Ο Λευκός Οίκος εργάζεται για μια «μεγάλη συμφωνία» στη Μέση Ανατολή που θα οδηγήσει στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Για να βοηθήσουν να επιτευχθεί αυτό, οι ΗΠΑ φέρεται να είναι έτοιμες να προσφέρουν εγγυήσεις ασφαλείας στη Σαουδική Αραβία, καθώς και βοήθεια για ένα πυρηνικό πρόγραμμα για πολιτικούς σκοπούς. Από την πλευρά του το Ισραήλ, στο πλαίσιο της συμφωνίας, θα πρέπει να κάνει κάποιες παραχωρήσεις προς τους Παλαιστινίους.
Για τους υποστηρικτές της, η μεγάλη συμφωνία του Τζο Μπάιντεν προσφέρει αρκετές σαγηνευτικές «νίκες». Θα επεκτείνει την ειρήνη, την ευημερία και τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Θα ενισχύσει τις ΗΠΑ στον ανταγωνισμό τους με την Κίνα για παγκόσμια επιρροή. Και θα έδινε στον Μπάιντεν ένα διπλωματικό επίτευγμα για να καυχηθεί εγκαίρως εν όψει των προεδρρικών εκλογών του 2024.
Δυστυχώς, στην πραγματικότητα η συμφωνίας φαίνεται να είναι πολύ λιγότερο ελκυστική. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταλήξουν να υπόσχονται ότι θα υπερασπιστούν μια ασταθή απολυταρχία στη Σαουδική Αραβία, ενισχύοντας παράλληλα μια ισραηλινή κυβέρνηση που διαβρώνει γρήγορα τη δική της δημοκρατία. Εντωμεταξύ, τα προσδοκώμενα κέρδη – η απώθηση της Κίνας και η πρόοδος για τους Παλαιστίνιους - μπορεί να μην υλοποιηθούν ποτέ. Σε αυτή την περίπτωση, η μεγάλη συμφωνία θα αποδειχθεί μια μεγάλη ψευδαίσθηση.
Οι σχέσεις μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ ήταν δύσκολες κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν. Ο de facto ηγέτης του βασιλείου, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, εξοργίστηκε από τη δημοσίευση μιας έκθεσης της κυβέρνησης των ΗΠΑ που τον κατηγόρησε για άμεση εμπλοκή στη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, του Σαουδάραβα δημοσιογράφου. Η αντιμετώπιση στο κόκκινο χαλί για τον Σι Τζινπίνγκ όταν επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, ήταν ιδιαίτερα θερμότερη από την υποδοχή που επιφυλάχθηκε στον Μπάιντεν.
Ήταν η Κίνα, όχι οι ΗΠΑ, που βοήθησαν στη διαμεσολάβηση για την ειρήνη μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας τον περασμένο Μάρτιο. Και οι Σαουδάραβες μόλις ανακοίνωσαν ότι θα ενταχθούν στις χώρες BRICS, κάτι που μοιάζει όλο και περισσότερο με την απάντηση του Πεκίνου στην Ομάδα των G7.
Όλα αυτά έχουν δημιουργήσει ανησυχία στην Ουάσιγκτον - η οποία είναι αναμφίβολα μέρος του ζητήματος. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ήθελε να απεμπλακεί από τη Μέση Ανατολή και να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της ανόδου της Κίνας. Αλλά το φλερτ μεταξύ Ριάντ και Πεκίνου βοήθησε ώστε να πειστεί ο Λευκός Οίκος ότι η εκ νέου εμπλοκή στη Μέση Ανατολή είναι απαραίτητη, ως μέρος του παγκόσμιου ανταγωνισμού με την Κίνα για επιρροή.
Ο αγώνας δρόμου ΗΠΑ-Κίνας για τη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης λαμβάνει χώρα σε πολλά μέτωπα - συμπεριλαμβανομένης των χρηματοδοτήσεων, του εμπορίου, της ασφάλειας και των ρυθμιστικών κανόνων. Ως μεγάλη οικονομία, μέλος της G20 και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, η Σαουδική Αραβία είναι αναπόφευκτα ένας μεγάλος παίκτης σε όλους αυτούς τους τομείς. Έτσι, η επιστροφή των Σαουδαράβων στο στρατόπεδο των ΗΠΑ έχει γίνει στόχος για την Ουάσιγκτον. Ωστόσο, ενώ τα θέλγητρα της συμφωνίας ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ είναι σαφή, το ίδιο είναι και οι κίνδυνοι.
Σε αντίθεση με άλλες χώρες που η Αμερική έχει δεσμευτεί να υπερασπιστεί - όπως η Ιαπωνία ή η Γερμανία - η Σαουδική Αραβία δεν είναι δημοκρατία. Οι επιδόσεις της χώρας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι χείριστες. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δημοσίευσε πρόσφατα μια έκθεση, κατηγορώντας το βασίλειο ότι πυροβόλησε και σκότωσε εκατοντάδες Αιθίοπες πρόσφυγες.
Ακόμη και στενοί σύμμαχοι του Μπάιντεν στην Ουάσινγκτον, όπως ο γερουσιαστής Κρις Μέρφι, είναι ανήσυχοι. Όπως μου εξήγησε πρόσφατα ο Murphy, έχει μεγάλα ερωτηματικά σχετικά με την «παροχή εγγυήσεων για την προστασία μιας μεγάλης χώρας στη Μέση Ανατολή που τείνει να εμπλέκεται σε μάχες με τους γείτονές της αρκετά συχνά». Ο γερουσιαστής πιστεύει ότι η μάχη για παγκόσμια επιρροή με την Κίνα είναι τελικά «για το ποια μορφή κυβέρνησης θα ζήσει αυτός ο κόσμος». «Το να ερχόμαστε όλο και πιο κοντά σε βάναυσες δικτατορίες κάνει πολύ πιο δύσκολη.. την προσπάθεια να 'πλασάρουμε' τη δημοκρατία».
Δεδομένου ότι ο Murphy είναι επικεφαλής της υποεπιτροπής Μέσης Ανατολής της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας, οι απόψεις του έχουν βαρύνουσα σημασία. Θα ήταν ένα πραγματικό αυτογκόλ για την κυβέρνηση Μπάιντεν εάν επρόκειτο να συνάψει μια νέα συνθήκη, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει αργότερα ότι δεν μπορεί να την περάσει από το Κογκρέσο.
Η ισραηλινή πλευρά της συμφωνίας παρουσιάζει επίσης προβλήματα. Η σημερινή κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατηγορείται ευρέως για υπονόμευση της ισραηλινής δημοκρατίας. Ο συνασπισμός του Νετανιάχου περιέχει «φρικτά ρατσιστικά κόμματα» - σύμφωνα με τα λόγια του Ταμίρ Πάρντο, πρώην επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών, που διορίστηκε από τον ίδιο τον Νετανιάχου. Αυτά τα κόμματα επιταχύνουν την επέκταση των ισραηλινών εποικισμών, εις βάρος των Παλαιστινίων – ενώ η βία στα κατεχόμενα εδάφη αυξάνεται.
Ο Νετανιάχου είναι υπόδικος για διαφθορά - κάτι που θα πρέπει να σημάνει συναγερμό στον Λευκό Οίκο του Μπάιντεν. Αλλά ένα πράγμα που θα μπορούσε να σώσει την εσωτερική πολιτική θέση του ισραηλινού πρωθυπουργού είναι να το παίξει «μέγας πολιτικός ηγέτης» με το να πρωτοστατήσει σε μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία.
Οι υποστηρικτές της μεγάλης συμφωνίας απαντούν ότι, ως μέρος της συμφωνίας, το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει παραχωρήσεις στους Παλαιστινίους. Αυτές θα μπορούσαν να συνιστούν αναβίωση της λύσης των δύο κρατών, αναγκάζοντας, παράλληλα, τον Νετανιάχου να οδηγηθεί σε συνασπισμό με πιο μετριοπαθή κόμματα. Αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι ώστε ο Νετανιάχου να ξεφύγει από οποιεσδήποτε θεωρητικές παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους. Και είναι πολύ αμφίβολο ότι είτε οι Σαουδάραβες είτε οι Αμερικανοί θα έχουν τα μέσα ή τη βούληση να επιβάλουν πραγματική πρόοδο προς μια λύση δύο κρατών.
Η μεγάλη συμφωνία της κυβέρνησης Μπάιντεν για τη Μέση Ανατολή μπορεί να ακούγεται δελεαστική. Αλλά κινδυνεύει να ανταμείψει τους λάθος ανθρώπους, τη λάθος στιγμή, για τους λάθος λόγους.