Τον Σεπτέμβριο του 2022 ένα τάνκερ έδεσε στο λιμάνι του Αμβούργου. Ήταν γεμάτο μπλε αμμωνία, ένα χημικό παράγωγο του υδρογόνου, το οποίο δεν παράγει αέρια του θερμοκηπίου μέσω της καύσης του και το οποίο πολλοί προσδοκούν ότι θα αποτελέσει μία «καθαρή» λύση στην ευρωπαική ενεργειακή κρίση και την απεξάρτηση από την ρωσσική ενέργεια.

Ήταν το πρώτο φορτίο μπλε αμμωνίας που προοριζόταν για την μεγαλύτερη παραγωγό χαλκού της Ευρώπης, Aurubis AG, και προερχόταν από τα ΗΑΕ. Όμως η μπλε αμμωνία η οποία αποστέλλεται στην Ευρώπη δεν είναι τόσο καθαρή όσο πολλοί νομίζουν και ούτε τόσο φθηνή.

Το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο περισυλλέγεται κατά την διάρκεια της παραγωγής της μπλε αμμωνίας, χρησιμοποιείται για την εξόρυξη δυσπροσίτων υδρογονανθράκων από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες του κόσμου. Θεωρητικά, τόσο το υδρογόνο όσο και η αμμωνία θεωρούνται καθαρές μορφές ενεργείας, αφού δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακος μέσω της καύσεώς τους. Το μυστικό, όμως, βρίσκεται στον τρόπο παραγωγής τους. Εάν αυτές οι μορφές ενεργείας παράγονται από νερό μέσω ηλεκτρολύσεως, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενεργείας, το τελικό παράγωγο μπορεί να χαρακτηριστεί ως «πράσινο». Το «καθαρό» υδρογόνο αναφέρεται σε οποιοδήποτε υδρογόνο που παράγεται με χαμηλότερες εκπομπές από τις υπάρχουσες μεθόδους οι οποίες βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Ενώ υπάρχουν πολλοί δρόμοι παραγωγής καθαρού υδρογόνου, που συχνά κατηγοριοποιούνται κατά «χρώματα», δύο πιο συνηθισμένοι τύποι -πράσινο και μπλε- αποτελούν παράδειγμα των βασικών εκτιμήσεων. Το πράσινο υδρογόνο παράγεται με διάσπαση μορίων νερού μέσω ηλεκτρολύσεως με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενεργείας, ενώ το μπλε υδρογόνο παράγεται από πρώτη ύλη φυσικού αερίου με δέσμευση του παραπροϊόντος διοξειδίου του άνθρακα.

Εάν το υδρογόνο καταλήξει να παίξει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η αξία της παγκόσμιας αυτής αγοράς ενδέχεται να αγγίξει τα 700 δισ. δολλάρια μέχρι το 2050.

Ήδη περισσότερες από 34 χώρες έχουν αναπτύξει εθνικές στρατηγικές για το υδρογόνο. Οι εγχώριοι στόχοι παραγωγής πρασίνου υδρογόνου της ΕΕ για το 2030 τετραπλασιάστηκαν σε 10 εκατομμύρια μετρικούς τόνους, που ισοδυναμούν με περίπου 100 GW χωρητικότητος ηλεκτρολύτου, μέσω της στρατηγικής μετάβασης REPowerEU. Δεδομένου του βασικού ρόλου του πρασίνου υδρογόνου στην απαλλαγή της βιομηχανίας και των βαρέων μεταφορών, επιτρέποντας την εγχώρια ενεργειακή ασφάλεια και τη σταθεροποίηση των τιμών καταναλωτού, ο κόσμος έχει αναγνωρίσει ότι χρειαζόμαστε πράσινο υδρογόνο σε κλίμακα - και το χρειαζόμαστε γρηγορότερα από ό,τι πιστεύαμε ποτέ.

Έως και 5 τρισεκατομμύρια τόνοι υδρογόνου υπάρχουν σε υπόγειους ταμιευτήρες παγκοσμίως, συμφώνως προς μελέτη του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ. Όμως γιατί σχεδόν κανείς δεν αγοράζει πράσινο υδρογόνο; Η συντριπτική πλειονότης αυτών των έργων δεν έχει ούτε έναν πελάτη που να προσέρχεται να αγοράσει το καύσιμο. Μεταξύ των λίγων που έχουν κάποια συμφωνία αγοράς καυσίμων, οι περισσότερες έχουν ασαφείς, μη δεσμευτικές συμφωνίες που μπορούν να απορριφθούν αθορύβως αν οι πιθανοί αγοραστές κάνουν πίσω. Ως αποτέλεσμα, πολλά από τα έργα που διαφημίζονται τώρα με μεγάλη φανφάρα από τις χώρες που διεκδικούν να γίνουν «η Σαουδική Αραβία του υδρογόνου» πιθανότατα δεν θα κατασκευαστούν ποτέ. Μόλις το 12% των μονάδων υδρογόνου, που θεωρούνται χαμηλών εκπομπών άνθρακος επειδή αποφεύγουν το φυσικό αέριο ή μετριάζουν τις εκπομπές, έχουν πελάτες με συμφωνίες για την χρήση του καυσίμου, σύμφωνα με το BloombergNEF.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να λειτουργούν με υδρογόνο θα χρειάζονταν ακριβό νέο εξοπλισμό για να το χρησιμοποιήσουν, ένα άλμα που δεν θέλουν να κάνουν. Το υδρογόνο που παράγεται με την χρήση καθαρής ενεργείας κοστίζει τέσσερεις φορές περισσότερο από το υδρογόνο που παράγεται από φυσικό αέριο, συμφώνα με το BNEF. Και είναι δύσκολο να δημιουργηθούν οι υποδομές για την προμήθεια υδρογόνου -όχι μόνο τα εργοστάσια για την παραγωγή του αλλά και οι αγωγοί για την μεταφορά του- όταν η ζήτηση μπορεί να μην υλοποιηθεί για χρόνια.