Ενώ πολλοί παράγοντες της αγοράς υπέθεταν ότι ο τέως πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ήταν το φαβορί για τη νίκη στις εκλογές, ένα ανανεωμένο κύμα ενθουσιασμού για τη Χάρις ανάγκασε τους ειδήμονες να επανεξετάσουν τις πιθανότητες. Οι οικονομολόγοι της Wells Fargo δήλωσαν ότι υπάρχει τώρα «τεράστια αβεβαιότητα», ενώ η εταιρεία ερευνών Gavekal Research χαρακτήρισε την πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ «συνταρακτικά απρόβλεπτη». Αν και η Χάρις δεν έχει παρουσιάσει ακόμη τις προτάσεις της, οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι θα τηρήσει ευρέως το τρέχον μείγμα οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν. Αυτό περιλαμβάνει σημαντικές επιδοτήσεις για την πράσινη ενέργεια, εστίαση στην αντιμετώπιση του υψηλού κόστους διαβίωσης και διατήρηση των φοροελαφρύνσεων για οικογένειες χαμηλού εισοδήματος. Υπάρχουν όμως και τομείς όπου αναμένεται να αφήσει το δικό της αποτύπωμα, όπως οι συντελεστές φορολογίας εισοδήματος, το κλίμα και η προστασία των καταναλωτών. Στην πρώτη της προεκλογική συγκέντρωση μετά την αποχώρηση Μπάιντεν, η Χάρις μίλησε για θέματα που συχνά τονίζονται από την τρέχουσα κυβέρνηση, όπως η υποστήριξη των εργαζομένων και η επένδυση στην οικονομία της περίθαλψης. «Η μεγάλη εικόνα είναι ότι είναι μια κλασική προοδευτική», εξηγεί ο Μπεν Χάρις, πρώην αξιωματούχος στο υπουργείο Οικονομικών στην κυβέρνηση Μπάιντεν.
Οσον αφορά την ιδέα της φορολόγησης του κεφαλαίου, η αντιπρόεδρος τοποθετείται προφανώς «στα αριστερά του Μπάιντεν», είπε ο Χάρις, ο οποίος βρίσκεται τώρα στο Ινστιτούτο Βrookings. Αναφορικά με το εμπόριο, το ιστορικό της υποδηλώνει μια προσέγγιση, περισσότερο σύμφωνη με τον Μπάιντεν, ο οποίος διατήρησε τις αυξήσεις δασμών που επέβαλε ο Τραμπ στην Κίνα. Οσον αφορά το κλίμα, η Χάρις πρότεινε ένα πακέτο 10 τρισ. δολαρίων για τη μείωση των εκπομπών αερίων όταν ήταν υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών το 2019.
Μια κυβέρνηση υπό την Κάμαλα Χάρις θα μπορούσε να λάβει «πρόσθετες ρυθμιστικές ενέργειες που σχετίζονται με τους καταναλωτές», έγραψαν οι αναλυτές του Bloomberg Intelligence, Νέιθαν Ντιν και Αντριου Σίλβερμαν. Αναμένουν επίσης μια συνεχή δέσμευση για επιδοτήσεις όσον αφορά την πράσινη βιομηχανία και τον έλεγχο της «Big Tech» μέσω αντιμονοπωλιακών ενεργειών. Μια σημαντική προτεραιότητα που απέτυχε να εξασφαλίσει η απερχόμενη διοίκηση, αφορούσε προσπάθειες όπως να γίνουν μόνιμες οι διευρυμένες φορολογικές πιστώσεις για τα παιδιά και να ενισχυθεί η φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων. Αυτός θα ήταν ένας τομέας όπου θα μπορούσε να αφήσει το στίγμα της.
To μεγάλο χάσμα παραμένει μεταξύ των προτάσεων πολιτικής της Χάρις και του Τραμπ, γεγονός που αυξάνει το ενδιαφέρον για τις ολοένα και πιο αμφίρροπες εκλογές. «Η πιο σημαντική και αναπόφευκτη συνέπεια των εκλογών στις ΗΠΑ όσον αφορά τις αγορές είναι η μεγάλη αύξηση της αβεβαιότητας για το αποτέλεσμα», τονίζει ο Ανατόλ Καλέτσκι, επικεφαλής οικονομολόγος και συνιδρυτής της Gavekal. «Δεδομένης της ηγεμονίας των ΗΠΑ στη γεωπολιτική και την παγκόσμια οικονομία, αυτό το αποτέλεσμα θα επισκιάσει το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας».
Εμπόδιο η κληρονομιά Μπάιντεν
Το 2019 στο πρώτο προεδρικό ντιμπέιτ των Δημοκρατικών, η τότε γερουσιαστής από την Καλιφόρνια, Κάμαλα Χάρις, είχε επικρίνει δριμύτατα την οικονομική πολιτική Τραμπ. Η μελλοντική αντιπρόεδρος των ΗΠΑ χαρακτήρισε τις φορολογικές περικοπές του τότε προέδρου των ΗΠΑ «δώρο στους πλουσίους» και προειδοποίησε ότι η απερίσκεπτη εμπορική του ατζέντα «γονάτιζε» την αγροτική τάξη. «Ειλικρινά, αυτή η οικονομία δεν λειτουργεί για τους εργαζομένους. Εδώ και καιρό οι κανόνες γράφονται υπέρ των ανθρώπων που έχουν τα περισσότερα και όχι υπέρ των ανθρώπων που εργάζονται περισσότερο», έλεγε.
Καθώς η Κάμαλα Χάρις ετοιμάζεται να παραλάβει το χρίσμα των Δημοκρατικών ως η πρώτη γυναίκα και μάλιστα η πρώτη μαύρη Αμερικανίδα με καταγωγή από τη Νότια Ασία που διεκδικεί τον Λευκό Οίκο, καλείται να διατυπώσει ξεκάθαρα το όραμά της για την οικονομία, αν και οι επικριτές της τονίζουν ότι δεν είναι το δυνατό της σημείο. Παρά το γεγονός ότι έχει πτυχίο οικονομικών από το Πανεπιστήμιο Χάουαρντ, ο πατέρας της είναι ομότιμος καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και η ίδια εντρύφησε στα περίφημα «Bidenomics», την οικονομική ατζέντα του Μπάιντεν που εν πολλοίς θα κρίνει την υστεροφημία του.
Λίγο μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Μπάιντεν το 2021, η αντιπρόεδρος πλέον Κάμαλα Χάρις κάλεσε τους διευθυντές μεγάλων τραπεζών, από την JP Morgan Chase μέχρι την Bank of America, ζητώντας τους να δανείσουν άμεσα τις μικρές επιχειρήσεις για να τις διατηρήσουν στη ζωή κατά τη διάρκεια της πανδημικής ύφεσης. Ηταν ένα από τα πρώτα και πιο ορατά δείγματα γραφής της. Νυν και πρώην αξιωματούχοι της κυβέρνησης, προοδευτικοί ηγέτες εκτός Λευκού Οίκου και συνεργάτες της συμφωνούν ότι δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της οικονομικής ατζέντας του Μπάιντεν. Σπάνια έπαιρνε τον λόγο σε κρίσιμες οικονομικές συζητήσεις και δεν συνέβαλε σε οικονομικές ενημερώσεις. Ο Μπάιντεν αντ’ αυτού της είχε αναθέσει να ασχοληθεί με άλλα κεντρικά ζητήματα της ατζέντας του, όπως η προστασία των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων και η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της αύξησης των μεταναστών από την Κεντρική Αμερική.
Το πιο άμεσο εμπόδιο για την ίδια θα είναι ίσως να ξεπεράσει τα μελανά σημεία της οικονομικής κληρονομιάς της δικής της κυβέρνησης. Επί Μπάιντεν, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε το 2022 σε υψηλό 40 ετών. Οι επιπτώσεις κυμαίνονταν από την άνοδο των τιμών στο σούπερ μάρκετ, έως τις αυξήσεις επιτοκίων της Fed που δυσκόλεψαν τους Αμερικανούς να λάβουν προσιτά στεγαστικά δάνεια και να αγοράσουν σπίτια. Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί πλέον και πολλοί οικονομολόγοι αναμένουν ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Ωστόσο οι Αμερικανοί εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις. Η αντιπρόεδρος κατανοεί πως οι υψηλές τιμές επηρεάζουν τους εργαζόμενους Αμερικανούς και έχει επικεντρωθεί εδώ και καιρό σε μέτρα που στοχεύουν στην ελάφρυνση αυτών των βαρών, διαβεβαιώνει το επιτελείο της.
Προειδοποίηση για μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές
Η έξοδος του προέδρου Μπάιντεν από την προεδρική κούρσα και η κίνηση να υποστηρίξει την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις ως υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος υποχρέωσε το επενδυτικό κοινό και τους οικονομολόγους να αξιολογήσουν εκ νέου τα δεδομένα. Οι πρώτες αντιδράσεις των αγορών τη Δευτέρα ήταν θετικές και οι δείκτες S&P 500 και Nasdaq σημείωσαν άνοδο, ενώ η δραστική πτώση στα μέσα της εβδομάδας σχετιζόταν με τα απογοητευτικά αποτελέσματα της Tesla, της Alphabet και άλλων αμερικανικών ομίλων. Παρά ταύτα, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, όπως αναφέρει το ενημερωτικό δίκτυο CBSNews, οι επενδυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές των ΗΠΑ, ειδικά εφόσον εισέρχεται η Κάμαλα Χάρις ως νέο πρόσωπο των Δημοκρατικών. Κι αυτό διότι όσοι δραστηριοποιούνται στις αμερικανικές αγορές προσπαθούν να διακρίνουν ποιο από τα δύο κόμματα θα αναδειχθεί νικητής στις εκλογές του Νοεμβρίου. «Η πολιτική των ΗΠΑ θα είναι πολύ πιο απρόβλεπτη τουλάχιστον τους επόμενους τρεις μήνες από ό,τι περίμεναν οι επενδυτές. Αυτή η αυξημένη αβεβαιότητα θα μεταφραστεί σε πτωτικές πιέσεις προς τα περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, ειδικά εκείνα των οποίων οι αποτιμήσεις προϋποθέτουν πως τα πράγματα είναι προβλέψιμα σε έναν κόσμο όπου θα έπρεπε να περιμένουμε το απροσδόκητο», δήλωσε ο Ανατόλε Καλέτσκι, συνιδρυτής και επικεφαλής οικονομολόγος της εταιρείας επενδυτικών συμβούλων Gavekal.
Εν ολίγοις, ορισμένοι επενδυτές προειδοποιούν ότι ο S&P 500, ο οποίος έχει συνολικά σημειώσει άνοδο 22% τους τελευταίους 12 μήνες, ενδέχεται να ακολουθήσει καθοδική πορεία. «Η παραίτηση του Τζο Μπάιντεν διαμορφώνει ένα εντελώς νέο τοπίο πολιτικής αβεβαιότητας, που ίσως αποδειχθεί καταλύτης για την αστάθεια της αγοράς», σημειώνει η Τζίνα Μπόλβιν, πρόεδρος του ομίλου διαχείρισης πλούτου, Bolvin Wealth Management. Εξετάζοντας πολλές παραμέτρους, πάντως, η οικονομία των ΗΠΑ αναμένεται να παραμείνει ισχυρή το 2024, ενώ η Goldman Sachs προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% το δεύτερο εξάμηνο του 2024, δηλαδή ένας ρυθμός εναρμονισμένος με την ανάπτυξη του 2023. «Οι επενδυτές θα πρέπει να θυμούνται ότι τα εκλογικά αποτελέσματα των ΗΠΑ απέχουν πολύ από τον σοβαρότερο μοχλό απόδοσης των αγορών ή ακόμη και των επιδόσεών τους», δήλωσε η Σόλιτα Μαρσέλι, επικεφαλής επενδύσεων στην Αμερική για την UBS Global Wealth Management. «Τα οικονομικά στοιχεία και οι προσδοκίες μείωσης των επιτοκίων παραμένουν τουλάχιστον εξίσου σημαντικά ζητήματα». Τέλος, η Γουόλ Στριτ εστιάζει και στις οικονομικές θέσεις της Κάμαλα Χάρις, η οποία πιθανώς θα συνεχίσει τις πολιτικές Μπάιντεν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τη στήριξη της πράσινης ενέργειας και τον έλεγχο των αθέμιτων πρακτικών από μεγάλες εταιρείες, ενώ παρατηρείται ελάχιστη απόκλιση στο θέμα του εμπορίου, διότι, λόγου χάριν, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε υπογράψει πολυμερείς συμφωνίες λόγω περιβαλλοντικών θεμάτων.
Αισιοδοξία
«Με απέραντη υπερηφάνεια και απεριόριστη αισιοδοξία για το μέλλον της χώρας μας υποστηρίζω την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις για πρόεδρο των HΠΑ. Η ενθουσιώδης υποστήριξή μου προς την Κάμαλα Χάρις για πρόεδρο είναι επίσημη, προσωπική και πολιτική», είπε η πρώην πρόεδρος της Βουλής Νάνσι Πελόζι.
2,8%
αναπτύχθηκε η αμερικανική οικονομία στο β΄ τρίμηνο του 2024, ενισχυμένη από την ισχυρή κατανάλωση και τις δημόσιες δαπάνες.
Πυρά
«Το να περνάς κάποια καλοκαίρια ή Σαββατοκύριακα και μετά να ισχυρίζεσαι ότι γνωρίζεις τους ανθρώπους και την κουλτούρα του ανατολικού Κεντάκι ώστε να βγάλεις χρήματα από αυτό και μετά να φωνάζεις τους ανθρώπους μας με τα μικρά τους, είναι απαράδεκτο», είπε ο κυβερνήτης του Κεντάκι Αντι Μπέσεαρ, στρέφοντας τα πυρά του εναντίον του υποψηφίου αντιπροέδρου του Τραμπ, Τζ. Ντ. Βανς.
300 εκατ.
δολάρια έχει προτείνει να δοθούν για την αύξηση των μισθών των δασκάλων η Κάμαλα Χάρις.
Οι μετανάστες
«H Χάρις επέτρεψε σε 20 εκατ. παράνομους αλλοδαπούς να εισέλθουν στη χώρα μας από όλο τον κόσμο. Χάνουμε 300.000 ανθρώπους ετησίως εξαιτίας της φαιντανύλης που περνάει από τα σύνορά μας», είπε ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Ντόναλντ Τραμπ, στρέφοντας τα πυρά του στην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, το πρόσωπο της μεταναστευτικής πολιτικής του Μπάιντεν.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")