Ωστόσο, τα δείγματα γραφής είχαν δοθεί προ πολλού εις το πλαίσιο ενός saga κατευνασμού, ευρισκόμενο εις άρρηκτη σύνδεση με την κλιμακούμενη υποχωρητικότητα των τελευταίων ετών.
Μεταξύ άλλων, κατέστημεν μάρτυρες της «κρουαζιέρας» του τουρκικού ερευνητικού σκάφους “Oruc Reis” στο Αιγαίο επί 82 ημέρες συνοδεία του τουρκικού στόλου, με την αντίδραση της ελληνικής πλευράς να είναι μνημειώδης: «Το πήρε ο άνεμος»! Μάλιστα, όταν ο τότε Υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης ερωτήθη εις τη Βουλή για τις εθνικές κόκκινες γραμμές, απήντησε με παρρησία ότι «αυτές συνίστανται στα 6 ναυτικά μίλια». Η εν λόγω απάντησις ενδεχομένως να απετέλεσε και το «διαβατήριο» ώστε να οριστεί εις τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών μετά τις εκλογές του 2023.
Βεβαίως, είχε προηγηθεί η μετατροπή του μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος, η οποία συνοδεύτηκε από ανάλογη τουρκική απόφαση όσον αφορά και τη Μονή της Χώρας μερικά έτη αργότερα. Εντούτοις, ο 63ος Γύρος των Διερευνητικών Επαφών ολοκληρώθηκε φυσιολογικώς εις τις 6 Οκτωβρίου 2021 και ο 64ος Γύρος ήρχισε αδιατάρακτα εις τις 22 Φεβρουαρίου 2022.
Ακολούθησε η ρωσική εισβολή εις την Ουκρανία και η Ελλάδα διατήρησε «άψογη» και «συνεπέστατη» στάση έναντι των δυτικών επιταγών. Μεταξύ άλλων, απέστειλε 40 τεθωρακισμένα BMP-1 αποσύροντας αυτά από τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Η είδηση, συμφώνως με την οποία τα BMP-1 θα αντικαθίσταντο από τα επαρκέστερα γερμανικής κατασκευής Marder χωρίς επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών, αμέσως μετρίασε τις αντιδράσεις, μέχρι τη στιγμή που ο Πρωθυπουργός δήλωσε μετά τη συνάντησή του με τον Καγκελάριο Σολτς ότι «τα Marder θα κατευθυνθούν στον Έβρο γιατί εκεί κρίνουν οι Ένοπλες Δυνάμεις ότι θα είναι πιο χρήσιμα»! Εν ολίγοις, αποστρατικοποίηση κατά τη βούληση της Άγκυρας…
Εν συνεχεία, αμέσως μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2023, ο κ. Μητσοτάκης δηλώνει σε συνέντευξή του: «Οποιαδήποτε συμφωνία με Τουρκία ενδεχομένως να συνεπάγεται υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις».
Πρώτον: από ποιες θέσεις θα γίνουν υποχωρήσεις;
Δεύτερον: γιατί να γίνουν υποχωρήσεις; Χάσαμε κάποιον πόλεμο ή δεν μας αρκεί το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης;
Τρίτον: η Τουρκία από ποιες θέσεις θα υποχωρήσει;
Τέταρτον: καταθέσαμε Γραμμές βάσεως για τους κόλπους καιν τις ακτές των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Ελληνικής Ακτογραμμής εν γένει;
Πέμπτον: Γνωρίζουμε ότι η ακτογραμμή της χώρας μας έχει μήκος 13.676χμ ενώ η αντίστοιχη της Τουρκίας έχει μήκος 7.200χμ; Ποιοί λοιπόν προωθούν τον αισχρό και ύποτο μύθο της «μεγαλύτερης τουρκικής ακτογραμμής» και γιατί;
Έκτον: Για την Ίμβρο, την Τένεδο και τις Λαγούσες ή για το περιουσιακό των εκδιωχθέντων Ελλήνων;
Έβδομον: τί είδους διαπραγμάτευση θα ξεκινήσουμε όταν προαναγγέλλουμε ότι θα υποχωρήσουμε και μάλιστα, χωρίς εμείς να ζητούμε τίποτα; Ρητορικά τα ερωτήματα.
Όγδοον: τί απέγινε ο Χάρτης της ΣΕβίλλης, ο οποίος υπηρετεί απολύτως τα απαιτούμενα από το Δίκαιο της Θαλάσσης και εξεδόθη από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης κατ'εντολήν της ΕΕ; Συνεχίζει η ελληνική πλευρά να τον θεωρεί «άνευ σημασίας ιδιωτικό έγγραφο»!
α) Την άνοιξη του 2024, προέκυψε το ζήτημα της οριοθετήσεως θαλασσίων πάρκων με τον Πρωθυπουργό να επισημαίνει επ’ αυτών ότι «ως προς την άσκηση εθνικής κυριαρχίας, δε ζητάμε την άδεια κανενός». Η αντίδραση της Τουρκίας ήταν άμεση: «Με αυτή της την ενέργεια η Ελλάδα σαμποτάρει τη διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων με την Τουρκία». Η τουρκική στάση ήρθε μάλλον ως υπόμνηση των δικών της εξόχως προωθημένων κόκκινων γραμμών, με τα θαλάσσια πάρκα ακόμη να αγνοούνται επισήμως και τις διαρροές των σχεδίων για το Νότιο Αιγαίο να φανερώνουν ότι μείναμε πιστοί στην κόκκινη γραμμή… των 6 ν.μ..
β) Εντός του θέρους, η «Εστία» αποκάλυψε ότι το υπό διαβούλευση εις την ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό προβλέπει: «Στα νησιά της πρώτης υποομάδας (σ.σ. βραχονησίδες, νησιά με έκταση μικρότερη των 300 στρεμμάτων, νησιά ευρισκόμενα σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ. από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας, νησιά ευρισκόμενα σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 ν.μ. από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά που διαθέτουν ακτοπλοϊκή πρόσβαση) δεν επιτρέπεται κανένα είδος τουριστικής ανάπτυξης». Ενδεχομένως λησμονήθηκε ότι, συμφώνως με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσης (άρθρο 121, παρ. 3): «Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ή υφαλοκρηπίδα».
Η Τουρκία, μέσω της περίφημης θεωρήσεως των «γκρίζων ζωνών» απορρίπτει, μεταξύ άλλων απαιτήσεων, το δικαίωμα ελληνικών νήσων με οικονομική δραστηριότητα σε Α.Ο.Ζ. και υφαλοκρηπίδα. Κατά συνέπεια, το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό βγάζει από τη «δυσχερή» θέση την όποια Ελληνική Κυβέρνηση, που ενδεχομένως θα αποφάσιζε να μην εκμεταλλευτεί τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου για δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις. Άλλως τε, η απονομή 0% επήρειας στη Χρυσή νοτίως της Κρήτης κατά την οριοθέτηση Α.Ο.Ζ. με την Αίγυπτο, παρά την τουριστική αξιοποίηση της νήσου, υπήρξε εξ αρχής πρόδηλη των ευρύτερων προθέσεων.
Κατόπιν των ανωτέρω, η δήλωση της Διευθύντριας του ΕΛΙΑΜΕΠ και Καθηγήτριας της Νομικής Σχολής κας Γαβουνέλη περί συνολικής διαπραγμάτευσης «ως πράττουμε εις τη λαϊκή αγορά με τις πατάτες», δεν επήλθε ως κεραυνός εν αιθρία. Επαναλαμβάνεται το εξής: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι θα υπάρξει Έλληνας Πρωθυπουργός, ο οποίος θα κάνει δεκτό το περιεχόμενο μιας τέτοιας συζητήσεως […] Η αιγιαλίτιδα ζώνη ορίζει δύο πράγματα. Την προβολή της στο βυθό, ένα το κρατούμενο, το ξεκίνημα του μετρήματος της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης δεύτερο και τρίτο, το εύρος του εθνικού εναερίου χώρου. Τρία πράγματα λοιπόν ορίζει […] Η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι και εθνικά χωρικά ύδατα, αλλά και εθνικός εναέριος χώρος. Θα αντιτείνετε ότι εμείς έχουμε αιγιαλίτιδα ζώνη έξι ναυτικών μιλιών και δέκα εναέριο. Αυτό μας το λένε και το καταμαρτυρούν οι Τούρκοι ότι είναι το ελληνικό παράδοξο. Εφόσον λοιπόν αποτελεί μονομερώς ασκούμενο κυριαρχικό δικαίωμα, να προεκτείνουμε την αιγιαλίτιδα ζώνη στα δώδεκα μίλια και αυτομάτως ο εθνικός εναέριος χώρος να πάει και αυτό στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Για να μην παραπονιούνται οι Τούρκοι ότι δεν εφαρμόζουμε το διεθνές δίκαιο. Όσο έχουμε κάτω, θα έχουμε και απάνω.
Ούτε κατά διάνοιαν το σκεφτόμαστε αυτό. Όταν έχουμε ορίσει και μάλιστα δια στόματος του σημερινού Υπουργού Εξωτερικών, ότι κόκκινη γραμμή μας είναι τα έξι μίλια. Άρα αυτό το οποίο δηλώνουμε επισήμως δια χειλέων Πρωθυπουργού και Υπουργού Εξωτερικών είναι ότι προτιθέμεθα να συζητήσουμε – και το παρουσιάζουμε και ως άθλο –κυριαρχικά μονομερώς ασκούμενα δικαιώματα της Ελλάδος. Τίποτα άλλο! Διαπραγματευόμαστε κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας» (Μάζης, 17/10/2024). Ευχόμεθα οι εξελίξεις να μας διαψεύσουν.
*Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής Θεωρίας Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
**Διδάσκων Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")