Η µεγάλη επιστροφή του ανθρώπου στο φεγγάρι ή το πρώτο «µεγάλο» βήµα στον Αρη; Πενήντα πέντε χρόνια µετά την προσσελήνωση του «Απόλλων 11», η «Κ» συνοµίλησε µε τον τέως επικεφαλής επιστήµονα της NASA, δρα Τζέιµς Γκριν, για το µέλλον της εξερεύνησης του ∆ιαστήµατος, την επίδραση της τεχνητής νοηµοσύνης, τη σχεδιαζόµενη επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη και το πρώτο επανδρωµένο ταξίδι στον Αρη.
Στην πρωινή σύνδεσή µας µε Οξφόρδη, ο δρ Γκριν, επί 42 χρόνια αξιωµατούχος της NASA και συνιδρυτής του οργανισµού Metavisionaries, µιας κοινότητας ειδικών για τη µελέτη των τεχνολογιών αιχµής, των προκλήσεων βιωσιµότητας και της «άγνωστης» διαστηµικής οικονοµίας, αναλύει στην «Κ» τα σχέδια για τα µελλοντικά ταξίδια στο ∆ιάστηµα και τις προκλήσεις που αντιµετωπίζει το προσωπικό του διαστηµικού οργανισµού πριν από την προετοιµασία κάθε αποστολής. «Κατά τη διάρκεια της ζωής µου και της καριέρας µου ανακαλύψαµε πλανήτες γύρω από άλλα αστέρια», αναφέρει, σηµειώνοντας ότι «τώρα ασχολούµαστε µε πράγµατα όπως η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια. Οµως, έχουµε ακόµα τόσο πολλά να µάθουµε για το Σύµπαν».
Παρατηρώντας την αλλαγή ρότας, από κρατικές διαστηµικές αποστολές σε ιδιωτικές (αεροδιαστηµικός τουρισµός), ο δρ Γκριν επισηµαίνει την ανάγκη µετάβασης σε ένα εµπορικό µοντέλο ταξιδιών. «Σκεφτείτε πως ο ∆ιεθνής ∆ιαστηµικός Σταθµός έπειτα από 23 χρόνια σε τροχιά είναι έτοιµος να ξεκινήσει µια διαδικασία που θα βοηθήσει εµπορικές οντότητες να µπουν σε χαµηλή τροχιά γύρω από τη γη και να δείξουν όλες αυτές τις φανταστικές ανακαλύψεις στους ανθρώπους. Τα ταξίδια αυτά θα βοηθήσουν στην επιστηµονική και οικονοµική υποστήριξη του επόµενου µεγάλου µας βήµατος, που είναι ένα επανδρωµένο ταξίδι στο φεγγάρι και στη συνέχεια στον Αρη».
Σύµφωνα µε τον δρα Γκριν, οι δυσκολίες και η τιθάσευση των χιλιάδων µεταβλητών από κοινού µε τους δεκάδες υπολογισµούς είναι µερικές από τις καθηµερινές προκλήσεις που έχει να αντιµετωπίσει το προσωπικό της NASA. Οπως τονίζει, «υπάρχουν αρκετές µεγάλες προκλήσεις.
Οµως, τίποτα που να µην µπορεί να χειριστεί η NASA. Νοµίζω ότι η αποστολή στο φεγγάρι θα είναι εύκολη. Βέβαια, έχουµε µερικά πράγµατα ακόµη στη διαδικασία της ανάπτυξης, αλλά πιστεύω ότι η εκτόξευση του “Αρτεµις II” θα είναι αρκετά θεαµατική, ακολουθούµενη το συντοµότερο δυνατό από το “Αρτεµις 3”, το οποίο θα µεταφέρει ανθρώπους στο φεγγάρι. Σε αυτήν την αποστολή θα βρίσκεται η πρώτη γυναίκα και ο πρώτος έγχρωµος άνδρας, οι οποίοι θα περπατήσουν στην επιφάνεια του φεγγαριού και θα το παρακολουθήσουµε σε υψηλή ευκρίνεια».
Κατάλληλες συνθήκες
«Το να φτάσουµε στον Αρη είναι λίγο πιο δύσκολο», υπογραµµίζει και εξηγεί: «Mερικές από τις προκλήσεις είναι η κατανόηση των µακροπρόθεσµων επιπτώσεων του ∆ιαστήµατος στον άνθρωπο. H NASA έχει ξεκινήσει τις µελέτες σε άτοµα που έµειναν αρκετά στον διαστηµικό σταθµό. Η προσεδάφιση στον Αρη, πάντως, θα είναι πολύ δύσκολη. Ξέρουµε πώς να προσεδαφίσουµε ένα “ρόβερ (όχηµα)” ενός τόνου, αλλά θα χρειαστούµε περίπου 40 τόνους υλικού στην επιφάνεια του Αρη προτού δηµιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για τους ανθρώπους να προσεδαφιστούν και να ξεκινήσουν να εργάζονται σε αυτό το περιβάλλον. Υπάρχουν λοιπόν αρκετές προκλήσεις, αλλά νοµίζω ότι η τεχνολογία είναι τέτοια που η NASA σηµειώνει πολύ µεγάλη πρόοδο σε όλα τα µέτωπα».
Πέντε δεκαετίες λοιπόν από την πρώτη επανδρωµένη αποστολή στη Σελήνη, οι επιστήµονες προετοιµάζονται για την αποστολή αστροναυτών στον Αρη. Η ανατροφοδότηση µε δεδοµένα από τις ποικίλες αποστολές στο ∆ιάστηµα και η εµπειρία που διαθέτει η διαστηµική υπηρεσία καθιστούν ευκολότερο τον σχεδιασµό της πρώτης αποστολής στον Αρη. Οπως επισηµαίνει ο δρ Γκριν, «πρέπει να µάθουµε να ζούµε και να εργαζόµαστε σε µια πλανητική επιφάνεια. Αυτό πρέπει να κάνουµε και στον Αρη, αλλά πρώτα έχουµε το φεγγάρι για να ξεκινήσουµε όλη αυτή τη διαδικασία. Το φεγγάρι παρέχει µια υπέροχη, σταθερή πλατφόρµα για να µπορέσουµε να ξεκινήσουµε τη διαδικασία χρήσης των υλικών που µας περιβάλλουν. Ξέρετε, µεταξύ άλλων, σκεφτόµαστε να χρησιµοποιήσουµε τον ρηγόλιθο (µορφή πετρώµατος), ώστε να τον λιώσουµε και να τον χρησιµοποιήσουµε στην τρισδιάστατη εκτύπωση. Επίσης, πιστεύουµε ότι στον Αρη υπάρχει µεγάλη ποσότητα νερού σε ορισµένες περιοχές, όπως στις µόνιµα σκιασµένες περιοχές. Οπότε, θέλουµε να είµαστε σε θέση να εξαγάγουµε αυτό το νερό και να το χρησιµοποιήσουµε».
Τεχνητή νοηµοσύνη
Η συζήτησή µας φτάνει στο κεφάλαιο τεχνητή νοηµοσύνη. Εξηγεί ότι «η τεχνητή νοηµοσύνη δεν είναι κάτι καινούργιο για τη NASA. Στην πραγµατικότητα η NASA τη χρησιµοποιεί στα ρόβερ εδώ και αρκετό καιρό. Ξεκινήσαµε µε τα οχήµατα Spirit και Opportunity, αλλά πιθανώς η πιο προηγµένη χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης έγινε µε το όχηµα Curiosity καθώς ο χρόνος ταξιδιού του φωτός και ανταπόκρισης του οχήµατος είναι µεταξύ 2 και 22 λεπτών και εξαιτίας της χρονικής απόκλισης καθόµαστε πίσω από έναν πίνακα ελέγχου και τα αφήνουµε να κινούνται µόνα τους. Οι άνθρωποι µπορούν να αντιληφθούν µόνο έναν ορισµένο όγκο πληροφοριών, ενώ τα συστήµατα τεχνητής νοηµοσύνης µπορούν να διαχειριστούν τεράστιο όγκο πληροφοριών», λέει ο δρ Γκριν.
Ο Αµερικανός επιστήµονας δεν κρύβει την αγάπη του για τους αρχαίους Ελληνες. «Οταν σκεφτόµαστε την τεράστια πρόοδο που έκαναν σε τόσο πολλούς τοµείς, την αστρονοµία, τα µαθηµατικά, τη φιλοσοφία και τον τρόπο µε τον οποίο αυτά αποτέλεσαν τη βάση για τόσο πολλά πράγµατα, είναι πραγµατικά συναρπαστικό. Είναι συναρπαστικό το τι ανακαλύφθηκε τότε. Αυτό που είναι κρίσιµο και που πολλοί άνθρωποι µπορεί να µην αναγνωρίζουν, είναι ότι οι πληροφορίες που προέρχονται από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό ακολουθούν µια πραγµατικά δαιδαλώδη πορεία µέσα στην ιστορία αλλά ταυτοχρόνως συναρπαστική για το πώς διατηρήθηκαν, πώς γράφτηκαν και πώς µεταβιβάστηκαν».
Υπάρχει εξωγήινη ζωή;
Κρατήσαµε την πιο περίεργη ερώτηση για το τέλος. Υπάρχει εξωγήινη ζωή; Ευδιάθετος ο δρ Γκριν απαντάει, «προσωπικά, πιστεύω ότι δεν είµαστε µόνοι µας. Πιστεύω ότι µπορεί να έχουµε την ευκαιρία να βρούµε την απάντηση στο ερώτηµα αν ο Αρης είχε ζωή ή όχι στο παρελθόν µέσα από την ανάλυση των πετρωµάτων που συλλέγουµε αυτή τη στιγµή. Θα φέρουµε πίσω αυτές τις πέτρες και θα τις αναλύσουµε στο εργαστήριό µας. Και νοµίζω πως όταν το κάνουµε θα βρεθούµε µπροστά σε εκπληκτικές ανακαλύψεις».
Πιστεύουµε ότι υπάρχει µεγάλη ποσότητα νερού σε ορισµένες περιοχές του Κόκκινου Πλανήτη, όπως στις µόνιµα σκιασµένες. Θέλουµε να είµαστε σε θέση να το εξαγάγουµε και να το χρησιµοποιήσουµε.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")