Ἡ πρώτη σοβαρά δοκιμασία γιά τήν νέα κυβέρνηση, πού θά προκύψει μετά τίς ἐκλογές, εἶναι ἡ συμφωνία γιά τούς νέους δημοσιονομικούς κανόνες πού θά ἐφαρμοστοῦν στήν χώρα μας ἀπό τό 2024 καί μετά, καθώς θά σηματοδοτήσουν τήν ἐπιστροφή σέ δημοσιονομική πειθαρχία. Μετά τήν «χαλάρωση» τῶν προηγουμένων ἐτῶν, μέ τήν ἐφαρμογή τῆς ρήτρας διαφυγῆς καί τήν ἀναστολή τῶν δημοσιονομικῶν κανόνων, ἡ νέα κυβέρνησις καλεῖται νά κινηθεῖ σέ μία νέα, πιό … σφιχτή πραγματικότητα καί νά ἐπιτύχει μιά μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή. Ἀρχῆς γενομένης ἀπό ἐφέτος μέ τήν ἐπίτευξη πρωτογενοῦς πλεονάσματος 0,7% καί, πολύ περισσότερο, ἀπό τό 2024, ὅπου τό πλέον πιθανό σενάριο εἶναι τό πρωτογενές πλεόνασμα νά διαμορφωθεῖ στό 2%. Αὐτό σημαίνει ὅτι θά ὁλοκληρωθεῖ ἡ περίοδος τῶν «χαλαρῶν» δημοσιονομικῶν κανόνων πού ἐπεκράτησαν τά προηγούμενα χρόνια λόγῳ ἐπιδημίας καί ἐνεργειακῆς κρίσεως, ἐνῶ ἡ Ἑλλάς ἑτοιμάζεται νά εἰσέλθει σέ τροχιά καί πάλι σκληρᾶς δημοσιονομικῆς πειθαρχίας –μέ ὅ,τι αὐτό συνεπάγεται γιά τήν οἰκονομική πολιτική. Περιορισμένες παροχές καί ἀπολύτως στοχευμένα μέτρα σέ αὐτούς πού ἔχουν τήν μεγαλυτέρα ἀνάγκη, καθώς δέν θά ὑπάρχουν περιθώρια γιά ἐφαρμογή μέτρων κρατικῆς στηρίξεως ἀντιστοίχων μέ αὐτές πού ἐφηρμόσθησαν εἰδικῶς τήν περίοδο 2020-2023.
Οἱ χῶρες τοῦ Βορρᾶ, μέ ἐπί κεφαλῆς τήν Γερμανία, πιέζουν ἤδη ἀσφυκτικῶς γιά σκληρούς δημοσιονομικούς κανόνες καί υἱοθέτηση αὐστηρῶν καί στοχευμένων πρακτικῶν γιά πιθανά μέτρα στήριξης σέ κοινωνικές ὁμάδες καί τίς χῶρες τοῦ Νότου, ὅπως ἡ Ἑλλάς, πού ἔχουν ὑψηλό δημόσιο χρέος. Ὁ Γερμανός ὑπουργός Οἰκονομικῶν δέν κρύβει ὅτι εἶναι ὑπέρ τῶν «σφικτῶν» δημοσιονομικῶν πολιτικῶν, πιέζοντας ἀσφυκτικῶς τίς Βρυξέλλες νά προχωρήσουν σέ προτάσεις πού ἐπαναφέρουν ἐμφατικῶς τίς λογικές σκληρᾶς δημοσιονομικῆς πειθαρχίας. Τό γερμανικό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν ἀπορρίπτει τίς ἰδέες τῶν Βρυξελλῶν καί προτείνει, ἀντί εἰδικῶν κανόνων γιά κάθε χώρα τῆς ΕΕ, ἑνιαῖες ρυθμίσεις στό μέλλον. Ὁ Λίντνερ μέ non-paper πρός τήν Ἐπιτροπή ἀνέφερε τίς ἐλάχιστες ἀπαιτήσεις πού θέτει ἡ Γερμανία σχετικῶς μέ τό μελλοντικό νομοθετικό πλαίσιο. «Οἱ μέχρι τώρα προτάσεις τῆς Ἐπιτροπῆς εἶναι ἀνεπαρκεῖς» ἀναφέρει τό γερμανικό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν. Μέ στόχους πού θά ἀποτελοῦν ἀντικείμενο διμερῶν διαπραγματεύσεων μεταξύ τῶν κρατῶν-μελῶν καί τῆς Ἐπιτροπῆς, ὅπως θέλουν οἱ Βρυξέλλες, δέν θά μπορεῖ νά ἐξασφαλιστεῖ ἡ ἐπαρκής μείωσις τοῦ δημοσίου χρέους. Στό ἔγγραφο ἐπισημαίνεται ὅτι θά ἐξακολουθήσουν νά χρειάζονται στό μέλλον «ἁπλοί καί διαφανεῖς κανόνες δαπανῶν», πού θά ἰσχύουν γιά ὅλους. Ὅσο ὑψηλότερο θά εἶναι τό χρέος, τόσο μεγαλυτέρα θά πρέπει νά εἶναι ἡ πίεσις γιά προσαρμογή του. Γιά τόν σκοπό αὐτόν, ἡ Ὁμοσπονδιακή Κυβέρνησις προτείνει σταθερές διαδικασίες καί νέα, χαμηλότερα ὅρια μειώσεως τοῦ χρέους.
Μέ φόντο τά παζάρια γιά τούς δημοσιονομικούς κανόνες πού θά τεθοῦν ἐν ἰσχύι ἀπό τήν ἑπομένη χρονιά, τό ΔΝΤ «πριμοδοτεῖ» τήν Ἑλλάδα μέ τήν καλυτέρα ἐπίδοση στήν μείωση τοῦ χρέους. Στήν Ἔκθεσή του γιά τίς δημοσιονομικές ἐξελίξεις παγκοσμίως τό ΔΝΤ, βάζοντας στό ἐπίκεντρο τήν προσπάθεια τῶν κυβερνήσεων νά περιορίσουν τά τεράστια ἐλλείμματα πού δημιούργησε ἡ πανδημία, τοποθετεῖ τήν Ἑλλάδα στήν 1η θέση, μέ μείωση τοῦ χρέους της κατά 23,3 ποσοστιαῖες μονάδες μέσα σέ ἕναν χρόνο, μέ μεγάλη συμβολή τῆς αὐξήσεως τοῦ πραγματικοῦ ΑΕΠ, τό ὁποῖο πέρυσι «ἔτρεξε» σχεδόν μέ 6%.
Οἱ προτάσεις τῆς Κομμισσιόν
Γιά τό 2024, πού εἶναι ἕνα μεταβατικό ἔτος μέχρι νά συμφωνηθοῦν οἱ ἀλλαγές στούς δημοσιονομικούς κανόνες, τά κράτη μέλη καλοῦνται νά καταρτίσουν τούς προϋπολογισμούς βάσει ἐθνικῶν στόχων, πού θά συμφωνηθοῦν μέ τίς Βρυξέλλες, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι περισσότερο αὐστηροί γιά τά κράτη μέ μεγάλο χρέος, ὅπως ἡ Ἑλλάς. Γιά τήν χώρα μας ἡ διαπραγμάτευσις αὐτή προβλέπεται νά πραγματοποιηθεῖ ἀπό τόν Σεπτέμβριο καί μετά, ἀφοῦ θά ἔχει σχηματιστεῖ ἡ νέα κυβέρνησις, ἡ ὁποία θά πρέπει νά ἀναλάβει τό δύσκολο ἔργο τῆς συμφωνίας, μέ ὅρους πού δέν θά ὁδηγοῦν τόν ἑλληνικό λαό σέ συνθῆκες λιτότητος.
Τά κράτη μέλη καλοῦνται νά καθορίσουν δημοσιονομικούς στόχους στά προγράμματα σταθερότητος καί συγκλίσεως πού συμμορφώνονται πρός τά κριτήρια δημοσιονομικῆς προσαρμογῆς πού καθορίζονται στούς μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς τῆς Ἐπιτροπῆς. Ἠ χώρα μας θά καταθέσει ἕως τό τέλος τοῦ μηνός τό πρόγραμμα σταθερότητος, ἀλλά θά ἀναφέρεται σέ γενικά μεγέθη, καθώς ἡ συμφωνία γιά τά πρωτογενῆ πλεονάσματα τῶν ἑπομένων ἐτῶν θά εἶναι ἀντικείμενο τῆς ἑπομένης ἡγεσίας τοῦ Ὑπουργείου Οἰκονομικῶν. Καλοῦνται ἐπίσης νά συζητήσουν τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον τά μεταρρυθμιστικά καί ἐπενδυτικά σχέδιά τους ἀναμένεται νά συμβάλουν στήν δημοσιονομική βιωσιμότητα καί τήν βιώσιμη καί χωρίς ἀποκλεισμούς ἀνάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων τῶν στόχων τῆς «πράσινης» καί τῆς ψηφιακῆς μεταβάσεως καί ἀνθεκτικότητος, κατά τά κριτήρια πού καθορίζονται στούς προσανατολισμούς τῶν μεταρρυθμίσεων.
Συμφώνως πρός ὅσα ἔχουν ἀποφασιστεῖ μέχρι στιγμῆς, κάθε χώρα θά ἀκολουθεῖ τήν δική της δημοσιονομική πολιτική, μέ δικούς της στόχους γιά τό ἔλλειμμα καί τό χρέος, οἱ ὁποῖοι θά διαμορφώνονται βάσει καί τῶν ὑποδείξεων πού θά κάνει σέ κάθε χώρα ξεχωριστά ἡ Κομμισσιόν. Μέ ἄλλα λόγια, δέν θά ὑπάρχει ἡ ὁμοιόμορφη ὑποχρέωσις μειώσεως τοῦ χρέους κατά 5% τῆς ὑπερβάσεως ἀπό τόν στόχο τοῦ 60%, ἀλλά θά ὑπάρχει εὐελιξία γιά νά ἀσκεῖ κάθε ἐθνική κυβέρνησις τήν πολιτική της, ὑπό τόν ὅρο ὅτι θά κρίνεται καί ἀπό τήν Κομμισσιόν ὅτι εἶναι δημοσιονομικῶς συνετή καί δέν ὁδηγεῖ σέ μονοπάτια διογκώσεως τοῦ χρέους. Εἰδικῶς γιά τίς χῶρες μέ μεγάλο χρέος, ὅπως ἡ Ἑλλάς, ἡ Κομμισσιόν θά ἐπιμένει σέ μιά πολιτική πού θά διασφαλίζει τήν μείωσή του. Ἔτσι, ἔρχεται καί πάλι στό προσκήνιο ὁ στόχος γιά πρωτογενές πλεόνασμα τοὐλάχιστον 2% τοῦ ΑΕΠ, πού εἶχε θεωρηθεῖ ὅτι θά διησφάλιζε τήν βιωσιμότητα τοῦ χρέους. Ὁ σχεδιασμός πού ἔχει ἐκπονήσει τό σημερινό οἰκονομικό ἐπιτελεῖο προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 2%-2,2% γιά τήν ἑπομένη χρονιά, καθώς προϋποθέτει ἐπιβεβαίωση τοῦ βασικοῦ μακροοικονομικοῦ σεναρίου γιά ἀνάπτυξη μέ τήρηση τῶν χρονοδιαγραμμάτων τοῦ Ταμείου Ἀνακάμψεως, χωρίς ὅμως ἄλλες διεθνεῖς ἀναταράξεις, γεωπολιτικές ἤ οἰκονομικές. Ὁ στόχος εἶναι νά δημιουργηθοῦν οἱ προϋποθέσεις ὁμαλῆς μεταβάσεως στά ἀχαρτογράφητα νερά τοῦ 2024, ὅταν οὐδείς μπορεῖ νά προβλέψει ποιές θά εἶναι οἱ διεθνεῖς συνθῆκες καί οἱ δημοσιονομικοί κανόνες πού θά ἰσχύσουν.