Τα Πρώτα Δείγματα Γραφής της Κυβέρνησης Τραμπ για Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό-Τα Πρόσωπα Κλειδιά

Τα Πρώτα Δείγματα Γραφής της Κυβέρνησης Τραμπ για Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό-Τα Πρόσωπα Κλειδιά
της Μύρνας Νικολαΐδου
Τετ, 13 Νοεμβρίου 2024 - 08:02

Επειτα από 6 ημέρες αναμονής ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε την πολυπόθητη  τηλεφωνική συνομιλία με τον  Ντόναλντ Τραμπ. Αφού πρώτα όμως ο μεγάλος  νικητής των εκλογών φρόντισε να διαλύσει τις ελληνικές ψευδαισθήσεις για ανάληψη του κρίσιμου χαρτοφυλακίου του υπουργείου Εξωτερικών ή Άμυνας από τον συνομιλητή του Πρωθυπουργού, Μάικ Πομπέο. Εκτιμάται πάντως ότι η αλλαγή στον Λευκό Οίκο δεν αναμένεται να διαταράξει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις καθώς έχουν ενισχυθεί τόσο επί της πρώτης θητείας του Αμερικανού Προέδρου όσο και επί  θητείας Μπάιντεν. 

Ωστόσο το μέγα ερώτημα, που αναμφισβήτητα θα επηρεάσει τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό που βρίσκονται σε εξαιρετικά κρίσιμη φάση, είναι πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις της νέας αμερικανικής κυβέρνησης με την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε μεν καλή προσωπική σχέση με τον Ερντογάν, ήταν όμως και αυτός που απέπεμψε την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 βάσει του νόμου περί αντιμετώπισης των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων (CAATSA) το 2019 λόγω της αγοράς του ρωσικής κατασκευής αντιπυραυλικού συστήματος S-400, ενώ απείλησε την τουρκική οικονομία με καταστροφή αν δεν απελευθερώσει τον Αμερικανό πάστορα  Άντριου Μπράνσον. Παραλλήλως Ουάσιγκτον και Άγκυρα έχουν σοβαρές διαφωνίες όσον αφορά την παρουσία των Κούρδων στην βόρειο Συρία, με την Άγκυρα να απειλεί με νέες επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων  σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει τετελεσμένα πριν ο νέος Πρόεδρος αναλάβει τα ηνία.

Πλεονέκτημα για τον Ερντογάν συνιστά πάντως η αναβαθμισμένη παρουσία του Έλον Μασκ στη νέα κυβέρνηση. Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός πελάτης για τον Μασκ και η  Άγκυρα μπορεί να το χρησιμοποιήσει αυτό προς όφελός της. Το εμπόδιο του Κογκρέσου φαίνεται να ξεπερνιέται  καθώς οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν  Γερουσία και Βουλή. Αν και θεωρητικά είναι πιο εύκολο να ανοίξει ο δρόμος για την πώληση των F-35, το ισχυρό ισραηλινό λόμπυ μπορεί να  δημιουργήσει εμπόδια όσον αφορά την στρατιωτική ενίσχυση της Τουρκίας στην περιοχή.

Θετική για Αθήνα και Λευκωσία είναι η ανάληψη του υπουργείου Εξωτερικών από τον Μάρκο Ρούμπιο (φωτό), ο οποίος είχε συμμαχήσει ουκ ολίγες φορές με τον Μπομπ Μενέντεζ  ενάντια της Τουρκίας και υπέρ της Κύπρου. Είναι ενδεικτικό ότι το νομοσχέδιο με το οποίο ήρθη το εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο και ενισχύθηκε ο άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ εκτός από την υπογραφή του Δημοκρατικού Μπομπ Μενέντεζ έφερει και αυτή του Ρεπουμπλικανού Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος δεν έχει καλή εικόνα για την Τουρκία, την οποία και θεωρεί  αναξιόπιστη. Επιπλέον, το 2021 ο Μάρκο Ρούμπιο συνυπέγραψε μαζί με άλλους Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους Γερουσιαστές ψήφισμα καταδίκης του ανοίγματος της ακτογραμμής των Βαρωσίων από την Τουρκία. Στην εν λόγω επιστολή ο Μάρκο Ρούμπιο με τους υπόλοιπους 12 Γερουσιαστές ανέφερε: «Η πρόταση των Τουρκοκυπρίων για ίδρυση δύο κρατών στην Κύπρο κατά τις επαφές στη Γενεύη -οι πρώτες μετά τη διακοπή των διαπραγματεύσεων το 2017 στο Κραν Μοντανά-υπονόμευσε τις προοπτικές επανένωσης της Κύπρου ως διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τη μακρά πάγια πολιτική. Ως περαιτέρω απόδειξη της απροθυμίας της να επιδιώξει μια σταθερή πολιτική διευθέτηση στο νησί, η Τουρκία φέρεται να έχει δημιουργήσει μια βάση για μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα στο αεροδρόμιο του Λευκονικού, σε μια προσπάθεια να επεκτείνει τη στρατιωτική της παρουσία στην τουρκοκρατούμενη Κύπρο. Μάλιστα, οι Γερουσιαστές ανέφεραν πως αν η Τουρκία συνεχίσει να τηρεί την ίδια στάση θα πρέπει να αντιμετωπίσει κυρώσεις.

Διόλου θετική για την Άγκυρα είναι και η επιλογή του Μάικ Γουόλτς ως νέου Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες από το δίκτυο Kurdistan 24, ο Γουόλτς, απόστρατος αξιωματικός των Ειδικών Δυνάμεων του αμερικανικού στρατού, είναι μέλος της Κουρδικής Ομάδας στο αμερικανικό Κογκρέσο και συνιστά ισχυρό υποστηρικτή των Κούρδων. Είχε ζητήσει ειδική βίζα για μέλη της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG στη Συρία, προκειμένου οι ΗΠΑ να εκφράσουν διά ζώσης τις ευχαριστίες τους για τη συνεργασία στον πόλεμο κατά του ISIS, ενώ άσκησε δριμεία κριτική στην Τουρκία για τις στενές σχέσεις της με τη Χαμάς. Μάλιστα το γεγονός ότι οι σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ είναι εξαιρετικά τεταμένες  δεν ωφελεί επ ουδενί τον Τούρκο Πρόεδρο, δεδομένων των στενών σχέσεων Νετανιάχου-Τραμπ. Ουδόλως τυχαίως το Τελ Αβίβ σε μια κίνηση μάτ απηύθυνε προ ημερών χείρα φιλίας προς τους Κούρδους.   Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γκίντεον Σαάρ, στην πρώτη του ομιλία ως νέος υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, έδωσε έμφαση στη μακρά ιστορική σχέση μεταξύ Ισραήλ και Κούρδων, αναφέροντας ότι οι Κούρδοι αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα έθνη στον κόσμο χωρίς δική τους κρατική υπόσταση. Ο Σαάρ υποστήριξε την ενίσχυση των σχέσεων με τον κουρδικό λαό και τη στήριξή τους απέναντι στην καταπίεση που υφίστανται από Ιράν και Τουρκία, επισημαίνοντας ότι αυτή η σχέση έχει τόσο πολιτικές όσο και στρατηγικές προεκτάσεις για το Ισραήλ. Βεβαίως οι θέσεις του Ρούμπιο και του Γουόλτς μπορεί να μετριαστούν σε περίπτωση που λάβουν άλλες κατευθύνσεις από τον Αμερικανό Πρόεδρο, ωστόσο είναι θετικό ότι αυτά τα δύο σημαίνονται πρόσωπα της νέας κυβερνήσεως Τραμπ γνωρίζουν πολύ καλά τι εστί Τουρκία.