Γόνος χριστιανικής οικογένειας από το Μπέιτ Τζάλα της Δυτικής Οχθης, ο Ξαβιέ Αμπού Εϊντ μεγάλωσε στο Σαντιάγο της Χιλής, διατηρώντας πάντα στενή σχέση με την πατρίδα του και το απελευθερωτικό κίνημα των ομοεθνών του. Διετέλεσε για χρόνια σύμβουλος στο Τμήμα Διαπραγματεύσεων της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και πριν από δύο χρόνια εξέδωσε το βιβλίο «Ριζωμένοι στην Παλαιστίνη: Οι Παλαιστίνιοι Χριστιανοί και ο Αγώνας για Εθνική Απελευθέρωση, 1917-2004», την πρώτη μελέτη αυτού του είδους στην αγγλική γλώσσα. Αυτές τις ημέρες βρέθηκε στην Ελλάδα, όπου είχε συναντήσεις με πολιτικούς και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Η συνέντευξη που είχε την καλοσύνη να μας παραχωρήσει εστιάστηκε στον ρόλο του χριστιανικού στοιχείου στις συγκρούσεις της περιοχής.
– Οι χριστιανικές κοινότητες τροφοδότησαν τα αραβικά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα με σημαντικούς διανοούμενους και πολιτικούς ηγέτες σε Παλαιστίνη, Λίβανο, Συρία, Ιράκ και άλλες χώρες. Σήμερα όμως φαίνεται να έχουν περιθωριοποιηθεί από το ριζοσπαστικό Ισλάμ. Πώς το εξηγείτε;
– Πολλοί, διαφορετικοί παράγοντες έπαιξαν ρόλο. Στην Παλαιστίνη, οι χριστιανοί ήταν μια αναπτυσσόμενη κοινότητα μέχρι τη Νάκμπα (Καταστροφή) του 1948, όπου το 70% έως 80% των χριστιανών έγιναν πρόσφυγες. Ετσι μέσα σε ένα χρόνο έπεσαν από το 10% στο 3% του πληθυσμού. Στο Ιράκ, πολλοί χριστιανοί έφυγαν γιατί δυσκολεύονταν να ζήσουν με τον δρακόντειο αποκλεισμό της χώρας από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Προ ετών συζητούσα με έναν Κκαθολικό επίσκοπο στο Αμάν της Ιορδανίας, η οποία είχε κατακλυστεί από Ιρακινούς πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους ήταν χριστιανοί, και τον ρώτησα αν είχε θέσει το ζήτημα στην αμερικανική πρεσβεία. Η απάντησή του ήταν: «Αυτό θα είχε νόημα αν εκείνοι ενδιαφέρονταν».
– Στον υπό εξέλιξη πόλεμο της Γάζας είδαμε τον ισραηλινό στρατό να βομβαρδίζει τη χριστιανική, ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Πορφυρίου και να προκαλεί μακελειό στο νοσοκομείο Αλ Αχλι, το οποίο διαχειρίζεται η Αγγλικανική Εκκλησία. Πιστεύετε ότι η μικρή χριστιανική κοινότητα της Γάζας αντιμετωπίζει κίνδυνο ολοκληρωτικής εξαφάνισης;
– Απολύτως. Αυτό που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι μια επιχείρηση γενοκτονίας του παλαιστινιακού λαού. Εχουμε βιώσει πολλά σε αυτά τα χώματα, αλλά αυτό που γίνεται σήμερα ξεπερνάει κάθε ιστορικό προηγούμενο. Πλευρά αυτής της τραγωδίας είναι ο άμεσος κίνδυνος να μπουν τίτλοι τέλους σε δύο χιλιετίες του Χριστιανισμού στην περιοχή. Δείτε τα ονόματα των εκκλησιών. Ο Αγιος Πορφύριος έζησε στη Γάζα. Η εκκλησία της Αγίας Οικογένειας έλκει την ονομασία της από την παράδοση που θέλει τον Ιωσήφ, την Παναγία και τον μικρό Χριστό να μετακινούνται μέσω Γάζας από τη Δυτική Οχθη στην Αίγυπτο. Η Γάζα ήταν παραδοσιακά ο κρίκος που ένωνε τα Ιεροσόλυμα και τη Δυτική Οχθη με τη Γιάφα και την Αίγυπτο, παίζοντας καίριο ρόλο στη συνοχή της χριστιανικής κοινότητας. Η μετατροπή της Λωρίδας σε υπαίθρια φυλακή, με το ολοκληρωτικό εμπάργκο του Ισραήλ, και η φριχτή επιχείρηση γενοκτονίας των τελευταίων μηνών απειλούν να αφανίσουν αυτόν τον κρίκο.
– Πώς βίωσε η χριστιανική κοινότητα της Γάζας την εξουσία της ισλαμικής Χαμάς; Στη Δυτική Οχθη μια χριστιανή μπορεί να μη φοράει μαντίλα, στη Γάζα όμως;
– Δεν θα έλεγα ότι οι Παλαιστίνιοι χριστιανοί ένιωσαν ποτέ ότι βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Οι χριστιανοί της πατρίδας μου πρώτα απ’ όλα είναι Παλαιστίνιοι, οργανικό μέρος του εθνικού κορμού. Η Χαμάς ακολουθεί την ιδεολογία των Αδελφών Μουσουλμάνων, μπλέκοντας τη θρησκεία με την πολιτική. Οπως συμβαίνει με όλα τα κινήματα αυτού του είδους, όταν έρχονται στην εξουσία δημιουργούν την αίσθηση του αποκλεισμού σε όσους δεν συμμερίζονται την πίστη τους. Οι χριστιανοί της Γάζας προστατεύονταν από τις τοπικές αρχές όταν βρίσκονταν μέσα στους ναούς τους, στα μοναστήρια τους ή στα σπίτια τους. Το πραγματικό ερώτημα δεν αφορά την προσωπική ασφάλεια των χριστιανών, αλλά το μοντέλο της κοινωνίας που θα επιλέξει να χτίσει ο παλαιστινιακός λαός.
– Πώς εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες η κατάσταση στη Δυτική Οχθη, όπου υπάρχει μια πολύ μεγαλύτερη χριστιανική κοινότητα;
– Ο ακροδεξιός υπουργός του Ισραήλ Μπεζαλέλ Σμότριτς είπε πρόσφατα ότι ολόκληρη η Δυτική Οχθη πρέπει να προσαρτηθεί. Στην πραγματικότητα, την έχουν ήδη προσαρτήσει χωρίς να το λένε. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Μια γνωστή μου, χριστιανή από το Μπιρ Ζέιτ, είναι φυλακισμένη εδώ και δύο μήνες χωρίς να της έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Την πρώτη φορά που τη συνέλαβαν, ενώ ήταν τελειόφοιτη στο πανεπιστήμιο, οι κατηγορίες που αντιμετώπισε ήταν ότι πουλούσε βιβλία και φαλάφελ, ότι οργάνωνε εκδρομές πεζοπορίας και συζητήσεις μέσω Zoom.
Ο πραγματικός λόγος ήταν ότι ανήκε σε μια αριστερή φοιτητική οργάνωση, την οποία οι Ισραηλινοί ανακήρυξαν τρομοκρατική, παρότι δεν έχει συμμετάσχει σε καμία μορφή ένοπλης αντίστασης. Οταν ο ισραηλινός στρατός έχει τη δυνατότητα να εισβάλλει εντελώς αυθαίρετα και να συλλαμβάνει φοιτήτρια σε πόλη που διοικείται, υποτίθεται, από την Παλαιστινιακή Αρχή, καταλαβαίνετε ότι η προσάρτηση είναι ήδη πραγματικότητα. Ειδικά μετά την 7η Οκτωβρίου οι φονικές επιθέσεις είτε του στρατού είτε των οπλισμένων εποίκων είναι καθημερινή υπόθεση. Στη Ραμάλα, την έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής, υπάρχει νερό μόνο μία ημέρα την εβδομάδα, γιατί μας το κλέβουν για να εξασφαλίζουν φθηνή ύδρευση στους εποίκους.
– Υπήρξατε για μεγάλο διάστημα σύμβουλος της PLO στις διαπραγματεύσεις για την ειρηνική επίλυση του Παλαιστινιακού. Συμμερίζεστε την εκτίμηση πολλών ότι η λύση των δύο κρατών είναι πλέον νεκρή;
– Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος, το Ισραήλ, που ασκεί παράνομη κατοχή στα παλαιστινιακά εδάφη. Επομένως το άμεσο, κατεπείγον ζήτημα είναι ο τερματισμός της ισραηλινής κατοχής. Υπάρχουν πολλοί που μιλούν για αναπροσανατολισμό του παλαιστινιακού κινήματος στη λύση του ενός, διεθνικού κράτους (Εβραίων και Αράβων) με ίσα δικαιώματα. Η επίσημη παλαιστινιακή θέση εδώ και τρεις και πλέον δεκαετίες είναι η δημιουργία κράτους στο 22% της ιστορικής Παλαιστίνης, κάτι που αποτελούσε έναν επώδυνο ιστορικό συμβιβασμό. Από τη στιγμή που το καθεστώς κατοχής απορρίπτει αυτή τη λύση, ωθεί τους Παλαιστινίους προς τη λύση του δημοκρατικού, διεθνικού κράτους, κάτι που φυσικά δεν θέλει ούτε να ακούσει το Ισραήλ. Αυτό έχει οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση, που θυμίζει από πολλές απόψεις καθεστώς απαρτχάιντ.
– Κατά πόσον οι χριστιανικές εκκλησίες στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων ώστε να συμπαρασταθούν αποτελεσματικά στους άμαχους Παλαιστινίους που δοκιμάζονται τόσο σκληρά από αυτόν τον θηριώδη πόλεμο;
– Υπήρξαν δεκάδες ιερείς που βοήθησαν ενεργά τον παλαιστινιακό λαό και συμμετείχαν οι ίδιοι σε συγκεντρώσεις και πορείες καταγγελίας των ισραηλινών επιδρομών. Δεν μπορώ να πω, βέβαια, ότι αυτοί οι ιερείς στη Ραμάλα ή στη Βηθλεέμ απηχούσαν τη στάση των εκκλησιαστικών αρχών στην Ιερουσαλήμ, οι οποίες ανησυχούν περισσότερο για άλλες απειλές από την πλευρά του Ισραήλ. Για παράδειγμα, το status quo απάλλασσε τις χριστιανικές εκκλησίες από τη φορολογία, τελευταία όμως τους ζητάνε να πληρώσουν φόρους και μάλιστα αναδρομικά για 76 χρόνια. Για δεκαετίες νιώθαμε ότι είμαστε υπό διωγμόν όχι ως χριστιανοί, αλλά ως Παλαιστίνιοι. Τελευταία, για πρώτη φορά, αισθανόμαστε ότι διωκόμαστε και για το θρήσκευμά μας.
Εκκλησίες γίνονται στόχοι εμπρησμών από φανατικούς εποίκους, νεκροταφεία βεβηλώνονται. Η αρμενική περιοχή της Παλαιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ βρίσκεται αυτή την εποχή στο στόχαστρο εποίκων, που προσπαθούν να αγοράσουν εκτάσεις, όπως έγινε με την Πύλη της Γιάφα. Αυτό που οραματίζονται είναι να διώξουν και τους Ελληνορθόδοξους και τους Αρμένιους χριστιανούς. Να μετατρέψουν την Παλαιά Πόλη, μαζί με το όρος των Ελαιών, σε ένα είδος εβραϊκής Ντίσνεϊλαντ, έτσι ώστε ένας Αμερικανοεβραίος από το Μπρούκλιν να νιώθει σαν στο σπίτι του, όχι όμως και ένας Παλαιστίνιος που μένει στην περιοχή από τότε που γεννήθηκε.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")