Σε αυτό το πλαίσιο, επεκτείνοντας κάπως τη συλλογιστική που κυριαρχεί στις μέρες μας συνεπεία της κατάστασης στη Συρία και με βάση το ότι τα σύνορα δεν αλλάζουν τυχαία ανά τους αιώνες, ίσως αξίζει να επιχειρηθεί να δοθεί μία πιθανή μελλοντική διάσταση. Ένα «what if» σενάριο ως τροφή για σκέψη…
Ας ξεκινήσουμε από την ιστορία του πετρελαίου και πως αυτή διαμόρφωσε τα σημερινά σύνορα της περιοχής της Μέσης Ανατολής. Η ιστορία του πετρελαίου ξεκινά στις αρχές του 19ου αιώνα στο νοτιοδυτικό Ιράν, στα όρη Zagros στα οποία συναντώνται η ασιατική με την αραβική τεκτονική-γεωλογική πλάκα. Από τότε διάφοροι Ευρωπαίοι εξερευνητές μαζί με γεωλόγους προσπαθούσαν να χαρτογραφήσουν τις περιοχές της Μέσης Ανατολής αναζητώντας πετρέλαιο.
Η σπίθα για την εξερευνητική περιέργεια άναψε από την εργασία ενός Γάλλου γεωλόγου-μηχανικού-αρχαιολόγου (Jean-Jacques de Morgan 1857-1924). Οι ανακαλύψεις του de Morgan ώθησαν ένα Βρετανό επιχειρηματία (William Knox D’Arcy 1849–1917) να εμπλακεί στην αναζήτηση του Ιρανικού πετρελαίου. Η πρώτη συμφωνία μεταξύ του D’Arcy και της τότε Περσικής κυβέρνησης (Σάχης) συνήφθη το 1901 δημιουργώντας τη First Exploration Company (1903).
Ο D’Arcy προσέλαβε ένα Βρετανό μηχανικό για τις γεωτρήσεις ονόματι George Bernard Reynolds (1853-1925). Οι πρώτες γεωτρήσεις στην περιοχή Chiah Surkh ήταν απογοητευτικές και ο D’Arcy στράφηκε σε Γερμανούς, Γάλλους και Αμερικανούς επενδυτές. Την ίδια περίοδο, λίγο πριν το ξέσπασμα του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, η Βρετανία, όντας ναυτική παγκόσμια δύναμη, προσπαθούσε να αλλάξει τη χρήση του κάρβουνου στα πλοία της, σε πετρέλαιο.
Η χρήση του πετρελαίου στα βρετανικά πλοία θα καθιστούσε το Βασιλικό Ναυτικό της Αυτοκρατορίας το πιο ισχυρό Ναυτικό. Η βρετανική κυβέρνηση, η οποία διέβλεπε τον επερχόμενο πόλεμο(;) δεν ήθελε με τίποτε να αφεθούν τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα της Περσίας σε ξένα χέρια. Έτσι δημιουργήθηκε μία άλλη εταιρεία με συγχρηματοδότηση των Βρετανών, η Concessions Syndicate Ltd. και επικεφαλής τον ίδιο τον D’Arcy.
Το 1908 ανακαλύφθηκε το τεράστιο κοίτασμα Masjid Sulaiman. Το κοίτασμα αυτό παρήγαγε πετρέλαιο μέχρι το 1979. Το κοίτασμα αυτό ξεκίνησε ουσιαστικά τις γεωπολιτικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή. Αλλαγές των οποίων ακόμη και σήμερα διαπιστώνουμε τα αποτελέσματά τους.
Από τον Τσόρτσιλ και την APOC στην BP
Το 1909 μία νέα πετρελαϊκή εταιρεία δημιουργήθηκε η οποία αντικατέστησε την Concessions Syndicate Ltd: η σειρά της Anglo-Persian Oil Company (APOC) η οποία το 1935 μετονομάσθηκε σε British Petroleum (BP). Ο Τσόρτσιλ το 1911 έγινε ο Πρώτος Λόρδος του Ναυτικού και ήταν από τους βασικούς υποστηρικτές της APOC καθώς πίστευε βαθιά στη χρήση του πετρελαίου στα πλοία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Όταν η εταιρεία λίγο πριν το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αντιμετώπισε χρηματοοικονομικά προβλήματα ο Τσόρτσιλ τη στήριξε πολιτικά καθώς διέβλεπε τον επερχόμενο πόλεμο. Έκτοτε, ο Τσόρτσιλ μαζί με τον T.E. Lawerence (ο Λώρενς της Αραβίας), υπήρξαν από τους βασικούς «παίκτες» στη γεωπολιτική του πετρελαίου και στη διαμόρφωση των τότε συνόρων της περιοχής.
H Συμφωνία Sykes-Picot
Το 1916 υπεγράφη μυστικά μία συμφωνία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, και της Ρωσίας (Συμφωνία Sykes-Picot). Η Συμφωνία Sykes-Picot συνέβαλλε στη διαμόρφωση των μετα-Οθωμανικών κρατών της περιοχής. Αυτή η συμφωνία επιστέγαζε τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής. Για τη συμφωνία Sykes-Picot ενδιαφέρονται τα μάλα οι Κούρδοι και οι τζιχαντιστές του ISIS. Μάλιστα ο ISIS είχε αναρτήσει παλαιότερα σχετικό βίντεο στο διαδίκτυο στο οποίο φαίνεται να γκρεμίζονται τα σύνορα μεταξύ του Ιράκ και της Συρίας. Ο τίτλος του βίντεο; «Το τέλος της συμφωνίας Sykes-Picot» (The End of Sykes-Picot).
Ας έχουμε υπ’ όψιν Ελλάδα και Ισραήλ τα παρακάτω:
1. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα κράτη της Ελλάδος και του Ισραήλ δεν υφίστανται.
2. Η συμφωνία Sykes-Picot αποτέλεσε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το εναρκτήριο λάκτισμα για τη δημιουργία των νέων κρατών της περιοχής.
3. Η συμφωνία Sykes-Picot έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ. Αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο (π.χ. διαβάστε εδώ: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03017605.2014.972151 και εδώ: https://www.jpost.com/Opinion/Sykes-Picot-and-Israel-454215).
4. Η συμφωνία Sykes-Picot είχε ως διακύβευμα τους ορυκτούς πόρους. Αυτό είναι το διακύβευμα ακόμη και σήμερα σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο.
5. Η συμφωνία Sykes-Picot ήταν μυστική. Η ιστορία, δυστυχώς, ορισμένες φορές, αν όχι τις περισσότερες, γράφεται από τις μυστικές συμφωνίες (agreements) και όχι από τις επίσημες διεθνείς συνθήκες (treaties). Το παρασκήνιο συνήθως προ-διαμορφώνει το προσκήνιο…
6. Η συμφωνία Sykes-Picot η οποία υπεγράφη το 1916, παρέμεινε μυστική μέχρι το 1917: ήταν οι Μπολσεβίκοι οι οποίοι απεκάλυψαν το περιεχόμενό της στους Άραβες ώστε να αποκτήσουν (οι Μπολσεβίκοι) έρεισμα στην πλούσια σε ορυκτούς πόρους περιοχή. Σήμερα, έπειτα από 107 χρόνια φαίνεται πως η Ρωσία ίσως αποχωρήσει από την περιοχή.
7. Η Συμφωνία Sykes-Picot έθεσε τα θεμέλια για τη Διακήρυξη Balfour με την οποία ιδρύθηκε το Κράτος του Ισραήλ.
8. Η Συμφωνία Sykes-Picot εμμέσως αφορούσε και την Ελλάδα. Αρκεί να δει κανείς το χάρτη της Συμφωνίας
Η σημερινή κατάσταση στη Συρία και πιθανοί κίνδυνοι
Ερχόμαστε στο σήμερα έχοντας στο νου μας τα παραπάνω. Ο Ερντογάν διαρκώς και επιμόνως αναφέρεται στα «σύνορα της καρδιάς μας» τα οποία σύμφωνα με παλαιότερη ομιλία του «εκτείνονται από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος». Πόσο παρακινδυνευμένη θα ήταν η εκτίμηση πως η αναφορά στα «σύνορα της καρδιάς» του Ερντογάν είναι τα σύνορα τα οποία προσδιορίσθηκαν από τη συμφωνία Sykes-Picot;
Πόσο παρακινδυνευμένη θα ήταν η εκτίμηση ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να γκρεμίσει τη συμφωνία Sykes-Picot και να επαναφέρει την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα σύνορα πριν τη Sykes-Picot;
Πόσο παρακινδυνευμένη θα θεωρούνταν η εκτίμηση ότι η νεο-οθωμανική στρατηγική του Ερντογάν είναι η περικύκλωση του Ισραήλ από νεο-οθωμανικές proxy δυνάμεις της περιοχής με στόχο τη χάραξη μίας νέας γραμμής στην άμμο; Μη ξεχνάμε: η Συμφωνία Sykes-Picot ήταν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνδεόταν άμεσα με την ίδρυση του Ισραήλ.
Επίσης συνδεόταν εμμέσως και με την Ελλάδα. Μήπως ο μακροχρόνιος στρατηγικός στόχος του Ερντογάν, στο πλαίσιο πάντα της ανατροπής της Sykes-Picot, είναι να ανατρέψει και όσα αυτή δημιούργησε ως τετελεσμένα; Δηλαδή ότι ευθυγραμμίζεται με όλους όσοι ζητούν, ευθέως ή έμμεσα, το σβήσιμο του εβραϊκού κράτους από τον χάρτη; Σε κάθε περίπτωση, εκ της συμπεριφοράς του και μόνο τεκμαίρεται ότι πραγματική εξομάλυνση μεταξύ μιας ισλαμιστικής Τουρκίας και του εβραϊκού κράτους δεν μπορεί να υπάρξει, πέραν των τακτικής φύσεως συνεργασιών επί τη βάση του κοινού συμφέροντος.
Από το 2016, προσωπική εκτίμηση του υπογράφοντα ήταν πως ο Ερντογάν έχει θέσει σε πλήρη εφαρμογή το σχέδιό του για αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία ενταφιάσθηκε από τη Συμφωνία Sykes-Picot και την οποία σήμερα προσπαθεί να αλλάξει! Ως τεκμήριο, ας μου επιτραπεί μία ακόμη αναφορά σε άλλο άρθρο του 2016 όσο αφορά την αναθεωρητική στάση του κ. Ερντογάν σε σχέση με την Ελλάδα και το Ισραήλ:
«Οι δύο κορυφές του τριγώνου σε εκείνη την τάξη πραγμάτων, εκείνη την περίοδο, δεν υφίστανται ως κρατικές οντότητες: η Ελλάδα και το Ισραήλ. Εμείς οι Έλληνες αυτό το γνωρίζουμε πολύ καλά. Οι φίλοι μας Ισραηλινοί το έχουν αντιληφθεί; Η θεωρία περί αναθεωρητισμού/αναθεωρητικών δυνάμεων δημιουργήθηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου (1919-1929). Αν ανατρέξει κάποιος στους χάρτες εκείνης της περιόδου θα διαπιστώσει πως το Ισραήλ επίσης δεν υφίστανται τότε…
»Πάνω στη θεωρία του αναθεωρητισμού στηρίχθηκε-αναπτύχθηκε ο Ναζισμός. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός πως αναφερθήκαμε σε παλαιότερο άρθρο μας στο γεγονός πως όταν ο Χίτλερ με το Ολοκαύτωμα αφάνιζε 6 εκατομμύρια Εβραίους, οι Έλληνες αντιστεκόμασταν στο Ναζισμό. Την ίδια περίοδο που το Κράτος του Ισραήλ δεν υφίσταται. Κι αυτά, την ίδια περίοδο που οι Τούρκοι γίνονταν έμμεσα σύμμαχοι του Χίτλερ μέσω του Γερμανο-Τουρκικού Συμφώνου Μη Επίθεσης (Φιλίας) που υπεγράφη στις 18 Ιουνίου 1941. Ενός Συμφώνου Αναθεωρητικού».
Έλληνες και Ισραηλινοί, συνεχιστές δύο αρχαίων λαών και πολιτισμών, έχουν άραγε κάθε λόγο να θεωρούνται απειλούμενοι από τα σχέδια αναβίωσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα «σύνορα της καρδιάς» του Ερντογάν; Σε κάθε περίπτωση, θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να ήταν κανείς «μία μύγα στον τοίχο» του δωματίου που στεγάζει το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ με αυτό το αντικείμενο προς συζήτηση.
Κανονικά και οι αφελείς Ευρωπαίοι δεν θα έπρεπε να θεωρούν τη δική τους ήπειρο εκτός στόχου των νέο-οθωμανικών σχεδιασμών. Οι Οθωμανοί ήταν που κόντεψαν να φτάσουν στη Βιέννη κάποτε… Και η Ιστορία ενίοτε επαναλαμβάνεται. Έστω στο περίπου, έστω ως φάρσα. Αποκλειστικά για όσους δεν έχουν ιστορική μνήμη.
*Ο Σωτήρης Καμενόπουλος είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι τομείς του ερευνητικού του ενδιαφέροντος είναι η βιώσιμη αξιοποίηση των ορυκτών πόρων, η γεωπολιτική και η διαχείριση κινδύνων.
(από defence-point.gr)