που κυρίως λόγω του μεγάλου σιιτικού τους στοιχείου, αποτελούν γόνιμο έδαφος για την εξωτερική και πολιτισμική πολιτική της. Με άξονα αναφοράς το Ιράκ, την Συρία και τον Λίβανο η Τεχεράνη προβάλει την ισχύ της μέχρι την Μεσόγειο, ενώ χώρες όπως η Υεμένη αποτελούν μέρος του ευρύτερου Σιιτικού - Ιρανικού τόξου. Γνωστός ως και «Άξονας της Αντίστασης» οι χώρες αυτές παίζουν ενεργό μέρος, στον μέχρι πρότινος μυστικό, αλλά πολύ υπαρκτό πόλεμο μεταξύ Ιράν και Ισραήλ.
Έναν πόλεμο δια αντιπροσώπων αφού οι άνω χώρες φιλοξενούν καλά οργανωμένες ένοπλες δυνάμεις, που δρουν με την χρηματοδότηση και υπό τον απόλυτο έλεγχο του Ιράν, βάλλοντας ευθέως κατά του Ισραήλ (βλέπε Χαμάς, Χεζμπολάχ, Ιρακινοί πολιτοφύλακες), η έμμεσα όπως είναι η περίπτωση των Χούθι στην Β. Υεμένη. Με τους τελευταίους να έχουν επιφέρει το απόλυτο χάος στον Κόλπο του Άντεν και στην Ερυθρά Θάλασσα με εκατοντάδες ένοπλες επιθέσεις κατά διερχομένων πλοίων. Επιθέσεις που συνεχίζονται παρά τον βομβαρδισμό στρατιωτικών βάσεων των Χούθι από Αμερικανικές και Βρετανικές αεροπορικές δυνάμεις και την πολυεθνική ναυτική επιχείρηση Prosperity Guardian, στην οποία συμμετέχει η Ελλάδα με την φρεγάτα Ύδρα.
H επίθεση του Ισραήλ κατά του προξενείου του Ιράν στην Συρία την 1η Απριλίου και το ανταποδοτικό κτύπημα του δεύτερου κατά του Ισραήλ στις 13/4, με 300 drones και βαλλιστικούς πυραύλους που εξαπέλυσε απευθείας από το έδαφος του, και έτερο ανταποδοτικό κτύπημα του Ισραήλ στις 19/4 με Ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κατά στρατιωτικών βάσεων του Ιράν πλησίον του Ισφαχάν, οδήγησαν μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών τον 40ετή, σιωπηλό έως τώρα, πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών σε μια απευθείας ένοπλη αντιπαράθεση. Αν και οι ανωτέρω στρατιωτικές επιχειρήσεις ήσαν γενικά αναίμακτες, χάρη στην αποτελεσματική αεράμυνα του Ισραήλ και το χειρουργικό κτύπημα του Ισραήλ εντός του Ιράν, αυτό που ανησυχεί είναι η αναβάθμιση της όλης διένεξης, με την άμεση πλέον στρατιωτική εμπλοκή των δύο χωρών.
Μπορεί το Ιράν να μην έχει εγκαταλείψει την προσφιλή του τακτική των επιθέσεων μέσω αντιπροσώπων, όμως η απευθείας εμπλοκή είναι αυτό που φοβίζει διεθνείς παράγοντες και αναλυτές οι οποίοι βλέπουν πολύ ορατό τον κίνδυνο κλιμάκωσης της κρίσης. Κάτι που όπως τονίζει CEO μεγάλου ενεργειακού ομίλου που δραστηριοποιείται στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου, μπορεί να συμβεί κυριολεκτικά από την μια ημέρα στην άλλη. Αυτή η έκδηλη ανησυχία και οι φόβοι για κλιμάκωση της κρίσης επιδρούν άμεσα στις διεθνείς ενεργειακές αγορές με τις τιμές του αργού Brent να κινούνται σταθερά πάνω από τα $83 το βαρέλι (η τιμή έφτασε πάνω από τα 90 δολ. στα μέσα Απριλίου) και αυτές του φυσικού αερίου να έχουν ανακάμψει στο επίπεδο των 30 ευρώ την μεγαβατώρα στο Ολλανδικό TTF.
Σημαντική παραγωγή
Παρά το γεγονός ότι το Ιράν δεν είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αργού, με την παραγωγή του να έχει πληγεί λόγω των πολυετών κυρώσεων των ΗΠΑ, σήμερα αυτή έχει ανακάμψει σημαντικά στα 3.25 εκατ. βαρ/ημέρα με εξαγωγές 1.6 εκατ. βαρ/ημέρα που όλες κατευθύνονται στην Κίνα. Να θυμίσουμε ότι στην προ κυρώσεων εποχή η παραγωγή του Ιράν κινείτο πάνω από τα 5 εκατ. βαρ/ημέρα. Αλλά και στο φυσικό αέριο, αν και το Ιράν δεν διαθέτει παραγωγή LNG, εξάγει μέσω αγωγών σημαντικές ποσότητες αερίου στο Ιράκ και στην Τουρκία ενώ συνεκμεταλλεύεται με το Κατάρ το τεράστιο υποθαλάσσιο κοίτασμα αερίου South Pars στον Περσικό Κόλπο.
Με το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου αερίου να καταναλώνεται εγχώρια, η χώρα έχει καταστεί ενεργειακά και γεωργικά αυτάρκης ενισχύοντας τον αγώνα της για επιβίωση ως ανεξάρτητο κράτος και προστάτη των πέριξ Σιιτικών πληθυσμών. Οι δε στενές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις που έχει συνάψει με την Κίνα και την Ρωσία βοηθούν προ αυτή την κατεύθυνση. Όπως και το γεγονός ότι το Ιράν ελέγχει τα στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων διέρχεται καθημερινά περίπου το 20% της παγκόσμιας ενεργειακής προμήθειας. Γεγονός που ενισχύει σημαντικά την γεωστρατηγική του του θέση.
Χάρη στην κατ' Αριστοτέλη ετερογενία των σκοπών συμφέρει απόλυτα την κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν, καθώς οδεύει προς τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, το Ιράν να παράγει όσο περισσότερο πετρέλαιο μπορεί και να το εξάγει στην Κίνα, πράγμα που βοηθά στον έλεγχο των διεθνών τιμών. Στην ρευστότητα της διεθνούς αγοράς πετρελαίου βοηθά ασφαλώς η αυξημένη Αμερικανική παραγωγή που το 2023 ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη και έφθασε τα 20,0 εκατ. βαρ/ημέρα και κάλυψε πλήρως τις ανάγκες των ΗΠΑ (εδώ).
Χωρίς αμφιβολία έχουμε εισέλθει σε μια νέα επικίνδυνη φάση αντιπαραθέσεων στην Μέση Ανατολή με άξονα αναφοράς το Ιράν-Ισραήλ, και την σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς στην Γάζα να λειτουργεί ως καταλύτης. Προς το παρόν, ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν επιθυμούν να φθάσουν στα άκρα. Όμως οι τελευταίες εξελίξεις στην Τεχεράνη με την αναρρίχηση σε ηγετικά πόστα μιας νέας κάστας σκληροπυρηνικών στελεχών, προερχόμενα από τους Φρουρούς της Επανάστασης, δημιουργούν νέα δεδομένα.
Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, η επίθεση της 13ης Απριλίου κατά του Ισραήλ έχει ενθαρρύνει τους νέους ηγήτορες να σκληρύνουν την στάση τους απαιτώντας επιτάχυνση του πυρηνικού προγράμματος. Εάν τελικά επικρατήσουν στην εσωτερική πολιτική διαμάχη, θα είναι θέμα μηνών η υπόγεια δοκιμή της πρώτης πυρηνικής βόμβας του Ιράν. Και τότε τα πράγματα θα γίνουν ακόμα ποιο σοβαρά. Για αυτό και οι επόμενοι μήνες, θα είναι μία πολύ κρίσιμη περίοδος στις διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις, με το Ιράν να διαδραματίζει κομβικό ρόλο.