Οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προέκριναν την χρήση δημοσιονομικών εργαλείων, δηλαδή την φορολόγηση των κερδών των παραγωγών. Το ύψος του νέου φόρου- αλλά και της επιδοτήσεως- θα εξαρτηθεί από τις τιμές που θα ανακοινώσουν οι εταιρείες ενέργειας για τα τιμολόγια λιανικής. Όσο μεγαλύτερες είναι οι αυξήσεις τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι επιδοτήσεις – και αντιστοίχως αυξημένη η κρατική δαπάνη για επιδοτήσεις. Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία, καθώς η ολοκλήρωση της φορολογήσεως των κερδών των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας την περίοδο της ενεργειακής κρίσεως διήρκεσε πάνω από έναν χρόνο. Στο Υπουργείο Ενέργειας έχει αποφασισθεί ο φόρος να μην είναι οριζόντιος αλλά στοχευμένος. Γι’ αυτό, πριν ανακοινωθεί, θα πρέπει να έχει συμφωνηθεί με την Κομμισιόν.
Έντονη ανησυχία από τις εταιρείες
Με δεδομένη την εμπειρία των τελευταίων μηνών, όπου στο επίκεντρο του κυβερνητικού ενδιαφέροντος βρίσκονται, κυρίως, οι οικιακοί καταναλωτές, ως προς τα μέτρα επιδοτήσεων για το ρεύμα, καθώς εκεί καταγράφονται και οι άμεσες «πολιτικές πληγές» του κυβερνητικού προφίλ, ένεκα της ακρίβειας, υπάρχει μεγάλη ανησυχία στην βιομηχανία κι εν γένει την παραγωγή. Ωστόσο, ουκ ολίγοι αναλυτές επισημαίνουν ότι πρόκειται για μία μόνο κατ’ επίφασιν «φιλολαϊκή» πολιτική, καθώς ο προϋπολογισμός του 2025 εστιάζει στη δημιουργία υπερπλεονασμάτων που προέρχονται κατά βάσιν από την υπερφορολόγηση του καταναλωτικού κοινού, λόγω των αυξημένων συντελεστών ΦΠΑ και του υψηλού ΕΝΦΙΑ. Τη στιγμή, μάλιστα, που ρητά αντιβαίνει στην αναπτυξιακή λογική, καθώς τα εν λόγω πρωτογενή πλεονάσματα αναμένεται να ξεπεράσουν το 2,5% εφέτος ενώ για το επόμενο έτος υπολογίζονται στο 2,4% με ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας 2,2% για το 2024 και 2,3% το 2025 (Επίσης, ο προϋπολογισμός προβλέπει αποκλιμάκωση του πληθωρισμού από το 2,7% το 2024 στο 2,4% για το επόμενος έτος).
Όσον αφορά τις πρώτες αντιδράσεις των προμηθευτών και της βιομηχανίας στο νέο «χαράτσι» - όπως το χαρακτηρίζουν στελέχη τους – το οποίο σχεδιάζει η κυβέρνηση, αυτές ήταν ιδιαίτερα αρνητικές. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ανώτερο στέλεχος γνωστού προμηθευτή ενέργειας, «η κυβέρνηση αντί να φροντίσει να βελτιώσει τους όρους λειτουργίας της αγοράς, βάσει προτάσεων που έχουμε υποβάλει, επιλέγει την εύκολη λύση της υπερφορολόγησης των υποτιθέμενων υπερκερδών μας. Χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι σε αυτή την περίπτωση το επιπλέον κόστος που θα κληθούμε να πληρώσουμε θα μετακυληθεί στους καταναλωτές, με τον φαύλο κύκλο να συνεχίζεται».
Τον Δεκέμβριο οι ανακοινώσεις για το νέο πλαίσιο
Με βάση τις δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Ενέργειας, κ. Θεόδωρου Σκυλακάκη, η κυβέρνηση πρόκειται να ανακοινώσει τις επιδοτήσεις στις αρχές Δεκεμβρίου. «Αυτό που οι καταναλωτές πρέπει να γνωρίζουν είναι ότι η κυβέρνηση στις αρχές Δεκεμβρίου θα ανακοινώσει τις παρεμβάσεις που τους αφορούν και θα μπορέσει με αυτόν τον τρόπο να ελαχιστοποιήσει τις συνέπειες αυτής της κρίσης στη ΝΑ Ευρώπη», δήλωσε ο υπουργός μετά το πέρας της συναντήσεώς του, την περασμένη Παρασκευή, με τους εκπροσώπους της Επιτροπής. «Συζητούμε με την Επιτροπή τη δέσμευση της κυβέρνησης, που είναι να μην αφήσει να περάσουν στους καταναλωτές αυτές οι αυξήσεις.
Συζητούμε τα εργαλεία με τα οποία θα πετύχουμε αυτόν τον στόχο, εργαλεία που από την πλευρά της Επιτροπής υπάρχει μια διάθεση να είναι περισσότερο δημοσιονομικά και λιγότερο κανονιστικά», ανέφερε.
Παρά την αποκλιμάκωση των τιμών που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες σε σύγκριση με το προηγούμενο διάστημα, η μέχρι τώρα διαμόρφωση των τιμών χονδρικής στην ελληνική αγορά – και καθώς ο μέσος όρος του Νοεμβρίου «τρέχει» με αύξηση 53% σε σχέση με τα τέλη Οκτωβρίου - προεξοφλεί την ανάγκη για επιδοτήσεις. Πάντως, το θέμα του πλαφόν δείχνει να παραπέμπεται για αργότερα στο πλαίσιο των πιο μεσοπρόθεσμων λύσεων, που επίσης αποτέλεσαν αντικείμενο της συναντήσεως των κοινοτικών παραγόντων με την ηγεσία του Υπουργείου Ενέργειας.
Από την πλευρά των εταιρειών, τονίζεται ότι το ύψος των λεγόμενων «υπερκερδών» πρέπει να ιδωθεί σε συνάρτηση με παράγοντες όπως η τιμή του φυσικού αερίου, που βρίσκεται σταθερά σε ανοδική τροχιά το τελευταίο διάστημα. Όπως επισημαίνουν, συχνά από μέρα σε μέρα η τιμή του αερίου «σκαρφαλώνει» σε νέα ιστορικά υψηλά σε σύγκριση με τους προηγούμενους μήνες.
Παράλληλα, σημειώνουν ότι οι διαρκείς παρεμβάσεις στην αγορά δίνουν λάθος «σήμα» για την εν γένει λειτουργία της και την αυτονομία της. Επιπλέον, αναφέρουν ότι με τις συνεχείς έκτακτες επιδοτήσεις, αποθαρρύνεται στην ουσία η στροφή των καταναλωτών σε σταθερά («μπλε») τιμολόγια.
Μεμονωμένο πρόβλημα της Ελλάδας ή συνολικά της ΕΕ;
Τέλος, οι πηγές της αγοράς υπενθυμίζουν ότι η μεγάλη απόκλιση των Χρηματιστηρίων Ενέργειας της ΝΑ Ευρώπης με τα αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά πρέπει να στρέψει την προσοχή της Κομισσιόν σε ζητήματα που αφορούν την Ουκρανία αλλά και σε δομικές αλλαγές της ευρύτερης «αρχιτεκτονικής» της αγοράς ηλεκτρισμού στην ΕΕ (target model). Ωστόσο, η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διά στόματος φον ντερ Λάιεν, στις παρεμβάσεις του Έλληνα πρωθυπουργού απέδωσε τη διαφοροποίηση αυτή σε θέματα που αφορούν την εσωτερική μας αγορά και μόνο – με την συνέχεια να δίνεται στις συνομιλίες με τους Ευρωπαίους απεσταλμένους στο ΥΠΕΝ την περασμένη Παρασκευή.
Εξάλλου, η χώρα μας έχει στείλει στις κοινοτικές αρχές επιστολές από κοινού με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, ενώ και ο Ελληνικός Σύνδεσμος Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ) έχει απευθυνθεί στην Κομισσιόν, η οποία, ωστόσο, αρκείται να αποκριθεί ότι το θέμα πρόκειται να εξεταστεί.