όπως τόνισε στη εισαγωγική του ομιλία ο ίδιος ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, είναι όπως προωθηθούν οι απαραίτητες νομοθετικές και διοικητικές πράξεις (λ. χ. αποθήκευση για ΑΠΕ, μεταρρύθμιση αγοράς ηλεκτρισμού, εισαγωγή αερίου κ. ά.) και απώτερος σκοπός είναι όπως μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια αρθεί η μέχρι σήμερα ενεργειακή απομόνωση της νήσου.
Γιατί, πέρα από το ύψιστο θέμα της μειωμένης ενεργειακής ασφάλειας που ενέχει για την Κύπρο η ενεργειακή της απομόνωση, έχει οδηγήσει τελευταία και σε υψηλές τιμές ηλεκτρισμού για τους καταναλωτές. Με την μέση τιμή το Α΄ εξάμηνο του 2024, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, να είναι στα € 0.3288 ανά κιλοβατώρα, πράγμα που την τοποθετεί στην πλέον ακριβή ζώνη της ΕΕ. Με τις τιμές να επηρεάζονται τόσο από το υψηλό κόστος του καυσίμου (εισαγόμενο πετρέλαιο), τις επίσης υψηλές τιμές για την εξαγορά δικαιωμάτων ρύπων όσο και από την μικρή σχετικά συμμετοχή των ΑΠΕ στο ηλεκτροπαραγωγικό μίγμα (περίπου στο 12%).
Στο θέμα των υψηλών τιμών ηλεκτρισμού για τον καταναλωτή στάθηκε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση ώστε πολύ σύντομα, μέχρι τα τέλη του 2025 και Α΄ εξάμηνο του 2026, να υπάρξει βελτίωση στο τιμολογιακό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, όπως έγινε γνωστό, επισπεύδεται η είσοδος του φυσικού αερίου στο ενεργειακό σύστημα της νήσου με την έκλυση πριν το τέλος του έτους της πλωτής μονάδας FSRU «Προμηθέας», η μετατροπή της οποίας σε Κινεζικά ναυπηγεία έχει ήδη ολοκληρωθεί, ενώ, παράλληλα, η ΕΤΥΦΑ πρόκειται, μέσω νέας εργολαβίας, να προχωρήσει στην επανεκκίνηση των έργων πολιτικού μηχανικού στο Βασιλικό, ώστε εγκαίρως να ολοκληρωθούν οι εγκαταστάσεις που θα φιλοξενήσουν το FSRU και, μέσω αυτών, θα διοχετεύεται το αέριο στην ξηρά, σε πρώτη φάση στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΑΗΚ που σήμερα λειτουργούν με πετρέλαιο.
Παράλληλα, προωθείται σχέδιο για μεγαλύτερη συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή που σήμερα καλύπτουν μόνο το 17% της ηλεκτροπαραγωγής της Κύπρου. Βάσει των όσων ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, τα οποία και εξειδικεύτηκαν από τους παριστάμενους ιθύνοντες από την ΑΗΚ και τον Διαχειριστή του Ηλεκτρικού Συστήματος, θα ενθαρρυνθεί η ιδιοπαραγωγή ηλεκτρισμού από οικιακούς καταναλωτές μέσω φωτοβολταϊκών με την άμεσο αδειοδότηση 3000 νέων δικαιούχων και με προοπτική διεύρυνσης του αριθμού, ώστε, σε συνδυασμό με μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας (βλ. πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Αναβαθμίζω» για την ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κατοικιών) να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή ενέργειας σε τοπικό επίπεδο.
Τόσο η εισαγωγή φυσικού αερίου στο άμεσο μέλλον όσο και η περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ, και κυρίως φωτοβολταϊκών, όπως δήλωσε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη μεταρρύθμιση της αγοράς σε ρυθμιστικό επίπεδο, αποβλέπει «στην δημιουργία μια αποτελεσματικής και ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού η οποία θα λαμβάνει υπ’ όψη της τις ιδιαιτερότητες της Κύπρου και θα εξυπηρετεί τον στόχο μας για μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού». Προς την κατεύθυνση αυτή, δηλαδή της μείωσης του ηλεκτρικού κόστους, πρόκειται να συνδράμει και η υπό κατασκευή ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα, μέσω Κρήτης, και με το Ισραήλ.
Ειδική αναφορά στο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης έκανε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, ο οποίος επιβεβαίωσε την πρόθεση της κυβέρνησης να συμμετέχει στο κεφάλαιο του έργου με το ποσό των € 20 εκατομμυρίων κατ’ έτος για τα επόμενα 5 χρόνια, πράγμα που δείχνει την αποφασιστικότητα της Κύπρου να προχωρήσει στην υλοποίηση του έργου. Η γενική εικόνα που επικράτησε στο εφετινό Ενεργειακό Συμπόσιο σε ό, τι αφορά το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης ήτο απόλυτα θετική, με τους εκπροσώπους όλων των παρισταμένων κρατικών και ιδιωτικών φορέων να τάσσονται αναφανδόν υπέρ της κατασκευής του καλωδίου. Με τα όποια εμπόδια και αντιρρήσεις, που είχαν αρκετά ηχηρά εκφραστεί όλους τους προηγούμενους μήνες - τόσο από την ΡΑΕΚ όσο και από άλλους φορείς - να έχουν ξεπεραστεί και την κυπριακή κυβέρνηση να ηγείται πλέον στην προσέλκυση διεθνών επενδυτών για συμμετοχή τους στην εταιρεία ειδικού σκοπού που έχει συγκροτηθεί, δηλ. το Great Sea Interconnector, για την κατασκευή του έργου.
Δεν είναι τυχαία η εκτενής αναφορά του Προέδρου της Κύπρου στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, για το οποίο, μεταξύ άλλων, υπογράμμισε: «είναι σημαντικό ότι το έργο αυτό, η διασύνδεση, δεν είναι μόνο για την Ελλάδα, δεν είναι μόνο για την Κύπρο, είναι σημαντική για τη ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ μέχρι το 2030, για να υπάρχουν οι ίδιες τιμές - αν είναι εφικτό - στο κόστος ηλεκτρισμού σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για αυτό, εξάλλου, το έργο είναι κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος». Σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμα του, το οποίο συνοδεύετο με video από την κατασκευή του έργου, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, κ. Μανούσος Μανουσάκης, αναφέρθηκε στην πρόοδο του έργου και την συνεργασία με τους Κυπριακούς φορείς, επισφραγίζοντας την ομαλοποίηση των σχέσεων των δυο μερών -μετά από μια διελκυστίνδα που κράτησε περισσότερο από 7 μήνες και κινδύνευσε να εκτροχιάσει πλήρως το έργο- και την από κοινού αφοσίωση τους για την υλοποίηση του project.
Τέλος, όπως διαπιστώθηκε στο Ενεργειακό Συμπόσιο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η κινητικότητα που παρατηρείται στο χώρο των ερευνών για υδρογονάνθρακες και αξιοποίησης των μέχρι σήμερα βεβαιωθέντων κοιτασμάτων εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Όπως έγινε γνωστό προχωρούν εντατικά οι διεργασίες για την αξιοποίηση του κοιτάσματος «Αφροδίτη», που ανακαλύφθηκε το 2010, και, πολύ σύντομα - εντός του Ιανουαρίου - αναμένεται η οριστικοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης και παραγωγής. Επιπλέον, αναμένεται και σχέδιο ανάπτυξης του κοιτάσματος «Κρόνος» από την Ιταλική ΕΝΙ, η οποία ηγείται της κοινοπραξίας που έρευνα το συγκεκριμένο τεμάχιο.
Εάν όλα εξελιχθούν ομαλά, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς που συμμετείχαν στο Ενεργειακό Συμπόσιο, θα πρέπει εντός του 2027 να ξεκινήσει η παραγωγή από τα ανωτέρω δυο σημαντικά κοιτάσματα. Μάλιστα, στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, κ. Γιώργος Παπαναστασίου, αναφέρθηκε και στο πολύ ορατό ενδεχόμενο εξαγωγής των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα προκύψουν από τα ανωτέρω κοιτάσματα μέσω LNG, με πλέον πιθανό την κατασκευή πλωτών μονάδων FLNG, το κόστος κατασκευής των οποίων έχει μειωθεί σημαντικά.
Όλα τα ανωτέρω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος προχωρά πλέον με ένα απόλυτα συντεταγμένο τρόπο στην αξιοποίηση του ενεργειακού της πλούτου και την διασύνδεσή της με το Ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα, σε μια προσπάθεια να επιτύχει ενεργειακή αυτάρκεια και ανταγωνιστικές τιμές.