει καταθέσει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις του. Αναφορικά με την κατανάλωση φυσικού αερίου, υπάρχουν πολλές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ξεκινώ από το ότι κατασκευάζονται πολλές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο με σχεδιασμό να λειτουργήσουν τα επόμενα 20 χρόνια για να καλύψουν όχι μόνο τις εγχώριες ανάγκες, αλλά και να εξάγουν ρεύμα προς τις γειτονικές χώρες. Όταν λοιπόν μιλάμε για τη ζήτηση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή πρέπει να κοιτάμε και τις προοπτικές για εξαγωγές, αλλά και για τη μείωση των εισαγωγών ρεύματος. Δεύτερον, πιστεύουμε ότι η ζήτηση για ηλεκτρισμό θα αυξηθεί λόγω του εξηλεκτρισμού των μεταφορών και κάποιων βιομηχανικών διαδικασιών. Φυσικά θα αυξηθεί και η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, η οποία όμως χαρακτηρίζεται από στοχαστικότητα. Αυτό που δεν θεωρούμε ρεαλιστικό στο προσχέδιο του νέου ΕΣΕΚ είναι το ύψος των προβλεπόμενων επενδύσεων για μπαταρίες. Οι παραδοχές για το κόστος και το μέγεθος των μονάδων αποθήκευσης εγείρουν πολλά ερωτηματικά. Πολλώ δε μάλλον όταν την ίδια στιγμή η χώρα επενδύει σε μονάδες φυσικού αερίου που μπορούν να παράσχουν την απαραίτητη ευελιξία για την διείσδυση περισσότερης ενέργειας από αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς. Το σύστημα φυσικού αερίου (πρώτα με φυσικό αέριο και στη συνέχεια με ανανεώσιμα αέρια) θα συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Και τούτο διότι ο εξηλεκτρισμός έχει όρια και το φυσικό αέριο είναι απαραίτητο -μεταξύ άλλων- για την παραγωγή θερμότητας, όχι μόνο για οικιακή χρήση, αλλά και για βιομηχανικές χρήσεις και εφαρμογές και ως πρώτη ύλη για την τσιμεντοβιομηχανία και τη χαλυβουργία. Οπότε θα έλεγα ότι οι αριθμοί όπως έχουν δημοσιοποιηθεί για την μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου είναι κάπως ακραίοι, όπως και αυτοί για την αποθήκευση με μπαταρίες.
*(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")