Η διαδικασία χορήγησης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης (ΟΠΣ) στο κορεσμένο δίκτυο της Κρήτης ξεκίνησε από τον ΔΕΔΔΗΕ μόλις τον περασμένο Ιούνιο (αφού ολοκληρώθηκε η εξέταση των ενστάσεων των υποψήφιων παραγωγών και αυτοπαραγωγών των οποίων οι αιτήσεις είχαν απορριφθεί). Η αρχική λίστα των αιτήσεων σύνδεσης με βεβαίωση πληρότητας (είχε εκδοθεί τον Μάιο) περιελάμβανε 916 αιτήματα παραγωγών με αποζημίωση ηλεκτρικής ενέργειας και αυτοπαραγωγών με (εικονικό) ενεργειακό συμψηφισμό. Από αυτές, έως και ένα 20ήμερο πριν (στα μέσα Ιουλίου) είχαν δοθεί μόλις 22 ΟΠΣ σε αιτήσεις με βεβαίωση πληρότητας στις οποίες ολοκληρώθηκε η σχετική τεχνική εξέταση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στη λίστα των αιτημάτων δεν συμπεριλαμβάνονται αιτήσεις σύνδεσης για τις οποίες εκκρεμούν αποφάσεις από τη ΡΑΑΕΥ και έχουν χορηγηθεί αποφάσεις προσωρινής διαταγής ή αναστολής από το ΣτΕ και για τις οποίες εκκρεμεί έως σήμερα η έκδοση οριστικών αποφάσεων. Γι΄ αυτές τις εκκρεμείς υποθέσεις τα περιθώρια στα δίκτυα παραμένουν δεσμευμένα έως την έκδοση των οριστικών αποφάσεων. Ως προς το χρονοδιάγραμμα χορήγησης ΟΠΣ για την Κρήτη, ο ΔΕΔΔΗΕ, με έγγραφο που διαβίβασε στη Βουλή, διευκρινίζει τα εξής:
Η δυνατότητα σύνδεσης ενός συγκεκριμένου σταθμού στο Δίκτυο εξαρτάται από τη γεωγραφική του θέση, από την οποία καθορίζεται και η ηλεκτρική του θέση, βάσει της εγγύτητάς του στο δίκτυο. Η ηλεκτρική θέση καθορίζεται από την αρμόδια μονάδα του Διαχειριστή, βάσει προμελέτης που εκπονεί. Η προμελέτη αποτελεί το πρώτο βήμα της τεχνικής εξέτασης. Ακολουθεί εκπόνηση ηλεκτρικής μελέτης ροής φορτίου από την οποία προσδιορίζεται αν πληρούνται οι τεχνικοί περιορισμοί για τη σύνδεση του σταθμού ή αν απαιτούνται πρόσθετα έργα δικτύου.
Εφόσον οι υποψήφιοι παραγωγοί εμπίπτουν εντός των προβλεπόμενων ορίων, είτε με, είτε χωρίς έργα δικτύου σχετιζόμενα με την αρχικά προταθείσα ηλεκτρική θέση βάσει προμελέτης, χορηγούνται όροι σύνδεσης και η διαδικασία προχωρά. Όταν όμως προκύπτει υπέρβαση των προβλεπόμενων ορίων, τότε εξετάζεται εναλλακτικός τρόπος σύνδεσης του σταθμού με το δίκτυο, ώστε να προσδιοριστεί εάν τελικά η σύνδεση είναι τεχνικά εφικτή.
Αυτό ισοδυναμεί με εκ νέου εκκίνηση της διαδικασίας τεχνικής εξέτασης. Επομένως, για την ολοκλήρωση της εξέτασης και της χορήγησης ΟΠΣ σε ένα συγκεκριμένο αίτημα που αρχικά φαίνεται να μην μπορεί να ικανοποιηθεί, με δεδομένο ότι η χορήγηση ΟΠΣ πρέπει να γίνεται αυστηρά με τη σειρά που καθορίζει η λίστα με τα πλήρη εκκρεμή προς εξέταση αιτήματα, μπορεί να απαιτηθεί ικανός χρόνος, που ενδέχεται να είναι της τάξης μεγέθους ακόμη και λίγων εβδομάδων.
Άγνωστο το χρονοδιάγραμμα χορήγησης ΟΠΣ
Έτσι, ο ΔΕΔΔΗΕ για τους παραπάνω λόγους αλλά και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον μεγάλο όγκο των αιτημάτων που πρέπει να εξεταστούν και το γεγονός ότι η διαδικασία χορήγησης ΟΠΣ στην Κρήτη ουσιαστικά μόλις ξεκινά και δεν υπάρχει αντίστοιχο προηγούμενο τέτοιου αριθμού ταυτόχρονων συγκεντρωμένων αιτημάτων δεν μπορεί ο Διαχειριστής να εκτιμήσει με ακρίβεια το εύρος των δυσκολιών που θα αντιμετωπιστούν.
Κατά συνέπεια δεν είναι εφικτό να προσδιοριστεί με βεβαιότητα ο αριθμός των ΟΠΣ που μπορούν να χορηγηθούν σε δεδομένο χρονικό διάστημα, ούτε μπορεί να δηλωθεί το ότι περιοδικά (π.χ. εβδομαδιαία) ο ρυθμός χορήγησης ΟΠΣ θα είναι σταθερός, δεδομένων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της εκάστοτε τοπολογίας του δικτύου.
Εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν πολλοί μήνες για την περάτωση της όλης διαδικασίας χορήγησης ΟΠΣ στο κορεσμένο δίκτυο της Κρήτης και πάντα με την επιφύλαξη της έκδοσης των αναμενόμενων αποφάσεων του ΣτΕ επί των αιτήσεων ακύρωσης αναφορικά με τα ειδικά περιθώρια ισχύος στην Κρήτη που παραμένουν ακόμη δεσμευμένα.
Σδούκου: Αναβάθμιση δικτύων για πρόσθετη ισχύ στην Κρήτη
Σχετικά με το αίτημα εξασφάλισης επιπλέον ηλεκτρικού χώρου στην Κρήτη, καθότι ακόμα η συγκεκριμένη περιοχή είναι κορεσμένη (βάση αποφάσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων), σύμφωνα με απάντηση της υφυπουργού Ενέργειας κυρίας Αλεξάνδρας Σδούκου στη Βουλή, απαιτείται εισήγηση εκ μέρους των Διαχειριστών για την τεχνική δυνατότητα να δοθεί επιπλέον ισχύς για την εγκατάσταση και λειτουργία νέων σταθμών ΑΠΕ και ενδεχομένως την κάλυψη και των αιτήσεων που δεν καλύφθηκαν από την αρχική ισχύ των διαγωνισμών.
Για τη διάθεση πρόσθετου ηλεκτρικού χώρου για ΑΠΕ στην Κρήτη, όπως επισημαίνει η υφυπουργός, είναι απαραίτητη η αναβάθμιση των τοπικών υποδομών του ηλεκτρικού δικτύου, η μεγαλύτερη διασυνδεσιμότητα του νησιού αλλά και η μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα. Η ολοκλήρωση της Φάσης ΙΙ διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική η οποία αναμένεται να ηλεκτριστεί εντός του 2025 θα αυξήσει σημαντικά τον ηλεκτρικό χώρο για σύνδεση πρόσθετων ΑΠΕ στην Κρήτη.
Ήδη με απόφαση της ΡΑΕ (αρ. 88/2023) καθορίστηκε με μαθηματικό τύπο, ο οποίος εξαρτάται από την ισχύ αποθηκευτικών σταθμών, το περιθώριο ισχύος έργων ΑΠΕ στην Κρήτη. Συγκεκριμένα το συνολικό περιθώριο μετά την ολοκλήρωση της Φάσης ΙΙ της Διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική καθορίστηκε στα 2.150 MW με μέγιστη τιμή τα 2.500 MW εφόσον συνδεθούν και σταθμοί αποθήκευσης. Περαιτέρω προβλέφθηκε ότι το εν λόγω μέγιστο όριο θα επανεξεταστεί εντός τριών ετών από τη θέση σε λειτουργία της Φάσης ΙΙ της διασύνδεσης.
Πέρα όμως από το συνολικό περιθώριο ισχύος ΑΠΕ στην Κρήτη σημαντικό ρόλο, όπως τονίζει η κυρία Σδούκου, έχει και η γεωγραφική θέση και το σημείο όπου θα δεσμεύσουν ηλεκτρικό χώρο οι νέοι σταθμοί ΑΠΕ. «Τα έργα ενίσχυσης του ηλεκτρικού συστήματος της Κρήτης είναι αναγκαία έργα, που θα ισχυροποιήσουν το σύστημα της Κρήτης, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη και ασφαλή του λειτουργία σε καθεστώς διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα. Προϋπόθεση για την σύνδεση νέων ΑΠΕ αλλά και την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης στην Κρήτη είναι να διασφαλίζεται η διακίνηση των απαιτούμενων ποσοτήτων ισχύος μεταξύ σημαντικών σημείων του ηλεκτρικού Συστήματος Μεταφοράς της Κρήτης, μέσω των γραμμών μεταφοράς», υπογραμμίζει η υφυπουργός.
Επομένως, όπως τονίζει η ίδια, έχουν προγραμματιστεί μια σειρά από έργα ενίσχυσης του ηλεκτρικού άξονα της Κρήτης, μεταξύ των σημείων των δύο διασυνδέσεων (Κρήτη-Πελοπόννησος και Κρήτη-Αττική), αλλά και ενισχύσεις του ηλεκτρικού δικτύου όπου υπάρχουν κρίσιμες υποδομές με αυξημένη ζήτηση, όπως για παράδειγμα τα αεροδρόμια, οι πόλεις, αλλά και στις περιοχές όπου υπάρχει αυξημένη παραγωγή από δυναμικό ΑΠΕ. Οι παραπάνω ενισχύσεις των τοπικών ηλεκτρικών δικτύων θα αυξήσουν την δυνατότητα για σύνδεση νέων ΑΠΕ με μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά πάνω στην Κρήτη.