Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι σέ σχέση μέ πέρυσι ἡ πτῶσις στήν τιμή εἶναι πάνω ἀπό 65%, κάτι πού ἔχει ὁδηγήσει σέ ἐπίπεδα τιμῶν καλοκαιριοῦ τοῦ 2021. Βεβαίως, ἡ τιμή του παραμένει ὑψηλότερη ἀπό τά πρό κρίσεως ἐπίπεδα, πού ἐκυμαίνετο μεταξύ 15 καί 17 εὐρώ, ἀλλά ἐπιτρέπει στίς εὐρωπαϊκές κυβερνήσεις νά πάρουν βαθειές ἀνάσες μετά τό σόκ τοῦ 2022.
Μάλιστα, αὐτή ἡ τάσις, «ἀνάσχεσις τῆς τάσεως ἀλλαγῶν», ἤδη, ἐνισχύεται τόσο ἀπό τά δεδομένα γιά τήν ἀποθήκευση ποσοτήτων ἀερίου ὅσο καί ἀπό τίς προβολές γιά τήν πορεία τῶν τιμῶν τό ἑπόμενο διάστημα.
Συγκεκριμένα, συμφώνως πρός τό εἰδικό παράρτημα τῶν Ἐαρινῶν Προβλέψεων, ὅπου ἡ Εὐρωπαϊκή Ἐπιτροπή καταγράφει τά νέα δεδομένα, τά ἐπίπεδα πληρώσεως ἀποθηκεύσεως ἀερίου ἔφθασαν τό 61% στίς ἀρχές Μαΐου, σημαντικά πάνω ἀπό τά ἐπίπεδα τοῦ 2022 (37%) καί πάνω ἀπό τόν πολυετῆ μέσο ὅρο (μέσος ὅρος 2016-2020 43%). Τούς καλοκαιρινούς μῆνες τοῦ 2022, τά ἐπίπεδα ἀποθηκεύσεως ἀερίου ἔφθασαν τόν μέσο ὅρο τοῦ 2017-2021 καί συνέχισαν νά αὐξάνονται. Μάλιστα, ἡ μείωσις τῶν ἐπιπέδων ἀποθηκεύσεως κατά τούς χειμερινούς μῆνες παρέμεινε μετρία, κάτι πού θά διευκολύνει τήν ἐπίτευξη τοῦ στόχου ἀποθηκεύσεως φυσικοῦ ἀερίου κατά 90% ἕως τήν 1η Νοεμβρίου 2023.
Μέ αὐτά τά δεδομένα, ἡ ἐκτίμησις εἶναι ὅτι ἡ ὅλη συζήτησις θά παραπεμφθεῖ στό μέλλον. Νά σημειωθεῖ ὅτι ἤδη ἀπό τήν περασμένη χειμερινή περίοδο ὑπῆρχε μιά τάσις ἀναβολῆς, ἔστω κι ἄν εἶχε «φουντώσει» ὁ διάλογος τόσο στό ἐπίπεδο τοῦ Συμβουλίου τῶν Ὑπουργῶν Ἐνεργείας (εἰδικά στό Ἄτυπο, τόν περασμένο Φεβρουάριο, ὅπου συμμετεῖχε ἡ γενική γραμματεύς τοῦ ΥΠΕΝ, ἡ Ἀλεξάνδρα Σδούκου), ὅσο καί στήν ἐαρινή Σύνοδο Κορυφῆς.
Θέματα ὅπως ἡ ἐνεργειακή μετάβασις στίς μεταφορές, οἱ ἐπιλογές τῆς ἐνεργειακῆς πολιτικῆς μέ στόχο τήν ἀνταγωνιστικότητα τῆς βιομηχανίας, ἀλλά καί τυχόν ἀλλαγές στό target model εἶχαν τεθεῖ ἐπί τάπητος. Μάλιστα, ἡ ἑλληνική πλευρά εἶχε ταχθεῖ ὑπέρ ριζικῶν ἀλλαγῶν, θέση πού ἡ ἑπομένη κυβέρνησις θά κληθεῖ νά ἀξιολογήσει καί πάλι. Οὐσιαστικά, ἡ Ἀθήνα προέτασσε, μεταξύ ἄλλων, ἰδέες γιά «διχοτόμηση» τῶν ἀγορῶν τῆς ἑπομένης ἡμέρας, μέ στόχο τήν ἀποσύνδεση τῶν τιμῶν ἠλεκτρισμοῦ ἀπό ἐκεῖνες τοῦ φυσικοῦ ἀερίου, ὥστε ἡ τελική τιμή νά μήν εἶναι τόσο «εὐαίσθητη» σέ αὐξομειώσεις, δεδομένης τῆς ὁριακῆς τιμολογήσεως στίς χονδρεμπορικές ἀγορές.
Τέτοιες θέσεις ὑπεστήριζαν συνολικῶς κράτη μέλη τοῦ Νότου (Γαλλία, Ἱσπανία, Πορτογαλία, Ἰταλία, Ἑλλάς, ἀλλά καί Ρουμανία) ζητῶντας ἀναθεωρήσεις τοῦ target model καί γενικά τῆς ἀρχιτεκτονικῆς τῆς ἠλεκτρικῆς ἀγορᾶς τῆς ΕΕ, στό φόντο καί τῆς αὐξανομένης διεισδύσεως τῶν ΑΠΕ, ἀλλά καί τῆς ἀπεξαρτήσεως ἀπό τήν Ρωσσία.
Ἐπίσης, οἱ χῶρες κυρίως τοῦ Νότου τόνιζαν τήν ἀνάγκη ἐνισχύσεως τοῦ θεσμοῦ τῶν διμερῶν συμβάσεων προμηθείας, δηλαδή τῶν PPAs, καί ζητοῦσαν νά μήν καθορίζονται μέ ἀπόλυτο τρόπο οἱ τιμές ἀπό τήν προημερησία ἀγορά.
Κάποιες χῶρες, ὅπως ἡ Δανία καί ἡ Ὁλλανδία, ζητοῦσαν μόνον μικρές παρμεβάσεις, ἐνῶ ἄλλες, ὅπως τό Βέλγιο καί ἡ Οὑγγαρία, προέτειναν νά μήν γίνει καμμία ἀλλαγή καί νά μείνει τό target model ὡς ἔχει.
Ἡ Γερμανία, βεβαίως, ἦταν θιασώτης τῆς ἀναβολῆς τῆς συζητήσεως γιά τό 2024, καθώς ἔλεγε ὅτι τό πρόταγμα εἶναι νά διασφαλισθοῦν τά ὀφέλη τῆς ἑνοποιημένης εὐρωπαϊκῆς ἀγορᾶς, τά ὁποῖα ἤδη ἀθροίζονται χονδρικά στά 34 δισ. εὐρώ σέ ἐξοικονόμηση πόρων, ἐν σχέσει μέ τό νά μήν ὑπῆρχε ἡ δυνατότης διασυνοριακῶν ροῶν ἐνεργείας.
Οὐσιαστικά, κεντρικό ζητούμενο σέ πολλούς στήν ΕΕ, εἰδικά στόν Βορρᾶ, ἦταν οἱ ἐπί μέρους βελτιώσεις, χωρίς ὅμως τήν προώθηση ριζικῶν ἀλλαγῶν. Ἀφοροῦσαν, δέ, στήν λήψη συγκεκριμένων ρυθμιστικῶν μέτρων πού θά ἐφαρμόζονται ἀπό τό σύνολο τῶν κρατῶν μελῶν, δηλαδή σέ ὅλη τήν ἔκταση τῆς ἑνοποιημένης εὐρωπαϊκῆς ἀγορᾶς.
Ὅπως, πάντως, τονίζει ἡ Κομμισσιόν, στίς Ἐαρινές Προβλέψεις, ἡ ἀπειλή ὁριστικῶν ἐλλείψεων ἔχει μειωθεῖ σημαντικά, ἀλλά ἡ ἐξέλιξις τῶν τιμῶν παραμένει ἐξαιρετικῶς ἀβέβαιη. Τά ὑψηλά ἐπίπεδα ἀποθηκεύσεως φυσικοῦ ἀερίου καί ἡ διαφοροποίησις τῆς προσφορᾶς ἔχουν μειώσει τόν κίνδυνο ἀνανεωμένης πιέσεως στίς εὐρωπαϊκές ἀγορές φυσικοῦ ἀερίου. Οἱ προσδοκίες τῆς ἀγορᾶς μέχρι τό τέλος τοῦ χειμῶνος 2023-2024 προβλέπουν ὅτι οἱ τιμές χονδρικῆς τοῦ φυσικοῦ ἀερίου θά σταθεροποιηθοῦν ὀλίγον ἄνω τῶν 50 εὐρώ, περίπου στό ἕνα ἕκτο τῆς αἰχμῆς τό 2022, ἄν καί ἐξακολουθεῖ νά ὑπερβαίνει τά διπλάσια ἐπίπεδα πρίν ἀπό τήν κρίση.
Ὡστόσο, ἡ ηὐξημένη ζήτησις θά μποροῦσε νά ἀναζωπυρώσει τίς πιέσεις στίς τιμές. Αὐτό μπορεῖ νά πυροδοτηθεῖ ἀπό ἕναν συνδυασμό, π.χ., κρύου χειμῶνος ἤ ζεστοῦ καλοκαιριοῦ, πού αὐξάνει τήν ζήτηση γιά θέρμανση ἤ ψύξη ἀντιστοίχως, χαμηλότερες τιμές πού μειώνουν τά κίνητρα γιά ἐξοικονόμηση ἀερίου. Ἀπό τήν ἄλλη, οἱ εὐνοϊκές καιρικές συνθῆκες καί οἱ αὐξήσεις τῆς δυναμικότητος παραγωγῆς ἐνεργείας ἀπό Ἀνανεώσιμες Πηγές θά μποροῦσαν νά ὁδηγήσουν σέ καθοδική πίεση στίς τιμές τοῦ φυσικοῦ ἀερίου, κάτω ἀπό τά ἐπίπεδα πού προτείνονται ἐπί τοῦ παρόντος ἀπό τά συμβόλαια μελλοντικῆς ἐκπληρώσεως.
«Φέσι» 300 ἑκατ. εὐρώ
Ἐν τῷ μεταξύ, τό κόστος ἀπό τά ἔκτακτα μέτρα πού ἐλήφθησαν, ἕνεκα κινδύνου πλήρους διακοπῆς τῶν ἐξαγωγῶν ρωσσικοῦ ἀερίου, γιά τά κράτη μέλη εἶναι βαρύ. Εἰδικά γιά τήν Ἑλλάδα ἐκτιμᾶται σέ ποσό ἄνω τῶν 300 ἑκατ. εὐρώ. Αὐτό προέρχεται ἀπό τίς ἔξτρα ὑποδομές LNG, ἀλλά καί τίς δεσμεύσεις σέ ἀποθῆκες στήν Ἰταλία πού ἔκανε γιά ἀποτροπή ἐλλείψεων. Μάλιστα, ἐκτιμᾶται ὅτι, καθώς ἡ ΕΕ ἀπεφάσισε νά παρατείνει τήν ὑποχρεωτική ἀποθήκευση ἀερίου ἕως τόν Μάρτιο 2024, ἡ Ἑλλάς θά κληθεῖ νά καταβάλει καί ἄλλα ποσά.