Τι θα γίνει όμως αν, για τους επόμενους 12 μήνες, οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές— οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ευρωπαϊκή Ένωση— ματαιώσουν αυτόν τον εμπορικό πόλεμο; Παρόλο που αυτή η τάση ενισχύεται από την ισχυρή τεχνολογική καινοτομία και τη μείωση του κόστους, η έκρηξη της πράσινης ενέργειας μπορεί να αποδειχθεί λιγότερο ισχυρή από ό,τι πολλοί ελπίζουν.
Η ΕΕ πρέπει να ανανεώσει τις δεσμεύσεις της Επόμενης Γενιάς της ΕΕ για μετά το 2026, ώστε να αποτρέψει το να εξαντληθεί η στήριξη που προσφέρεται στην Πράσινη Συμφωνία. Μετά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2019, η κατεύθυνση της πολιτικής ήταν σαφώς πράσινη. Μετά τις εκλογές της ΕΕ τον περασμένο μήνα, με τη στροφή προς τα δεξιά, αυτό δεν ισχύει πλέον. Οι γαλλικές βουλευτικές εκλογές είναι πιθανό να ενισχύσουν τη στροφή κατά της επιτάχυνσης της πράσινης πολιτικής. Το στρατόπεδο της Μαρίν Λεπέν δεν είναι σκεπτικιστές του κλίματος όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά μία από τις πιο σταθερές υποσχέσεις της ‘Εθνικής Συσπείρωσης’ είναι να μειώσει την τιμή του ντίζελ για την εκλογική του πελατεία που οδηγεί φορτηγάκια.
Εάν ο Τραμπ εκλεγεί στις ΗΠΑ, έχει υποσχεθεί να ξηλώσει τις επιδοτήσεις ενεργειακής μετάβασης του Τζο Μπάϊντεν. Το επιτελείο του Μπάϊντεν το είχε προβλέψει, και για αυτόν τον λόγο κατέστησε τις επιδοτήσεις τόσο φιλικές προς τη βιομηχανία, ώστε τα επιχειρηματικά λόμπι ήδη συσπειρώνεται για την υπεράσπισή τους. Αλλά η διαφορά μεταξύ του γνήσιου ενεργειακού μετασχηματισμού και του πράσινου “ξεπλύματος” είναι λεπτή. Με την τροποποίηση των διοικητικών κανονισμών, το ΠΜΠ θα μπορούσε να μετατραπεί σε μηχανή επιδότησης για τα αγαπημένα σχέδια του πετρελαϊκού λόμπι, όπως το βρώμικο υδρογόνο.
Αν επανεκλεγεί ο Μπάϊντεν, οι ΗΠΑ θα παραμείνουν στην πράσινη πορεία. Ωστόσο, αν δεν γίνει κάποιο θαύμα, υπάρχει ελάχιστη ή και καμία ελπίδα να υπάρξει πλειοψηφία στο Κογκρέσο ώστε να περάσουν νέες νομοθεσίες για το κλίμα. Το ΠΜΠ είναι η καλύτερη ελπίδα επί του παρόντος.
Αλλά η σημασία του τι θα συμβεί στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ επισκιάζεται από τις αποφάσεις που πρέπει να λάβει το Πεκίνο τους επόμενους 12 μήνες. Η Κίνα εκπέμπει περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου συγκριτικά με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μαζί, και οι επενδύσεις της σε πράσινη ενέργεια το 2024 είναι μεγαλύτερες από εκείνες της Ευρώπης ή των ΗΠΑ. Οι πράσινες επενδύσεις της Κίνας στην τεχνολογία φωτοβολταϊκών, τις μπαταρίες, τα οχήματα νέας ενέργειας, και τη μεταφορά υπερυψηλής τάσης μεγάλης εμβέλειας, είναι οι πρώτες που θα φτάσουν στην κλίμακα στην οποία θα αρχίσουν πραγματικά να μεταμορφώνουν το οικονομικό τοπίο στο σύνολό του. Το 2023, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της δεξαμενής σκέψης Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA), οι επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια ήταν ο μεγαλύτερος μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας.
Μέχρι την άνοιξη του 2025, η Κίνα πρέπει να διατυπώσει τις νέες δεσμεύσεις της για την απανθρακοποίηση στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα. Το ερώτημα είναι αν οι αξιωματούχοι στο Πεκίνο έχουν το θάρρος και την πίστη να στηρίξουν τον εκπληκτικό ρυθμό με τον οποίο οι κινεζικές επιχειρήσεις προωθούν την ενεργειακή μετάβαση ή αν θα υποχωρήσουν σε μια πιο προσεκτική γραμμή.
Όπως σημείωσε ο Lauri Myllyvirta, ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες της Δύσης σε θέματα ενέργειας στην Κίνα, υπάρχει ένα ανησυχητικό χάσμα μεταξύ του ρυθμού αλλαγής που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια και του μελλοντικού οράματος που φαίνεται να προτιμούν οι κορυφαίοι γραφειοκράτες του Πεκίνου στον τομέα της ενέργειας. Ενώ η ηλιακή και αιολική βιομηχανία της Κίνας εγκατέστησε σχεδόν 300GW νέας ισχύος το 2023, η Εθνική Υπηρεσία Ενέργειας (ΕΥΕ) της Κίνας προβλέπει μελλοντική ανάπτυξη μόλις 100GW ετησίως.
Για να εξηγήσει την επιφυλακτικότητά της, η ΕΥΕ επισημαίνει την ανάγκη για περισσότερο συντονισμό στις επενδύσεις πράσινης ενέργειας και για πιο ομαλά λειτουργικά συστήματα τιμολόγησης, ώστε να καταστεί αξιόπιστο ένα σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτά τα προβλήματα είναι γνωστά στη Δύση. Αν όμως υπονομεύσουν την έκρηξη της πράσινης ενέργειας στην Κίνα που έχει αλλάξει τις αγορές διεθνώς, θα επρόκειτο για μία καταστροφή ιστορικών διαστάσεων.
Ο εξαιρετικός ρυθμός των επενδύσεων της Κίνας στην πράσινη ενέργεια τα τελευταία χρόνια μπορεί να προκαλέσει αμυντικές αντιδράσεις στη Δύση. Είναι όμως η καλύτερη ελπίδα για να επιτευχθεί πράγματι η σταθεροποίηση του κλίματος εγκαίρως, ώστε να αποτραπεί μία καταστροφή πλανητικών διαστάσεων. Μπροστά στον επείγοντα χαρακτήρα αυτού του καθήκοντος, το να σκέφτεται κανείς με όρους ισορροπίας δυνάμεων ισοδυναμεί με μία ήπια μορφή άρνησης του κλίματος. Θα κάνει την πρόκληση της επίτευξης ουδετερότητας πριν από το 2060 ακόμη πιο τρομακτική. Και με τον τρόπο αυτό υπονομεύει την αξιοπιστία της δέσμευσης, η οποία είναι θεμελιώδης για τη δημιουργία ενός ευρέως συνασπισμού για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα.
Το 2008-09, η βαριά βιομηχανική τόνωση της Κίνας αποτέλεσε μεγάλο μέρος της παγκόσμιας ανάπτυξης και ανέβασε τις παγκόσμιες εκπομπές CO2 σε νέα ύψη. Στις αποφάσεις των επόμενων 12 μηνών επικεντρώνεται το ερώτημα αν η χώρα θα μεταφέρει τη δυναμική της παγκόσμιας πράσινης ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.
*Ο Adam Tooze είναι συντάκτης στους Financial Times και γράφει το Chartbook newsletter.