Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι είναι μακράν πιο συμφέρον για τους καταναλωτές της Κύπρου, το νησί να είναι διασυνδεμένο με το ευρωπαϊκό σύστημα. Το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ότι ο Κύπριος καταναλωτής, ένα μέσο νοικοκυριό δηλαδή που καταναλώνει για παράδειγμα 5mWh τον χρόνο, θα έχει μία εξοικονόμηση τουλάχιστον 400€ ετησίως στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Πιο συγκεκριμένα, αυτό που θα κληθεί να πληρώσει ο καταναλωτής κατά την 5ετία κατασκευής του έργου (συνολικά 150€), θα υπερκαλυφθεί ήδη από το πρώτο έτος λειτουργίας της διασύνδεσης, γεγονός που μαρτυρά πως το έργο θα είναι πραγματικά ωφέλιμο».
Ερωτηθείς σχετικά με την μετοχική συμμετοχή της Κύπρου στο έργο, ο κ. Μανουσάκης ανέφερε πως «για εμάς, θα είναι πολύ θετικό η Κυπριακή Δημοκρατία να είναι μέτοχος στο έργο, γιατί προφανώς η κατασκευή του θα διευκολυνθεί και η πολιτική στήριξη θα βοηθήσει, ούτως ώστε το έργο να κατασκευαστεί ομαλότερα». Πρόσθεσε δε ότι υπάρχει και ένα δευτερογενές όφελος, καθώς ως μέτοχος η Κυπριακή Δημοκρατία θα απολαμβάνει και των εσόδων του έργου, τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να μειώσει περαιτέρω τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
Κληθείς να σχολιάσει δημοσιεύματα ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει ζητήσει από τις ρυθμιστικές αρχές των δυο χωρών όπως ξεκινήσει η επιβολή ρυθμιστικού τέλους στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος κατά την κατασκευαστική περίοδο, ο κ. Μανουσάκης εξήγησε ότι σε κάθε ηλεκτρική διασύνδεση που γίνεται, η ανάκτηση των δαπανών γίνεται από την έναρξη της κατασκευαστικής περιόδου. «Έχουμε υλοποιήσει επτά ηλεκτρικές διασυνδέσεις τα τελευταία 6,5 χρόνια στην Ελλάδα και αυτός είναι ο τρόπος που ανακτάται το έσοδο», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι αυτό γίνεται επειδή τα έργα έχουν μεγάλο κόστος, εκτίθεται ο Διαχειριστής σε πολύ μεγάλες κεφαλαιουχικές δαπάνες και πρέπει να έχει μία στήριξη παράλληλα με τα δανειακά κεφάλαια που παίρνει, προκειμένου να έχει την πιστοληπτική ικανότητα να συνεχίσει τα έργα.
Κατά τον Πρόεδρο του ΑΔΜΗΕ, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι το πόσο θα είναι το κόστος αυτό. «Όταν λέμε ότι είναι ένα κόστος για ένα μέσο νοικοκυριό της τάξης των 30€ το χρόνο, για να γίνει ένα έργο το οποίο θα έχει 400€ τον χρόνο όφελος και άρα η απόσβεσή του θα γίνει μέσα στον πρώτο χρόνο, νομίζω ότι δεν είναι κάτι το οποίο θα αποτελέσει αγκάθι στη δική μας σχέση με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου», ανέφερε.
Σε ερώτηση σχετικά με το μέλημα της Κυπριακής Κυβέρνησης να μειωθεί η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, ο κ. Μανουσάκης υπογράμμισε ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό και από την παρουσίαση της μελέτης γίνεται κατανοητό «ότι ο μόνος τρόπος για να είμαστε σίγουροι πως η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου θα ευθυγραμμιστεί με αυτό που βλέπουμε να γίνεται στις τιμές της Ευρώπης, είναι το σύστημα να είναι διασυνδεδεμένο».
Επισήμανε, τέλος, ότι πέραν των τεχνικών ζητημάτων, οι παραγωγοί ενέργειας προφανώς θα εκτεθούν στον ανταγωνισμό του ευρωπαϊκού συστήματος. «Αυτό σίγουρα θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας», κατέληξε.
Oι πρώτες αντιδράσεις στην Κύπρο
Μπορεί ο κ. Μανουσάκης να εμφανίζεται αισιόδοξος για τα οφέλη της διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης, όμως στο Νησί, κύκλοι που εμπλέκονται με το έργο θεωρούν ότι υπάρχει απόσταση μεταξύ λόγων και έργων και τούτο, επειδή σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται ο Φιλελεύθερος Κύπρου, ο ΑΔΜΗΕ δεν κατέθεσε καμία πρόταση στη χθεσινή σύσκεψη στην Λευκωσία.
Ανώνυμη πηγή που συμμετείχε στη σύσκεψη στο Υπουργείο Ενέργειας της Κύπρου, υποστηρίζει ότι δεν κατατέθηκε η σχετική μελέτη και οι τεχνικές λεπτομέρειες και οι όροι που θα έπρεπε να τη συνοδεύουν και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτό συνέβη επειδή, προφανώς, δεν έχει ολοκληρωθεί.
Η εντύπωση που υπάρχει στην κυπριακή πρωτεύουσα είναι ότι υπάρχει μεν, ικανοποίηση για την πρόβλεψη του ΑΔΜΗΕ περί μείωσης κατά 30% του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας στο Νησί, αφότου ηλεκτριστεί το καλώδιο, όμως και ότι δεν πρόκειται να ληφθεί καμία απόφαση για συμμετοχή της Κύπρου στο project, αν δεν κατατεθεί και αξιολογηθεί η τελική μελέτη.
Σημειώνουμε ότι τον περασμένο Απρίλιο, οι ίδιες πηγές στην Λευκωσία υποστήριζαν ότι η κυβέρνηση της Λευκωσίας επιθυμούσε να υπάρξει επικαιροποίηση του συνόλου των τεχνικο-οικονομικών δεδομένων για τον Great Sea Interconnector, και ζήτησε να εκπονηθεί νέα μελέτη κόστους – οφέλους από τον ΑΔΜΗΕ που έχει αναλάβει να υλοποιήσει το έργο. Εκφράστηκε, ακόμη, από επίσημα χείλη, η ανάγκη να υπάρξει και μια νέα συμφωνία σχετικά με την διασυνοριακή κατανομή του κόστους μεταξύ των καταναλωτών στις δύο χώρες, Κύπρο και Ελλάδα προτού αποφασίσει, τελικά, η κυπριακή κυβέρνηση να συμμετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας που θα κληθεί να κατασκευάσει το project.
Αυτή η νέα προσέγγιση αποδίδεται, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές στην Λευκωσία, στην παραδοχή ότι δεν συντρέχουν σήμερα οι λόγοι που οδήγησαν, το 2017, στην απόφαση το 67% της αποπληρωμής του κεφαλαιουχικού κόστους, ύψους 1,57 δισεκατομμύριο ευρώ, να επωμισθούν οι καταναλωτές της Κύπρου και το 37% οι Έλληνες καταναλωτές, επειδή εκείνη την περίοδο θεωρούταν πως το καλώδιο θα λειτουργούσε εξαγωγικά από την Κύπρο προς το ηπειρωτικό ευρωπαϊκό δίκτυο, ή πιο συγκεκριμένα, ότι το έργο θα εξυπηρετούσε πρωτίστως το κυπριακό ηλεκτρικό σύστημα.
Αντιθέτως, σήμερα, η πεποίθηση που επικρατεί είναι ότι ο Great Sea Interconnector θα μπορεί να εξάγει προς την Κύπρο – ενδεχομένως και στο Ισραήλ- την πλεονάζουσα «πράσινη» ενέργεια που θα παράγεται στην Ελλάδα γεγονός που θα απέφερε περισσότερα οφέλη για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές στις δύο χώρες.
Ακόμη, θα μπορεί να τροφοδοτηθεί το Νησί με φθηνή «πράσινη» ενέργεια από την Ευρώπη, μεγιστοποιώντας τα οφέλη για την οικονομία, πέραν της άρσης της ενεργειακής απομόνωσής του, κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει και αμφίδρομα, υπό την έννοια ότι η Κύπρος θα μπορούσε να εξάγει, μέσω της διασύνδεσης, την πλεονάζουσα ενέργεια από φωτοβολταϊκά έργα που σήμερα απορρίπτεται σε πολύ υψηλά ποσοστά – άνω του 60%- για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Σημειώνουμε ότι η πρώτη συμφωνία υπολογισμού του κόστους κατασκευής του έργου και κατανομής του κόστους στους καταναλωτές των δύο χωρών επιτεύχθηκε από την ΡΑΕΚ και την –πρώην- ΡΑΕ, τον Οκτώβριο του 2017. Το 2023 υπήρξε επικαιροποίηση της πρώτης απόφασης με το αναθεωρημένο κόστος να συμφωνείται σε 1,94 δισεκατομμύριο ευρώ, δίχως να υπάρξει τροποποίηση ου να αφορά στο ποσοστό κατανομής του.
Τελικά, τον περασμένο Φεβρουάριο ελήφθη απόφαση σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου της Κύπρου, με την οποία επιβεβαιωνόταν η -υπό όρους και υπό ορισμένες προϋποθέσεις - πρόθεση της Λευκωσίας να συμμετάσχει στην εταιρεία κατασκευής του έργου με 100 εκατ. ευρώ. Η προσθήκη των «όρων και προϋποθέσεων» που έθετε η κυπριακή κυβέρνηση προκάλεσε αμηχανία στην Αθήνα, αφού θεωρήθηκε ότι είχε υπάρξει τελική απόφαση για τη συμμετοχή της στο project. Όπως έγινε γνωστό, η Αθήνα πίεσε για την επίσπευση της τελικής απόφασης, λόγω του ότι ο ΑΔΜΗΕ επείγεται να καλύψει τις οικονομικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή του στον Great Sea Interconnector, δηλαδή, τον φορέα υλοποίησης του έργου της διασύνδεσης.
Η κυπριακή πλευρά παραμένει όμως ανένδοτη και ζητά να εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις που έθεσε τον Φεβρουάριο, δηλαδή, να υπάρξει νέα μελέτη κόστους-οφέλους και να κατατεθεί προς αξιολόγηση στις ρυθμιστικές Αρχές των δύο χωρών, αφήνοντας ανοιχτό και το ενδεχόμενο να ζητήσει να υπάρξει νέα συμφωνία για τον καταμερισμό του (επίμαχου) κεφαλαιουχικού κόστους. Πληροφορίες από το κυπριακό Υπουργείο Ενέργειας αναφέρουν ότι ετοιμάζεται η προκήρυξη ταχύρρυθμων προσφορών, ώστε η μελέτη της Exergia, για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ, να αξιολογηθεί από ξένο οίκο ενώ ανάλογες μελέτες θα εκπονήσουν η ΡΑΕΚ και ο ΑΗΚ.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν την απροθυμία της Λευκωσίας να συναινέσει στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ για επίσπευση της απόφασης για την οικονομική συμμετοχή της Κύπρου που ενισχύεται και από τις «σοβαρές επιφυλάξεις» που φέρονται να διατηρούν επιχειρηματικοί και πολιτικοί κύκλοι στο Νησί.
Το energia.gr θυμάται τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί και πριν από 5 χρόνια, με αφορμή την πολύκροτη υπόθεση με τον κυπριακών συμφερόντων “EuroAsia Interconnector”, για τον οποίο, ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης, είχε δηλώσει ότι «δεν είναι σε θέση να υπαγορεύει τους κανόνες του ηλεκτρικού παιχνιδιού, αφού δεν διαθέτει ούτε τους αναγκαίους πόρους, ούτε την τεχνογνωσία για να φέρει σε πέρας ένα τόσο περίπλοκο τεχνικό εγχείρημα». Ο πρώην υπουργός ΠΕΝ αναφερόταν στη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής που καθυστερούσε να εγκριθεί, λόγω των διαρκών υπαναχωρήσεων της διοίκησης του EuroAsia Interconnector, η οποία απολάμβανε, εκείνη την περίοδο, την “αμέριστη” συμπαράσταση των Βρυξελών. Δείτε σχετική αρθρογραφία στο portal, εδώ, εδώ και εδώ.
Τι περιλαμβάνει η μελέτη
Μεταξύ άλλων, η μελέτη αναφέρει ότι το κοινωνικό όφελος που προκύπτει από τη διασύνδεση και ανέρχεται σε 8 δισεκατομμύρια ευρώ, είναι πολλαπλάσιο από το κόστος της κατασκευής της το οποίο υπολογίζεται σε 1,9 δισεκατομμύριο ευρώ, με ό,τι και αν αυτό συνεπάγεται για το καθαρό κοινωνικό όφελος που προκύπτει από τη διασύνδεση.
Στην μελέτη εξετάζονται δύο σενάρια: πρώτον, η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας, και η απομονωμένη ανάπτυξη του συστήματος ηλεκτρισμού της Κύπρου μέσω της εκτεταμένης εγκατάστασης μονάδων αποθήκευσης με μπαταρίες. Σύμφωνα με το τελευταίο σενάριο, η καταφυγή στη λύση των μπαταριών, έως το 2040, θα απαιτήσει τουλάχιστον 4 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ παράλληλα, τονίζεται ότι το λειτουργικό κόστος τους είναι πολλαπλάσιο του αντίστοιχου της διασύνδεσης. Επομένως, τονίζεται στην μελέτη, υπερδιπλασιάζεται η εξοικονόμηση κόστους στη δεύτερη περίπτωση.
Επίσης, υπογραμμίζεται ότι κατά την περίοδο που θα κατασκευάζεται το έργο (η ολοκλήρωσή του τοποθετείται για το 2029), η μέση επιβάρυνση του Κύπριου καταναλωτή θα είναι ελάχιστη, αφού δεν θα υπερβαίνει, μεσοσταθμικά, το 0,6 σεντς του ευρώ ανά KWh, ή 30 ευρώ ετησίως, όταν κατά το στάδιο της λειτουργίας η εξοικονόμηση που θα προκύψει θα υπερβαίνει τα 425 ευρώ ετησίως. Όπως τονίζει ο ΑΔΜΗΕ, το τελικό ποσό της επιβάρυνσης του καταναλωτή στην Κύπρο, κατά το στάδιο της κατασκευής, ήτοι, 150 ευρώ, θα του επιστραφεί μόλις από το πρώτο πεντάμηνο της λειτουργίας της διασύνδεσης!