Αιολική Ενέργεια: «Από Πού Ξεκινήσαμε, Πού Είμαστε και Πού Πάμε»

Τα πάρκα αυτά κατασκευάσθηκαν και πολύ σύντομα τέθηκαν σε εμπορική λειτουργία, δημιουργώντας έτσι την πρώτη είσοδο της χώρας μας σε αυτό τον  τομέα,  αφού πλέον μαζί με άλλη παράλληλη εργολαβία φθάναμε, σαν χώρα,  σε ένα σύνολο εγκατεστημένης ισχύος τα 25MW, καταλαμβάνοντας την 8^η θέση στην Ευρώπη  και ξεκινούσαν έτσι, οι πρώτες εμπειρίες μηχανικών και επιχειρήσεων, για την περαιτέρω εμπλοκή τους σε αυτή τη μορφή ενέργειας.

Ο αμέσως μετά ψηφισθείς νόμος 2244/94,  δημιούργησε πλέον και το νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εκινούντο οι ιδιώτες επενδυτές  για την ουσιαστική απογείωση του κλάδου και την συμμετοχή της χώρας μας σε αυτό το τεράστιο πράγματι άλμα και  επίτευγμα, της ανάπτυξης μιας τεχνολογίας που, ίσως,  αποτελεί πια παγκόσμια ελπίδα για οικονομική ανάπτυξη,για περιβαλλοντική προστασία, αλλά  και διέξοδο   για  μια ενεργειακή επάρκεια  και απεξάρτηση των κρατών.

Πέρασαν πάνω από  τριάντα χρόνια  από τότε.  Η  χώρα μας  ξεπέρασε ήδη τα 4500MWκαι τοποθετεί στόχους πολύ ψηλα για τα επόμενα χρόνια.

Εύλογος όμως είναι ένας απολογισμός για την πρόοδο που σημειώσαμε σε ορισμένες τουλάχιστον πτυχές της όλης διαδικασίας, που κατ’ επιλογή, αναφέρουμε εδώ.

1. Κοινωνική αλλά και Κρατική  αποδοχή των Αιολικών πάρκων

Δυστυχώς η πρόοδος είναι μικρή, ή ίσως και ανύπαρκτη.

Ψευδείς ανακοινώσεις δήθεν ειδικών, παραπληροφορημένοι  περιβαλλοντικοί σταυροφόροι,  άτολμοι πολιτικοί της κεντρικής ή τοπικής πολιτικής σκηνής, φανερά ή επιμελώς αποκρυπτόμενα τοπικά ή προσωπικά συμφέροντα, δημιούργησαν και συντηρούν μια άκρως προβληματική διαδικασία, η οποία, επινοώντας  χιλιάδες εμπόδια, καταφέρνει να φρενάρει μια αναπτυξιακή πορεία η οποία θα μπορούσε ναφέρει την χώρα μαςστις πρώτες θέσεις της Ευρώπης, λόγω του υψηλού της αιολικού δυναμικού.  

Τι φταίει για τούτο άραγε;  Ας  αναφέρουμε μερικές μόνο διαπιστώσεις.  

• Το ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης, τελείως ασαφές και πολλές φορές αμφισβητούμενο,  δημιούργησε τεράστιες αντιθέσεις ανάμεσα στους επενδυτές, οι οποίοι - ακολουθώντας τις απόψεις της επίσημης πολιτείας-  θεωρούσαν την γη αυτή κρατική,  και στους κατοίκους των περιοχών αυτών, που σε βάθος χρόνου σαν αγρότες ή κτηνοτρόφοι εκμεταλλεύοντο τη γη αυτή, χωρίς κανείς να τους την αμφισβητήσει. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε ο πρώτος πυρήνας εχθρών και αντιπάλων,αφού έβλεπαν ουσιαστικά τους επενδυτές σαν καταπατητές της ιδιοκτησίας του.Στην Ευρώπη, όπου η κάθε γωνιά γης έχει απολύτως σαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς,  οι πραγματικοί και νόμιμοι ιδιοκτήτες όχι μόνο δεν αντιτίθενται στην εγκατάσταση α/π, αλλά και τα επιζητούν αφού εξασφαλίζουν ένα αξιόλογο ετήσιο εισόδημα υπό μορφή ενοικίου, την ώρα μάλιστα που ένα πολύ μεγάλο μέρος της ιδιοκτησίας τους μπορεί ανεμπόδιστα να χρησιμοποιείται για αγροτικούς ή κτηνοτροφικούς σκοπούς.    

• Οι έχοντες περιβαλλοντικές ανησυχίες, ειλικρινείς ή κατ’ επίφαση προστάτες του περιβάλλοντος, πολύ συχνά με πλήρηάγνοια ή ημιμάθεια, προβάλουν τόσο στρεβλές  και οφθαλμοφανώς  ψευδείς αιτιάσεις, που δυσκολεύεσαι να τους αντιμετωπίσεις, αφού τα επιχειρήματά τους μόνο για σενάρια κωμωδίας και ανεκδότων μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Φαιδρές διαδόσεις ότι οι α/γ προκαλούν σεισμούς, ραδιενέργεια, μείωση της στάθμης των υπογείων υδάτων, μείωση της αναπαραγωγικής ικανότητας και διάθεσης των αμνοεριφίων τους, διαδόσεις δηλαδή κατάλληλες για αστεϊσμούς,  βρίσκουνδυστυχώς φιλοξενία σε εφημερίδες και περιοδικά εγνωσμένου κύρους. Ισχυρισμοί  ότι οι επενδυτές ευθύνονται για τις πυρκαγιές  έπρεπε να φθάσουν μέχρι το βήμα της βουλής, για διάψευση.Και ο λόγος;  Η  αιτία;  Πολλές και διαφορετικές σε κάθε περίπτωση. Μία από αυτές είναι η πολιτική εκμετάλευση  μιας «δραστήριας ομάδας από οργισμένους»  πολίτες οι οποίοι όμως στη κατάλληλη στιγμή,  αποτελούν ένα πολύτιμο πυρήνα  εκλογικής υποστήριξης. Τοπικοί   υποψήφιοι,  τοπικοί άρχοντες, αν και εκ πεποιθήσεως  υποστηρικτές της πράσινης ενέργειας,τελικά συντάσσονται με τους διαμαρτυρόμενους, γιατί κάθε άλλη άποψη θα τους στερούσε ψήφους, φέρνοντας τους αντιμέτωπους με «οργισμένους» αλλά μερικές φορές και γραφικούς ακτιβιστές. 

• Υποκριτές και εμφανέστατα απληροφόρητοι για τα θετικά και απολύτως αδιαμφισβήτητα τεράστια οφέλη της αιολικής ενέργειας,  καταλήγουν τελικά στο επιχείρημα ότι η οπτική όχληση  είναι ισχυρή και δικαίωμά τους είναι,να την αποφεύγουν και να την καταπολεμούν,  χωρίς να μας λένε  όμως, αν τους ικανοποιεί η οπτική εικόνα της Αθήνας και όλων των  άλλων πόλεων με τις χιλιάδες κεραίες τηλεόρασης πάνω στις ταράτσες,  ή τα χιλιόμετρα εναερίων καλωδιακών γραμμών στους δρόμους μας, μη τολμώνταςφυσικά  να ξεκινήσουν εκστρατεία κατεδάφισης όλων αυτών.
  
  
• Παραπονούνται κάτοικοι  μικρών χωριών, σχεδόν εγκαταλειμμένων  από τους κατοίκους των, για την οπτική όχληση που τους δημιουργεί η τοποθέτηση κάποιων Α/Γ, στα απέναντι βουνά, οι οποίες  σημειωτέο σε 20-30 χρόνια  θα αποξηλωθούν και θα απομακρυνθούν από  την περιοχή, χωρίς ουσιαστικές πλέον επιπτώσεις στην εικόνα του τοπίου,  την ώρα που οι ίδιοι αδιαφορούν και δεν ενοχλούνται  από την ύπαρξη  λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι τους τεράστιων  και χαοτικών ορυγμάτων που δημιουργήθηκαν από την εξόρυξη ειδικής πέτρας πλακόστρωσης  ή μαρμάρου, ή απλά οικοδομικών υλικών  
  
  
• Πολιτικοί  ηγέτες, ακόμη και σύγχρονοι προοδευτικοί οραματιστές,  και υψηλού  επιπέδου γνώσεων,  σχετικά με την αναγκαιότητα της πράσινης ανάπτυξης, κάνουν παλινδρομικές κινήσεις στήριξης αλλά και περιορισμού των πράσινων επενδύσεων, με οριζόντιες και γενικές απαγορεύσεις και αποκλεισμούς,  ούτως ώστε να ισορροπούν ανάμεσα στο λογικό που το πιστεύουν,  αλλά και την μη εναντίωση  προς οργανωμένες   τοπικές ομάδες, που προσπαθούν να διώξουν κάθε επενδυτή  ΑΠΕ, από την περιοχή τους, παρά τα αξιόλογα ανταποδοτικά οφέλη που αυτές προσφέρουν. Χωρίς περιστροφές δεν καταλαβαίνω γιατί κάποια «απάτητα» βουνά ενοχλούνται από τις α/γ, περισσότερο  από ότι άλλα  «πατημένα»  τοιαύτα..   
• Δασικοί επιστήμονες, δασάρχες, αλλά και αυτόκλητοι προστάτες των δασών, αφού τελικά πείθονται ότι τα α/π κατασκευάζονται πάνω σε αποψιλωμένες κορυφογραμμές και δεν καταστρέφουν δένδρα ή δάση, όπως κακόβουλα διέδιδαν, κάνουν τώρα σταυροφορία  γιατί λέει η μεταφορά των α/γ στη κορυφογραμμή απαιτεί την διάνοιξη οδοποιίας, η οποία ασφαλώς θα κόψει κάποια δένδρα. Αποκρύπτουν όμως, ίσως όχι από άγνοια, ότι η ύπαρξη επαρκούς οδοποιίας μέσα στα δάση μας, κατά κανόνα θα ήτανε σωτήρια για την επιβίωση αυτών των δασών, σε περίπτωση πυρκαγιάς. Είναι βέβαιο εν κατακλείδι ότι χιλιάδες στρέμματα καμένων δασών θα είχαν γλυτώσει από τις πρόσφατεςπυρκαγιές, εάν είχαμε εγκαίρως θυσιάσει ένα μικρό ποσοστό αυτών των δασών,  για την έγκαιρη διάνοιξη οδοποιίας προσπέλασης.  Φυσικά αυτό, πέραν της συγκατάθεσης των δασικών, απαιτεί και δυσεύρετους πόρους. Οι επενδυτές α/π τους  προσφέρουν,  αλλά  θεωρούνται ανεπιθύμητοι..

2. Προοπτικές  και στόχοι.

Πιστεύω ότι  πράγματι η τοποθέτηση κάποιων στόχων  και ο αγώνας επίτευξης αυτών, είναι επιβεβλημένος,  έστω και εάν όλοι οι στόχοι που βάλαμε από το 1994  δεν επιτεύχθησαν τουλάχιστον στο χρόνο  που τους είχαμε τοποθετήσει.

Οι παλαιότεροι θυμόμαστε τους στόχους  που σαν χώρα, είχαμε βάλει για το 2010 ή το 2020, κανένας εκ των οποίων δυστυχώς δεν  επιτεύχθηκε στο χρόνο του.

Τώρα έχουμε ήδη  συμφωνήσει για την επίτευξη  κάποιων άλλων, συνολικής ισχύος πολλών GW,  μέσα στα προσεχή λίγα χρόνια,  χωρίς όμως να βλέπω αποφάσεις και απαντήσεις σε ερωτήματα όπως ………… 

-   πού τελικά θα καταναλωθούν αυτές οιTWh που θα παραχθούν  σε μια χώρα που έχει pick ζήτησης συνήθως κάτω από 8 GW και εγκατεστημένη ισχύ σήμερα πάνω από 20 GW, όταν μάλιστα στοχεύουμε για το  2030 πάνω από 30 GW. Φυσικά θα μας απαντήσουν σε άλλους καταναλωτές της κεντρικής Ευρώπης.

Σωστό.

Τα απαιτούμενα όμως διασυνδετικά δίκτυα, ούτε έχουν αποφασισθεί ούτε έχουν σχεδιασθεί. Εάν δε προχωρήσουν με την ίδια ταχύτητα με την οποία υλοποιούνται άλλα παρόμοια έργα των 400KV στην Ελλάδα, τότε φοβάμαι ότι τα έργα των ΑΠΕ θα περιμένουν  μερικές δεκαετίες για την σύνδεσή τους.    

• Ένα μεγάλο μέρος των α/π, που υποχρεωτικά πρέπει να κατασκευασθούν, αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους στόχους αυτούς, είναι τα υπεράκτια α/π, για τα οποία συζητάμε πάνω από 10 χρόνια, χωρίς να έχουμε ακόμη καμία δυνατότητα να μαντέψουμε πότε τελικά θα δούμε σε λειτουργία  το πρώτο υπεράκτιο πάρκο. Είναι γνωστό ότι πριν από 10 περίπου χρόνια, οι επενδυτές κατέθεσαν ώριμες προτάσεις υπεράκτιων α/π,  τις οποίες όμως η Πολιτεία πέταξε στα άχρηστα, αναλαμβάνοντας η ίδια να κάνει τις μελέτες, την χωροθέτηση,την αδειοδότηση και πιθανώς και την ανάθεση κατασκευής αυτών.  Όπως ήτανε αναμενόμενο στα 10 χρόνια που πέρασαν τίποτε απολύτως δεν έγινε. Σήμερα εν έτει 2023 μόνο μερικοί αισιόδοξοι πιστεύουν ίσως ότι θα δούμε σε λειτουργία, υπεράκτιο α/π σε Ελληνική θάλασσα μέσα στην τρέχουσα δεκαετία.

3. Θεσμικό πλαίσιο. Διαδικασία αδειοδότησης.

Λίγο δύσκολο να βρούμε λογαριασμό, αλλά πιστεύω ότι από το 1994 μέχρι σήμερα, πάνω από 15 υπουργοί ,  στην ηγεσία του Υπουργείου  που είχε εκάστοτε την ευθύνη των ΑΠΕ, (Βιομηχανίας, Ενέργειας, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, ή όπως εκάστοτε το αποκαλούσαμε)  ανέλαβαν και μας υποσχέθηκαν την «απλοποίηση της διαδικασίας έκδοσης των αδειών ΑΠΕ».Πολλά  νομοθετήματα με αυτό τον τίτλο  ψηφίσθηκαν σε αυτά τα τριάντα χρόνια,  χωρίς όμως κάποιο εξ αυτών να επιτύχει την θεσμοθέτηση διαδικασίας, ευκολότερης από αυτήν που ίσχυε τον προηγούμενο χρόνο. 

Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι σήμερα οι επενδυτές να έχουν ανάγκη ενός καλού νομικού τμήματος περισσότερο ίσως από την ανάγκη ικανών μηχανικών .  Με  απλούστερα λόγια, η παραπάνω πολυνομία, οι συνεχείς και ατελεύτητες τροποποιήσεις νόμων και άρθρων, αλλά ακόμη και οι περαιτέρω τροποποιήσεις των πρώτων τροποποιήσεων , καθιέρωσαν την ανάγκη Νομικών επιστημόνων απολύτως εξειδικευμένων στο αντικείμενο, και μιας νομικής βιβλιοθήκης εντυπωσιακού εύρους και περιεχομένου. 

4. Τιμή πώλησης  της ανανεώσιμης  MWh

Είναι  σε όλους γνωστό ότι διεθνώς η τιμή της MWh τα τελευταία χρόνια  έχει εντυπωσιακότατα μειωθεί   από τα  85-100€,  που κάποτε ίσχυε, σε επίπεδα της τάξεως των 40-50€/MWh στη  χώρα μας,  ενώ στις διεθνείς αγορές έχουν σημειωθεί προσφορές και αναλήψεις έργων με ακόμη χαμηλότερες τιμές, με βάση μακροχρόνια ΡΡΑ μεταξύ επενδυτών και κρατικών φορέων. Πολλοί πανηγυρίζουν για το επίτευγμα. Επί τέλους γράφουν, αποδεικνύεται ότι η ανανεώσιμη MWh είναι η πιο οικονομική από όλες τις άλλες.

Σωστό.  Αλλά μέχρι κάποιο όριο. Αν το υπερβούμε, είναι πολύ πιθανό να  επενδύουμε είτε σε θνησιγενείς επενδύσεις, είτε να εξαγγέλλουμε έργα που ποτέ δεν θα υλοποιηθούν. Υπάρχουν ήδη πολλά τέτοια παραδείγματα. Σε  μια εποχή που δυστυχώς το κόστος του χρήματος συνεχώς αυξάνει,  η εντυπωσιακή μείωση των εσόδων μιας επένδυσης, με την ατεκμηρίωτη εντυπωσιακή αύξηση του προσδόκιμου της ζωής μια Α/Γ,  από 20 σε 30-35 χρόνια, φοβάμαι ότι δημιουργεί σημαντικά προβλήματα για το μέλλον του κλάδου. Σε τελευταία ανάλυση καλό είναι να έχουμε κατά νουν, ότι το ζητούμενο είναι οι παραγόμενες MWh και  όχι  τα εγκατεστημένα MW.

Αυτά  για ένα πρώτο απολογισμό.  

* Λίγα λόγια για τον κ. Γεώργιο Σπύρου, είναι διευθυντικό στέλεχος και Εντεταλμένος Σύμβουλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Τέρνα Ενεργειακή Α.Ε.

Ο κ. Γεώργιος Σπύρου γεννήθηκε στη Χίο το 1946 και αποφοίτησε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1969, με Δίπλωμα Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου Μηχανικού.

Το 1970 παρακολούθησε το μεταπτυχιακό τμήμα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Υπήρξε Ιδρυτικό στέλεχος της εταιρίας Χ. ΡΟΚΑΣ ΑΒΕΕ, Αντιπρόεδρος του Δ.Σ αυτής και υπεύθυνος του ενεργειακού επενδυτικού  προγράμματός της  μέχρι το 2004.

Από το 2004 μέχρι σήμερα είναι διευθυντικό στέλεχος και Εντεταλμένος Σύμβουλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Τέρνα Ενεργειακή Α.Ε.