από 55.000 σύνεδροι. (χαμηλότερος αριθμός από το περσινό COP στο Ντουμπάι όπου οι συμμετοχές έφτασαν τις 70.000!)
Φυσικά, τις συνεδριάσεις της ολομέλειας, τις συνεδριάσεις των επιτροπών και οι παράπλευρες εκδηλώσεις στο COP29, όπου πραγματοποιήθηκε ο πραγματικός διάλογος, παρακολούθησαν πολύ λιγότεροι «σύνεδροι», αλλά η διάσπαση της προσοχής που προκαλείτο από την ατελείωτη μετακίνηση χιλιάδων ανθρώπων ανά πάσα στιγμή, εμπλουτισμένη με αυτοσχέδια happenings, ήταν αρκετά για να αποτρέψει οποιονδήποτε καλόβουλο σύνεδρο και σκεπτόμενο άνθρωπο να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε ουσιαστική συζήτηση σχετικά με τη δράση που πρέπει να αναληφθεί σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που ήταν και το βασικό θέμα του COP29, όπως και όλων των προηγούμενων διεθνών συναντήσεων τα τελευταία 20 χρόνια.
Αυτός ήταν ο κύριος λόγος της συμμετοχής μου στο COP29, όπως εξάλλου ήταν και το θέμα της παρουσίασής μου σε παράλληλη εκδήλωση στο Ελληνικό Περίπτερο, με θέμα «Διδάγματα και εμπειρίες από τις προσπάθειες απανθρακοποίησης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη». (βλέπε https://www.iene.eu/)
Με το κύριο μάθημα, που προέρχεται από πολυετείς έρευνες του ΙΕΝΕ,να αφορά τα δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν δαπανηθεί για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας την τελευταία 10ετία, και πως το περιφερειακό ενεργειακό μείγμα στη ΝΑ Ευρώπη (που αριθμεί 14 χώρες συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας) εξακολουθεί να εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό, σε ποσοστό 79%, από ορυκτά καύσιμα. Με μικρή μόνο απώλεια 3% της συμβολής των ορυκτών καυσίμων στο μείγμα τα τελευταία 15 περίπου χρόνια. Με την υπόλοιπη ενεργειακή ζήτηση να καλύπτεται από ΑΠΕ και βιοκαύσιμα (17%) και πυρηνικά (4%). Όπως αναμενόταν, η συνολική μείωση του επιπέδου CO2 στην περιοχή ήταν ελάχιστη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου (σύμφωνα με υπολογισμούς του ΙΕΝΕ εκτιμάται σε λιγότερο από 1%) καθώς η ηλεκτρική ενέργεια (όπου πηγαίνουν όλες οι εισροές ΑΠΕ) εξακολουθεί να αντιστοιχεί σε ένα μικρό κλάσμα της ακαθάριστης ή τελικής κατανάλωσης ενέργειας.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρά τις προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο για ενεργειακή μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, οι εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου εξακολουθούν να αυξάνονται σταθερά όπως φαίνεται στο γράφημα, έχοντας ξεπεράσει το όριο των 40 GT (γιγατόνων εκπομπών CO2).
2023 global energy-related greenhouse gas emissions exceeded 40 gigatonnes for the first time ever
Source: BP Statistical Review of World Energy 2024
Καθώς η ενεργειακή ασφάλεια είναι μακράν το κύριο μέλημα των χωρών της περιοχής, όπως και για πολλές άλλες χώρες του κόσμου, η συμμετοχή άνθρακα και λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και πετρελαίου στις μεταφορές θα συνεχιστεί για τα επόμενα χρόνια, αυξάνοντας έτσι σοβαρά τις ανησυχίες για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί η ενεργειακή μετάβαση.
Σε αυτό το πνεύμα, εκπρόσωποι των δυτικών κυβερνήσεων και της ΕΕ κατηγόρησαν τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη στη σύνοδο κορυφής της COP29 ότι απέφυγαν οποιαδήποτε αναφορά στα ορυκτά καύσιμα σε σημαντικέςεκθέσεις και υπομνήματα που υπέβαλλανσχετικά με τη δράση που πρέπει να ληφθεί για τη μείωση των εκπομπών, και κατά συνέπεια, την παράλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στο σχέδιο για «μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα». Σε αντίθεση με ότι είχε συμφωνηθεί στο περσινό COP στο Ντουμπάι. Έντονες ήταν επικρίσεις από τους εθνικούς αντιπροσώπους κατηγορώντας τα κράτη που παράγουν πετρέλαιο ότι αρνούνται να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους.
Ταυτόχρονα, πολλοί συμμετέχοντες που ταξίδεψαν πολύ πρόθυμα στο Αζερμπαϊτζάν για το COP29 επέκριναν τον Πρόεδρο IlhamAliyev και την κυβέρνησή του για υποκρισία, καθώς κατά την άποψή τους ένα μεγάλο κράτος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε αναλάβει τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης που πρωταρχικό στόχο υποτίθεται ότι είχε την σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, πιστεύω ότι μια τέτοια κριτική είναι τελείως άδικη, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν πολλές χώρες που είναι πρόθυμεςνα χρηματοδοτήσουν μια τέτοια τεραστίων διαστάσεων και εξαιρετικά δαπανηρή εκδήλωση.
Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει αναδειχθεί τελευταία ως βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου στην ΕΕ, καθώς το μπλοκ προσπαθεί να απαλλαγεί από την εξάρτησή του από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου ενώ το ενεργειακό του σύστημα συμπεριλαμβάνει ένα εκτενές πρόγραμμα με έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης σε μια προσπάθεια να διαφοροποιήσει το ενεργειακό του μείγμα. Ακόμη, η κυβέρνησή Aliyev έχει κάθε λόγο να θέλει να συμμετάσχει στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τη διεθνή κοινότητα, όπως η COP, καθώς επιθυμεί να εξετάσει και να διασφαλίσει τις ενεργειακές επιλογές της για το αύριο.
Εάν θέλουμε πραγματικά να αποφύγουμε διαμάχες σχετικά με τη δέσμευση ή μη των κρατών που φιλοξενούν τις COP στην ενεργειακή μετάβαση, εντείνοντας παράλληλα τις προσπάθειες για την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ο ΟΗΕ θα πρέπει να επανεξετάσει επειγόντως τη μορφή οργάνωσης συνάξεων τύπου COP. Πάνω απ' όλα πρέπει να σταματήσει να συγκαλεί πολυάριθμες, εορταστικές και μεγαλειώδεις εκδηλώσεις και αντ' αυτού να επικεντρωθεί στην κύρια ατζέντα και τη συζήτηση για την μείωση των εκπομπών αποκλειστικά σε κυβερνητικό επίπεδο στις εξαιρετικές εγκαταστάσεις του στη Νέα Υόρκη ή τη Γενεύη ή αλλού.
Οι ενδιαφερόμενοι φορείς, οι stakeholders, και οι ομάδες της περίφημης κοινωνίας των πολιτών μπορούν ακόμη να συμμετέχουν στη διαδικασία υποβάλλοντας γραπτές προτάσεις στη γραμματεία της COP και πραγματοποιώντας συνεννοήσεις μέσω videoή ακόμη και οργανώνοντας τη δική τους ξεχωριστή μέγα εκδήλωση - αν και θα δυσκολευτούν να βρουν έναν πρόθυμο χορηγό για να τη χρηματοδοτήσει σε επίπεδο της σημερινής υπερβολής που είναι ο COP.
Οποιαδήποτε σοβαρή παγκόσμια προσπάθεια, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και για ουσιαστικά μείωση των εκπομπών θα πρέπει να θέσει τέλος σε εκδηλώσεις που έχουν ξεφύγει από την αρχική τους αποστολή και έχουν εξελιχθεί σε πολύχρωμες φιέστες με χιλιάδες άσχετους θαμώνες και ευκαιριακούς επισκέπτες.
