Την ώρα, δε, που σήμερα οικότοποι, εθνικοί δρυμοί, καλλιέργειες και περιαστικά δάση κατακαίγονται, με τις αναμονές για ανάταξη να παραπέμπονται στο απώτερο μέλλον, είναι πολιτικά αδικαιολόγητο, το ότι μελέτες, “έμειναν” στο “ράφι” εδώ και καιρό, παρά το ότι, συχνά με προφητικό τρόπο, αναδείκνυαν το πόσο η χώρα κινδυνεύει, ένεκα φυσικών καταστροφών. Ούτε λόγος, βέβαια, για την έκθεση της ανεξάρτητης επιτροπής Johann Georg Goldammer), μεγέθους 150 σελίδων μετά το Μάτι, για τις πυρκαγιές και την αποτροπή τους.
Η οικονομία
Συγκεκριμένα, στο οικονομικό πεδίο, για τις μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στο αξιόχρεο των χωρών του ευρωπαϊκου Νότου, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, εξαιτίας των ακραίων κλιματικών φαινομένων, έχει, ήδη, προειδοποιήσει και η Moody’s. Όπως, πριν μερικές εβδομάδες επισήμανε σε έκθεσή της, παρόλο που το οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος από τους καύσωνες και τις φωτιές που πλήττουν τις χώρες αυτές μπορεί να είναι προς ώρας διαχειρίσιμο , όμως τα ακραία κλιματικά φαινόμενα θα αυξηθούν σε συχνότητα, ένταση και διάρκεια τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν μακροπρόθεσμες, αρνητικές επιπτώσεις στο αξιόχρεό τους, αλλά και σε τομείς, όπως ο αγροτικός ή ο τουριστικός σε μακροπρόθεσμη βάση Μάλιστα αναφέρει ο οίκος ότι Ελλάδα είναι εκτεθειμένη πολλαπλώς καθώς έχει τον μεγαλύτερο αγροτικό τομέα σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, καθώς ισοδυναμεί στο 4,5% του ΑΕΠ και στο 10,9% της απασχόλησης.
Δεν είναι τυχαία, επίσης, η αναφορά των αναλυτών του οίκου Scope Ratings, Keith Mullin, (senior writer της Scope) και Dennis Shen, (επικεφαλής αναλυτής του οίκου για την Ελλάδα), που σε μια επεξηγηματική αναφορά τους πριν λίγες μέρες σχετικά με το θεσμικό περιβάλλον, τις μεταρρυθμίσεις και τις προκλήσεις γύρω από την αξιολόγηση ΒΒΒ- που δίνει πλέον ο οίκος στην Ελλάδα ανέφεραν ότι: “Μια άλλη πρόκληση είναι η μέτρια μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη της τάξης του 1%. Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι σημαντικές σε αυτό το μέτωπο, καθώς ο κλιματικός κίνδυνος περιορίζει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη εάν οι καύσωνες και οι πυρκαγιές βλάψουν τους κρίσιμους τομείς του τουρισμού και της γεωργίας της Ελλάδας”. Παράλληλα οι αναλυτές παραπέμπουν, σε μια έκθεση από την Τράπεζα της Ελλάδος, που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να κοστίσει στην ελληνική οικονομία από 577 δισ. έως 701 δισ. ευρώ έως το 2100. "Αυτό είναι τριπλάσιο από το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας σήμερα! Ο κλιματικός κίνδυνος αντιπροσωπεύει μια ουσιαστική μακροπρόθεσμη κρίση και είναι σημαντικός για την αξιολόγηση της Ελλάδας ως της πιο εκτεθειμένης οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης” αναφέρουν τα δύο στελέχη.
Επίσης, με βάση, έρευνα για τον αντίκτυπο των πυρκαγιών στη Νότια Ευρώπη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο σε επιστημονικό περιοδικό του οργανισμού Elsevier αναφέρεται, ότι η αρνητική επίδραση των πυρκαγιών στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο κυμαίνεται από 0,11 έως 0,18% σε 8 χρόνια. Ας σημειωθεί ότι μελετήθηκαν γεγονότα πυρκαγιών μέχρι το 2018, πριν την κλιμάκωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Οι μετρήσεις δείχνουν ετήσιες οικονομικές απώλειες για τη Νότια Ευρώπη της τάξης των 13-21 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα, δε, με τους συντάκτες της μελέτης Sarah Meier, Robert J.R. Elliot και Eric Strobl, που μελέτησαν τις πυρκαγιές σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα από το 2011 έως το 2018, η επίδραση στα κρίσιμα χρόνια, με τις περισσότερες πυρκαγιές και τις μεγαλύτερες σε έκταση καταστροφές, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου 3,3–4,8%.
Στο μεταξύ, ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2020 σε συνέντευξη τύπου με αφορμή τη διεξαγωγή συνεδρίου για την εφοδιαστική αλυσίδα ο επικεφαλής του τομέα Υποδομών - Μεταφορών της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη του ΟΗΕ, Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, σημείωσε ότι είναι ανάγκη να εκπονηθεί και από την Ελλάδα συνολικό σχέδιο εκτίμησης του κινδύνου και αναβάθμισης των κρίσιμων υποδομών (δρόμοι, γέφυρες, αεροδρόμια, λιμάνια, κέντρα logistics) που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Η Ακαδημία Αθηνών
Με βάση, δε, την Έκθεση «Η Ανθεκτικότητα των Ελληνικών Δασικών Οικοσυστημάτων στην Κλιματική Αλλαγή» της Επιτροπής για την Ανθεκτικότητα των Ελληνικών Δασικών Οικοσυστημάτων στην Κλιματική Αλλαγή-ΕΑΔΟ που παρουσιάστηκε από την Ακαδημία Αθηνών τα παραγωγικά ελληνικά δάση, τα οποία καλύπτουν συνολική έκταση 39 εκατ. στρεμμάτων δημιουργούν σε ετήσια βάση οικοσυστημικές υπηρεσίες των οποίων η συνολική αξία ξεπερνά τα 2,83 δις. €/έτος με βαθμό βεβαιότητας 90%. Για μία εικόνα της συνολικής αξίας των Ελληνικών παραγωγικών δασών, αξίζει να σημειωθεί ότι η κεφαλαιοποιημένη αξία διατήρησης των δασών για τα επόμενα 100 χρόνια, με τον ίδιο βαθμό βεβαιότητας και με κοινωνικό επιτόκιο προεξόφλησης 1% είναι πάνω από 176 δις. €., ενώ ή αειφορική αξία διατήρησης των δασών για ένα πολύ μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα ξεπερνά από 283 δις. €.
Μάλιστα, με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, οι εκτιμήσεις της ετήσιας αξίας των οικοσυστημικών υπηρεσιών των δασών κυμαίνονται από περίπου 30 € ανά στρέμμα έως 126.2 € ανά στρέμμα ανάλογα με την εκτίμηση. Επομένως, μία πυρκαγιά, η οποία θα κάψει 1.000 στρέμματα δασικής έκτασης θα δημιουργήσει ετήσιες ζημίες που ανάλογα με την προσέγγιση θα κυμαίνονται μεταξύ 30.000€ και 126.200€. Οι ζημίες αυτές αναφέρονται μόνο σε απώλειες οικοσυστημικών υπηρεσιών και δεν περιλαμβάνουν κόστη, τα οποία σχετίζονται με καταστροφές σε υποδομές ή ακίνητη περιουσία, καθώς και σε τραυματισμούς ή απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Να σημειωθεί ότι φέτος πάνω από 1,3 εκατ. στρέμματα έγιναν στάχτη με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις κατατάσοντας το 2023 στην τριάδα με τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές του 21ου αιώνα, μετά το καλοκαίρι του 2007 (1,9 εκατ. στρέμματα) και του 2021 (1,3 εκατ. στρέμματα). Με βάση, δε, έναν πρόχειρο υπολογισμό, οι ζημιές στα δάση σε σχέση με τις οικοσυστημικές υπηρεσίες μόνο, κυμαίνονται από τα 39 εκατ. - έως τα 164 εκατ. , χωρίς βέβαια να συμπεριληφθούν τα άλλα επακόλουθα.
Το Ταμείο Ανάκαμψης
Στο φόντο αυτό, όπως επισημαίνουν και όλοι οι αρμόδιοι παρατηρητές απαραίτητη είναι η μια νέα στρατηγική όπου θέση “κλειδί” έχει η απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων, με αποτελεσματικό τρόπο ώστε να “θωρακιστεί” η οικονομία από τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Κατι βέβαια για το οποίο υπάρχει κριτική ότι δεν γίνεται, καθώς πολλά έργα περιβαλλοντικής μηχανικής δεν έχουν ενταχθεί στον όλο σχεδιασμό.
Συγκεκριμένα, ασκείται κριτική για το πώς σχεδιάστηκε η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης (που τελεί υπό αναθεώρηση με τη δημόσια διαβούλευση να έχει λήξει από τιε 14/8), ήδη, πριν από τρία χρόνια, καθώς δεν έλαβε υπόψη του τα νέα αυτά δεδομένα, που ήταν ορατά από τότε. Χαρακτηριστική η αναφορά του επιφανούς οικονομολόγου, τακτικού καθηγητή στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, σε εκπομπή του Νίκου Ξυδάκη στον Ρ/Σ “Στο Κόκκινο”, στις αρχές του 2021, με αχιμή τις πλημμύρες στην Καρδίτσα, τον Σεπτέμβριο του 2020, που τόνιζε την ανάγκη για χρηματοδότηση έργων περιβαλλοντικής μηχανικής, υποδομών προστασίας κτλ, που και θωρακίζουν περιοχές και οικονομικές δράσεις αλλά και “γεννούν” τεχνολογική καινοτομία, πολύτιμη σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που αναζητά “νησίδες” νεωτερικότητας.
Με βάση, μάλιστα, το αίτημα του Προέδρου της Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτη Φάμελλου, προς το Προεδρείο της Βουλής, για διεξαγωγή προ ημερησίας διάταξης συζήτησης στη Βουλή για τις πυρκαγιές, tα ενταγμένα έργα Πολιτικής Προστασίας στο Ταμείο Ανάκαμψης παρουσιάζουν πρακτικά μηδενική απορρόφηση. Συνολικά, έχουν απορροφηθεί 938 χιλ. € από τα 187,5 εκατ. € των ενταγμένων έργων (0,5%).