Το 2024 σίγουρα θα καταγραφεί ως κομβικό έτος για την πράσινη μετάβαση— το κατά πόσο θα είναι προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, αλλά τι καθορίζει αυτό το δίπολο θα το δείξει η ιστορία. Πάντως, μετά την πρόσφατη απόφαση της Glencore να διακόψει τις διαδικασίες απανθρακοποίησης, είναι σαφές πως ο άνθρακας παραμένει δυναμικά στο παιχνίδι.

 

Η αλήθεια είναι πως η διαδικασία απανθρακοποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο δεν προχωρά όσο γρήγορα είχαν δεσμευτεί ορισμένοι. Στη Δύση, ο άνθρακας αποτελεί την εγγυημένη λύση στο μυαλό των περισσότερων παικτών του ενεργειακού τομέα καθώς δεν έχει τα σκαμπανεβάσματα των τιμών του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου, ούτε την αβέβαιη αποδοτικότητα των ΑΠΕ. Έτσι, παρόλο που αρκετές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής μέσω άνθρακα έχουν κλείσει και παρόλο που πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν το αυξανόμενο κόστος του άνθρακα, αρκετές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις επανεξετάζουν την ταχύτητα με την οποία θα προωθήσουν την εξάλειψη του άνθρακα.

Από την άλλη πλευρά, ο άνθρακας όχι απλώς δεν εξαλείφεται, αλλά αναπτύσσεται στην Ασία. Η Κίνα και η Ινδία, οι δύο μεγαλύτεροι καταναλωτές άνθρακα— με το 50% και το 11% της διεθνούς κατανάλωσης αντίστοιχα— συνεχίζουν να ανοίγουν νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής μέσω άνθρακα, με πολλές ακόμα να βρίσκονται σε φάση κατασκευής ή σχεδιασμού. Μία παρόμοια εικόνα επικρατεί σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Ο κύριος λόγος είναι πως μολονότι τα αναπτυγμένα κράτη έχουν δεσμευθεί να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση των αναπτυσσόμενων κρατών, αυτές οι χρηματοδοτήσεις δεν επαρκούν να καλύψουν τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες τους. Φυσικά, το τελευταίο που έχει δικαίωμα να κάνει η πλούσια Δύση είναι να ζητήσει από τις φτωχότερες χώρες να πατήσουν «παύση» στην οικονομική ανάπτυξή τους μέχρι να ολοκληρωθεί η πράσινη μετάβαση.

Η τρίτη κορυφή αυτού του τριγώνου είναι οι επιχειρήσεις. Όπως αναφέρθηκε στην περίπτωση της Glencore, ο λόγος που ο μεγάλος τρέϊντερ αποφάσισε να συνεχίσει την παραγωγή και εμπόριο άνθρακα ήταν η ανάγκη πληρωμής των μετόχων. Πέρα από την περίπτωση της Glencore, παρόμοια παιχνίδια έχουν παιχτεί και σε άλλους κολοσσούς των υδρογονανθράκων πρόσφατα: Η BP και η Shell “αναγκάστηκαν” να εγκαταλείψουν τους κλιματικούς τους στόχους καθώς εμφάνισαν μειωμένα κέρδη. Η Exxon Mobil αρνείται να αποδεχτεί οποιαδήποτε προσαρμογή με στόχο την απανθρακοποίηση, με τις αγορές να επιβραβεύουν τις αποφάσεις της. Και όταν ορισμένοι ακτιβιστές-μέτοχοι επιχειρούν να προωθήσουν πιο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους μέσω ψηφοφοριών, όχι απλώς χάνουν με διαφορά, αλλά κινδυνεύουν να βρεθούν και στα δικαστήρια.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις πολιτικές πιέσεις για εγκατάλειψη της πράσινης μετάβασης, επιτρέπουν στα ορυκτά καύσιμα να συνεχίσουν να αποτελούν μέρος της συζήτησης. Ακόμα και ο «βρώμικος» άνθρακας μάλλον θα είναι ασφαλής, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα. Ο μόνος τρόπος ώστε να έρθει το οριστικό τέλος των υδρογονανθράκων είναι να απωλέσουν το μόνο πλεονέκτημα που τους έχει απομείνει: Την εγγύηση ότι θα συνεχίσουν να παράγουν ενέργεια ασχέτως καιρού.