βαρέλιγια να κλείσει στα $78.14 καταγράφοντας μια αύξηση 8%, ενώ η Αμερικανική ποικιλία WTI την ίδια στιγμή έφθασε τα $74.45 το βαρέλι έχοντας ανατιμηθεί και αυτή κατά $6.5 το ίδιο διάστημα.
Ας σημειωθεί ότι κατά την τελευταία διετία οι διεθνείς τιμές του αργού έχουν καταγράψει πολύ υψηλότερα επίπεδα όπως λχ. το πρώτο εξάμηνο του 2022 όπου το Brent κινήθηκε πολύ πάνω από τα $100 το βαρέλι φθάνοντας ακόμα τα $120, ενώ το καλοκαίρι του 2023 η τιμή του αργού ήταν σταθερά πάνω από τα $85 με τις τιμές να φτάνουντα $90 τον Αύγουστο πέρυσι. Οι λόγοι που οδήγησαν τότε τις τιμές σε υψηλά επίπεδα οφείλονται στην ανισορροπία που επικρατούσε μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και στο χαμηλό επίπεδο των αποθεμάτων και όχι σε γεωπολιτικούς λόγους.
Διάγραμμα: Διακύμανση τιμής αργού τύπου Brent την προηγούμενη εβδομάδα
Πηγή: ICE, FinancialTimes
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απότομη άνοδος της τιμής του αργού τις τελευταίες ημέρες στα διεθνή χρηματιστήρια ενέργειας, στο ICE στο Λονδίνο,στο NYMEX της Νέας Υόρκης και στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Σιγκαπούρης, οφείλεται στην έντονη ανησυχία για μια πιθανή εξάπλωση της κρίσης στην Μέση Ανατολή και τις ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμιο πετρελαϊκή προμήθεια. Όμως, θα πρέπει να δούμε τα πράγματα σφαιρικά για να μπορέσουμε να καταλάβουμε το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον και τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την εξέλιξη των πετρελαϊκών τιμών από εδώ και πέρα.
Με εξαίρεση τις δυο βαλλιστικές επιθέσεις του Ιράν κατά του Ισραήλ (13/4 και 1/10) και την χλιαρή απάντηση του Ιράν στις 19/4 όπου κατέστρεψε ένα αντιαεροπορικό ραντάρ πλησίον του Ισφαχάν, οι δύο χώρες έχουν αποφύγει μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική αντιπαράθεση. Μέχρι στιγμής ο 40ετής μυστικός και σκιώδης πόλεμος Ιράν-Ισραήλ διεξαγόταν κυρίως μέσω αντιπροσώπων (βλέπε Χεζμπολάχ στον Λίβανο, Χαμάς στην Παλαιστίνη και Χούθι στην Υεμένη κ.α.) με πυραυλικές επιθέσεις και δολοφονίες με τα γνωστά αποτελέσματα. Την συντριβή της Χεζμπολάχ πριν 10 ημέρες με την εξόντωση της ηγεσίας της και τον θάνατο του ίδιου του αρχηγού της ΧασάνΝασράλα και το λουτρό αίματος στην Γάζα όπου η Χαμάς εξακολουθεί να αντιστέκεται.
Οι κίνδυνοι για την επιβίωση του κράτους του Ισραήλ εξακολουθούν να υπάρχουν καθώς το αίσθημα περικύκλωσης από εχθρικές ένοπλες δυνάμεις που επιθυμούν τον αφανισμό του είναι ιδιαίτερα αισθητό τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους κατοίκους της χώρας. Μετά την τελευταία απευθείας βαλλιστική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, που ναι μεν αποκρούστηκε με μεγάλο κόστος εν τούτοις κατέγραψε καταστροφές σε αεροπορικές βάσεις, οι απειλές έχουν αυξηθεί επικίνδυνα για αυτό και η κυβέρνηση Νετανιάχου δείχνει αποφασισμένη να απαντήσει με ένα η και περισσότερα συντριπτικά πλήγματα κατά της Τεχεράνης. «Αν το Ισραήλ δεν απαντήσει τώρα, μπορεί να είναι η θανατική του καταδίκη», τονίζει διπλωμάτης με πολύ καλή γνώση της περιοχής. Παρά τις διεθνείς πιέσεις για αναλογική απάντηση, εκτιμάται ότι το Τελ Αβίβ θα προχωρήσει σε ισχυρό κτύπημα με ή χωρίς τις ευλογίες των ΗΠΑ, η κυβέρνηση των οποίων λόγω προεκλογικής περιόδου αδυνατεί έτσι και αλλιώς να ελέγξει την πολιτική ηγεσία του Ισραήλ.
Χάρτης 1: Οι περιοχές που βρίσκονται οι πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν
Επιλέγοντας στρατηγικούς στόχους, είτε πλήττοντας τις πετρελαϊκές και πυρηνικές υποδομές, είτε κτυπώντας πόλεις-κλειδιά, το Τελ-Αβίβ θα επιδιώξει να καταφέρει καίριο πλήγμα στο ηθικό του καθεστώτος, αλλά και των πολιτών, προκειμένου οι Ιρανοί να αρχίσουν να αμφισβητούν την ικανότητα του θεοκρατικού καθεστώτος να εγγυηθεί την ασφάλεια και την ευημερία τους (εδώ). Αν και ένα συντριπτικό πλήγμα κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν δεν πρέπει να αποκλειστεί, καθότι αποτελεί διαχρονικό στόχο της στρατιωτικής ηγεσίας του Ισραήλ, κάτι όμως που δεν βρίσκει σύμφωνη την κυβέρνηση Μπάιντεν, η πλάστιγγα κλείνει υπέρ ενός σαρωτικού χτυπήματος σε πρώτη φάση κατά στρατιωτικών μονάδων και ιδιαίτερα των πυραυλικών βάσεων. Σε δεύτερη φάση προβλέπεται η προσβολή πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, δηλαδή εξέδρες παραγωγής πετρελαίου και φ.αερίου και διυλιστήρια,ώστε να επέλθει πλήγμα στην οικονομία της χώρας, η οποία σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου.
Χάρτης 2: Εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Ιράν. Διυλιστήρια, λιμάνια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας και αποθήκευσης
Είναι το δυνητικό χτύπημα κατά των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του Ιράν που ανησυχεί ιδιαίτερα τις διεθνείς πετρελαϊκές και τους traders, καθώς η ενδεχόμενη μείωση της παραγωγής η ακόμα και της πλήρους διακοπής της συνέπεια του βομβαρδισμού τους από την αεροπορία του Ισραήλ, θα δημιουργήσει κενό στην παγκόσμιο πετρελαϊκή προμήθεια, με το Ιράν να εξάγει περί τα 1.7 εκατ.βαρ/ημέρα από τα 3.42 εκατ.βαρέλια την συνολικής ημερήσιας παραγωγής. Με τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν να ευρίσκονται συγκεντρωμένες σε 4-5 τοποθεσίες στην ακτογραμμή του Περσικού Κόλπου νότια του Αβάζ μέχρι το Μπαντάρ Αμπάς, η από αέρος προσβολή τους θεωρείται εύκολο εγχείρημα παρά την υπάρχουσα αντιαεροπορική κάλυψη η οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Τελ Αβίβ, έχει πολλές αδυναμίες.
Αυτό που απασχολεί κυρίως τους ενεργειακούς αναλυτές και τα στελέχη ενεργειακών επιχειρήσεων σε Ευρώπη, Ασία και ΗΠΑ δεν είναι τόσο η άμεση τρύπα στην προμήθεια γιατί σε μια ημερήσια αγορά 97.2 εκατ.βαρελιών αργού (και συνολικά 102.9 εκατ.βαρ./ημέρα πετρελαίου) η απώλεια του 1.74% μπορεί εύκολα να αναπληρωθεί από τα αποθέματα και από την αύξηση παραγωγής άλλων κρατών μελών του OPEC που μεταξύ τους διαθέτουν άμεσα εφεδρική παραγωγική ικανότητα άνω των 5.0 εκατ.βαρ/ημέρα. Επίσης, υπάρχει σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό από εξαγωγικές χώρες εκτός OPEC,όπως είναι η Νορβηγία, η Βραζιλία, ο Καναδάς ακόμα και οι ΗΠΑ. Ο φόβος της πετρελαϊκής αγοράς είναι ότι αρχής γενομένης με την προσβολή των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του Ιράν θα κλιμακωθούν οι εχθροπραξίες σε πετρελαϊκό επίπεδο με την Τεχεράνη να επιχειρεί το κλείσιμο η τον έλεγχο των στενών του Ορμούζ μέσω ναρκοθέτησης της περιοχής και πυραυλικών επιθέσεων κατά διερχόμενων πλοίων. Σε αυτή την περίπτωση, και με δεδομένο ότι ένα 20% της παγκόσμιας καθημερινής ροής πετρελαίου διέρχεται μέσα από τα στενά, οι τιμές του αργού άνετα θα εκτοξευθούν σε επίπεδα πολύ άνω των $100 το βαρέλι.
Χάρτης 3: Ακτίνα δράσης πολεμικών επιχειρήσεων του Ισραήλ
Όμως η ανωτέρω υπόθεση δεν είναι τόσο εύκολο να ισχύσει αφού πριν φθάσουμε σε αυτή την κατάσταση, δηλαδή τον έλεγχο των στενών του Ορμούζ από το Ιράν, θα έχει προηγηθεί άγριο σφυροκόπημα από την αεροπορία του Ισραήλ που είναι αμφίβολο εάν οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης καταφέρουν να βγουν αλώβητοι, ποσό μάλλον να αναλάβουν αμφίβιες επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας. Μπορεί αυτή την στιγμή να διατυπώνονται εμβριθή σενάρια για το αργό στα $150 ακόμα και στα $ 200 το βαρέλι στην περίπτωση μιας γενικευμένης πολεμικής εμπλοκής στο Ιράν, όμως η εμπειρία των τελευταίων 12 και κάτι μηνών δείχνει ότι η αγορά κινείται με σαφώς πλέον συντηρητικά βήματα.
Οι γεωπολιτικές αναταραχές δεν συγκινούν πλέον τόσο πολύ τους παίκτες της αγοράς οι οποίοι δείχνουν περισσότερο επικεντρωμένοι στα θεμελιώδη που αφορούν κυρίως την προσφορά και την ζήτηση και το επίπεδο των αποθεμάτων. Ασφαλώς ατυχήματα σε μονάδες παραγωγής και επεξεργασίας η κίνδυνοι που απειλούν με διακοπή την παραγωγή τείνουν να ερμηνεύονται με δόση υπερβολής, που αναπόφευκτα επηρεάζει ανοδικά τις τιμές. Όμως αυτά τα επεισόδια έχουν ημερομηνία λήξης και αφ’ ης στιγμής παρέλθει η ανωμαλία οι τιμές επιστρέφουν στα προ κρίσης επίπεδα. Η σημερινή κατάσταση διαφέρει σημαντικά από προηγούμενες στο ότι υπάρχει τεράστιος βαθμός αβεβαιότητας για τις εξελίξεις στο πεδίο καθώς το Ισραήλ μελετά και προετοιμάζει το επόμενο του πλήγμα.
Σε ένα τόσο ασταθές και απρόβλεπτο περιβάλλον όπως το σημερινό στην Μέση Ανατολή οι υποθέσεις και εικασίες για την μελλοντική πορεία των τιμών του πετρελαίου δίνουν και παίρνουν και αφήνουν πολύ μεγάλα περιθώρια για εκτιμήσεις κάθε είδους. Παρά την ομολογουμένως ανησυχητική κατάσταση η πετρελαϊκή αγορά δείχνει συγκρατημένη με τις τιμές να κινούνται μάλλον επιφυλακτικά.
Με το Brent να έχει κερδίσει σχεδόν δύο δολάρια από την αρχή της πρωινής συνεδρίας και να διαπραγματεύεται στα $79.82 το βαρέλι.
Σήμερα, ένα χρόνο μετά την αιματηρή επίθεση της Χαμάς η κατάσταση στην περιοχή έχει αλλάξει άρδην με το Ισραήλ να ευρίσκεται επί ποδός πολέμου και την ηγεσία του αποφασισμένη να δώσει ένα τέλος στην ομηρία του από τους εντολοδόχους του Ιράν. Φαίνεται ότι η ημέρα της κρίσης έφθασε με την κυβέρνηση Νετανιάχου αποφασισμένη να φθάσει στα άκρα. Οι επόμενες ημέρες και ώρες είναι κρίσιμες και οι εξελίξεις κυριολεκτικά τρέχουν με πρωτοφανή ταχύτητα. Μένει να αποδειχτεί εάν οι τιμές του πετρελαίου ακολουθήσουν αυτή την ξέφρενη πορεία.