Μεταξύ των θαλασσίων ζωνών, στη Χωρική Θάλασσα εφαρμόζεται η μέση γραμμή, εκτός αν ιστορικοί τίτλοι ή άλλες ειδικές περιστάσεις οδηγούν στην οριοθέτηση με άλλο τρόπο. Το ίδιο ισχύει και με την Συνορεύουσα Ζώνη, αμέσως μετά, μέχρι τα 24 ναυτικά μίλια μετά την Χωρική Θάλασσα.
Για την ΑΟΖ και την Υφαλοκρηπίδα, τα σχετικά άρθρα είναι πανομοιότυπα και προβλέπουν ότι η οριοθέτηση σε περιπτώσεις αντικείμενων ή παρακείμενων ακτών πραγματοποιείται κατόπιν συμφωνίας με βάση το Διεθνές Δίκαιο (εθιμικό, συμβατικό, γενικές αρχές, νομολογία και θεωρία Διεθνούς Δικαίου), με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης. Σε περίπτωση αδυναμίας των κρατών να συμφωνήσουν για την οριοθέτηση, δημιουργείται εκ των πραγμάτων διεθνής διαφορά, που είναι νομική και συνεπώς επιλύεται με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, συνήθως με αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων ή Διαιτητικών Οργάνων.
Αυτό σημαίνει υποχρέωση διαπραγμάτευσης, όχι υποχρέωση επίτευξης συμφωνίας. Όταν καταρρεύσει η διαπραγματευτική διαδικασία, τότε ανοίγει ο δρόμος για δικαστική ή άλλη διευθέτηση. Αν έχουν χαραχθεί από τα κράτη μονομερώς οριοθετικές γραμμές για ΑΟΖ-Υφαλοκρηπίδα, αυτές εκφράζουν την κρατική άποψη και δεν είναι δεσμευτικές για τα άλλα κράτη, αν δεν έχει υπάρξει συμφωνία. Μονομερής οριοθέτηση ουσιαστικά υπονοεί πρόταση για διαπραγμάτευση, ή πρόταση προσφυγής στην Διεθνή Δικαιοσύνη. Οι αποφάσεις της είναι υποχρεωτικές.
Οι νομικές προβλέψεις των θαλασσίων ζωνών
Υποχρέωση των κρατών είναι να προσαρμόζουν τις διεκδικήσεις τους για τις Θαλάσσιες Ζώνες τους στις διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας: 12 ναυτικά μίλια Χωρική Θάλασσα, συν 12 ν.μ. Συνορεύουσα Ζώνη, 200 ν.μ. ΑΟΖ και αντίστοιχη ή μεγαλύτερη Υφαλοκρηπίδα (ανάλογα με την γεωμορφολογία του Βυθού και μέχρι 350 ναυτικά μίλια). Η συμφωνία όμορων κρατών για οριοθέτηση αλληλοεπικαλυπτόμενης ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας πραγματοποιείται με βάση την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας ή το συναφές εθιμικό Διεθνές Δίκαιο, όχι με βάση αυθαίρετες απόψεις των κρατών, που διαφοροποιούνται από το δικαιϊκό αυτό σύστημα.
Όπως έχει επιβεβαιώσει η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, αλλά και τα Διεθνή Δικαστήρια, η Σύμβαση του 1982 αποτελεί πλέον και Διεθνές Εθιμικό Δίκαιο, δηλαδή γενικής εφαρμογής, που υποχρεώνει σε συμμόρφωση και τα λίγα κράτη (π.χ. Τουρκία), που δεν δεσμεύονται συμβατικά από αυτήν. Η προσφυγή στα Διεθνή Δικαστήρια (Χάγης, Αμβούργου, ή άλλα) γίνεται είτε με σύναψη Συνυποσχετικού, είτε με αυτόματο τρόπο για τα κράτη (όπως η Ελλάδα) που έχουν προσχωρήσει στη “Ρήτρα υποχρεωτικής Δικαιοδοσίας” π.χ. του Δικαστηρίου της Χάγης, εφόσον και το άλλο κράτος έχει πράξει το ίδιο.
Όταν το δεύτερο κράτος δεν έχει προσχωρήσει και δεν υπάρχει συμφωνία για από κοινού προσφυγή με Συνυποσχετικό, τότε υπάρχει αδιέξοδο και δημιουργούνται προϋποθέσεις συγκρούσεων. Κατά την διαπραγμάτευση Συνυποσχετικού, προκύπτουν στην διεθνή πρακτική πιέσεις και εκβιασμοί για το περιεχόμενο των όρων του Συνυποσχετικού, ώστε να καθοδηγηθεί αναλόγως η δικαστική απόφαση που θα εκδοθεί και να επηρεάσει άλλα άσχετα διμερή θέματα νόμιμα ή παράνομα!
Χαρακτηριστική περίπτωση η τουρκική απαίτηση υποβολής στη Χάγη όλων των μονομερών, αυθαίρετων και παρανόμων διεκδικήσεων της περί “γκρίζων ζωνών”, αποστρατικοποίηση των νησιών, περιορισμό της Χωρικής Θάλασσας στο Αιγαίο στα 6 ναυτικά μίλια κι αντιστοίχως του εθνικού εναέριου χώρου στα 6 ν.μ., αντί των 10 ναυτικών μιλίων που ισχύουν από το 1931! Σημειώνω ότι το Κοινοτικό Κεκτημένο της ΕΕ περιλαμβάνει ως προαπαιτούμενο για την ένταξη υποψηφίων κρατών, την υπογραφή της Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η Τουρκία αρνείται πεισματικά να υπογράψει κι αυτό πρέπει να το αξιοποιήσουν διπλωματικά Ελλάδα και Κύπρος. Η Τουρκία επιδιώκει ένταξη αλά καρτ, κομμένη και ραμμένη στις ιδιοτελείς παράνομες επιδιώξεις της. Η όλη τουρκική πρακτική σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο (τουρκολιβυκό Μνημόνιο), προδίδει την προσπάθειά της να εφαρμόσει με παράνομη “χρησικτησία” και απειλή και χρήση βίας, τις μαξιμαλιστικές μονομερείς και αντίθετες με το Δίκαιο, θέσεις της για την κατανομή των θαλάσσιων περιοχών.
(η συνέχεια στο slpress.gr)
*Ο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου είναι διεθνολόγος, μόνιμος λέκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διδάσκει Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Διεθνείς Σχέσεις και Ελληνική Εξωτερική Πολιτική. Μεταξύ άλλων βιβλίων έχει συγγράψει τη μοναδική στην Ελλάδα επιστημονική μονογραφία για την ΑΟΖ 600 σελίδων. Διδάσκει, επίσης, στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου και στην Σχολή Μετεκπαίδευσης και Επιμόρφωσης Βορείου Ελλάδος της Ελληνικής Αστυνομίας. Διετέλεσε Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Κοζάνης (1977-2010). Ήταν δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης (2007-2014) και αντιδήμαρχος. Σήμερα είναι πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Διετέλεσε επικεφαλής (2004-2008) του Διεθνούς Οργανισμού (Stability Pact for Southeastern Europe) για την ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, υπό την αιγίδα της ΕΕ. Υπήρξε μέλος και Διευθυντής αποστολών μακράς διαρκείας Διεθνών Οργανισμών στο Κοσσυφοπέδιο (ΔΑΣΕ), στη Βοσνία Ερζεγοβίνη (ΟΑΣΕ) και την ΠΓΔΜ (Council of Europe & Eurostat).