Και ενώ οι παρασκηνιακές επαφές έχουν ήδη ξεκινήσει, μία ομάδα φαίνεται πως θα φτάσει λαβωμένη στη γραμμή τερματισμού: οι Ευρωπαίοι Πράσινοι.
Παρά τη μακροχρόνια παρουσία τους στα κατά τόπους εθνικά ή τοπικά κοινοβούλια, οι Ευρωπαίοι Πράσινοι κατάφεραν να ξεχωρίσουν στις Βρυξέλλες μόλις την προηγούμενη πενταετία. Με τα ποσοστά τους να σημειώνουν το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό ανόδου, πίσω από τις πολιτικές ομάδες Renew Europe και Identity & Democracy. Πιο αξιοσημείωτα, παρά το μέτριο ποσοστό τους που άγγιζε το 9,85% των εκλεγμένων Ευρωβουλευτών, κατάφεραν να προωθήσουν την πιο εμβληματική ευρωπαϊκή νομοθεσία της περιόδου 2019-2024, την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Μετά από εκείνη την επιτυχία, οι υπερασπιστές της πράσινης ατζέντας κατάφεραν σταδιακά να φέρουν την πράσινη μετάβαση στο επίκεντρο της ενδιαφέροντος, με όλους σχεδόν τους κοινωνικούς τομείς, από τη βιομηχανία μέχρι την εκπαίδευση, να αναπτύσσουν κάποιου είδους κλιματική στρατηγική.
Οι έδρες των Ευρωπαίων Πρασίνων μετά τις εκλογές του 2019. Πηγή: BBC.
Έπειτα από μία πενταετία γεμάτη ανακατατάξεις και κρίσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, οι Πράσινοι φαίνονται να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Τα μοντέλα των πανευρωπαϊκών δημοσκοπήσεων τους δείχνουν να καταλαμβάνουν 41 από τις 721 θέσεις, δηλαδή ένα ποσοστό που προσεγγίζει το 5,7%. Αν αυτό το ποσοστό επαληθευτεί ή είναι μικρότερο, τότε θα πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό των Πρασίνων, οι οποίοι είχαν συγκεντρώσει το 7,4% το 2009, το 6,6% το 2014, και το 9,85% το 2019. Γιατί όμως έφτασαν σε αυτό το σημείο οι Πράσινοι; Πριν από οτιδήποτε άλλο πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η πτωτική τάση δεν καταγράφεται αποκλειστικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και στις εθνικές εκλογές.
Οι προβλεπόμενες έδρες των Ευρωπαίων Πρασίνων μετά τις εκλογές του 2024. Πηγή: The European Correspondent.
Τα πράσινα ή οικολογικά κόμματα χάνουν σημαντικά ποσοστά της εκπροσώπησής τους, καθώς φαίνεται πως οι πολίτες είναι γενικά δυσαρεστημένοι από την πορεία τους μέχρι στιγμής. Η δυσαρέσκεια αυτή επηρεάζει όλο το “ιδεολογικό” φάσμα. Από τη μία πλευρά, οι πράσινες δυνάμεις δέχονται πιέσεις εκ δεξιών, και ειδικά από τη λεγόμενη άκρα δεξιά. Αυτές οι πιέσεις συνδέονται τόσο με τα υποτιθέμενα οικονομικά κόστη της πράσινης μετάβασης, όσο και με τις κατηγορίες για την “κρυφή” ατζέντα των Πράσινων, η οποία απειλεί τον τρόπο ζωής των Ευρωπαίων, σύμφωνα με τους θιασώτες αυτών των θεωριών. Από την άλλη πλευρά είναι οι πιέσεις από τις πιο αριστερές ή ριζοσπαστικές δυνάμεις. Αυτές οι ομάδες κατηγορούν τους Πράσινους για συμβιβασμούς και υποχωρήσεις στην οικολογική ατζέντα, χρεώνοντάς τους τις διάφορες συνεργασίες με τα κόμματα του κέντρου ή της κεντροδεξιάς.
Σε επίπεδο Βρυξελλών, οι Πράσινοι έχουν βρεθεί συχνά στο στόχαστρο αυστηρών κριτικών καθώς κατηγορούνται για αλαζονεία και έπαρση. Όπως δηλώνουν αρκετοί αξιωματούχοι στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, τα μέλη των Πράσινων δεν αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις με τη συμπεριφορά τους, οδηγώντας αρκετούς συναδέλφους ή συνεργάτες τους να διαμορφώσουν ένα αρνητικό στερεότυπο. Πέρα από τους ψυχολογικούς παράγοντες, θα ήταν αδόκιμη η αποφυγή κριτικής προς το ίδιο το νομοθετικό έργο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Πράσινοι κατάφεραν μεν να περάσουν μία σειρά σοβαρών νομοθετικών πρωτοβουλιών, πολλές από αυτές όμως έχουν αποδειχθεί ένα περίπλοκο συνονθύλευμα κανόνων που συχνά υπονομεύουν τον ίδιο τον σκοπό της σχετικής νομοθεσίας.
Οι Πράσινοι δεν είναι οι μόνοι που τίθενται στο περιθώριο. Οι τελευταίοι μήνες πριν τις Ευρωεκλογές έχουν σημάνει μία σαφή μεταστροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την κλιματική ατζέντα προς τομείς που θεωρούνται πιο παραδοσιακοί, όπως η άμυνα. Η αλλαγή αυτή είναι ενδεχομένως αναμενόμενη αν σκεφτεί κανείς τα γεγονότα των τελευταίων ετών. Σε ένα έγγραφο που ανέφερε τις προτεραιότητες για την περίοδο 2024-2029, το οποίο είχε διαρρεύσει τον Απρίλιο, η έννοια του κλίματος αναφέρεται μόνο δύο φορές: μία ως ‘κλιματική αλλαγή’ και μία ως ‘κλιματική ουδετερότητα’. Μία σύγκριση με τις προτεραιότητες της περιόδου 2019-2024 όπου η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είχε συμπεριληφθεί ως ένας από τους τέσσερις κεντρικούς άξονες πολιτικής, καταδεικνύει την ευρύτερη αλλαγή νοοτροπίας στην Ευρώπη. Απ’ό,τι φαίνεται, η “πράσινη στιγμή” της Ευρώπης έχει περάσει μέχρι νεωτέρας.