να μεταδώσει ζωντανά το συνέδριο του AfD στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X, αναφέρουν οι FT. «Ελευθερία του λόγου!», διακήρυξε στα αγγλικά, προτού ξεκινήσει μια πύρινη αντι-μεταναστευτική ομιλία στη συγκέντρωση στη μικρή πόλη Ρίζα της ανατολικής Γερμανίας αυτό το Σαββατοκύριακο.
Το φλερτ της Βάιντελ με τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να αξιοποιήσει ένα παγκόσμιο λαϊκιστικό κύμα που ώθησε τη ακροδεξιά Τζόρτζια Μελόνι στην εξουσία στην Ιταλία το 2022, τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν σε νίκη στον πρώτο γύρο των γαλλικών εκλογών το περασμένο καλοκαίρι και χάρισε την επανεκλογή του Τραμπ τον Νοέμβριο.
Ανώτερα στελέχη του κόμματος AfD κομπάζουν επίσης από ενθουσιασμό για το ιστορικό επίτευγμα της ακροδεξιάς στην Αυστρία, όπου ο ηγέτης του κόμματος Ελευθερία έλαβε την περασμένη εβδομάδα την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση.
«Είναι μέρος μιας τεκτονικής μετατόπισης στις δυτικές δημοκρατίες», δήλωσε ο Andreas Rödder, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg του Mainz. «Το εκκρεμές κινείται προς τα δεξιά και με αυτό έχει συνδεθεί το AfD».
Στην πατρίδα της, τη Γερμανία, το κόμμα έχει ήδη εξασφαλίσει μια σειρά ιστορικών επιτυχιών. Ήρθε δεύτερο στις ευρωεκλογές του Ιουνίου και το περασμένο φθινόπωρο κέρδισε ποσοστό 33% στις περιφερειακές εκλογές σε μια ισχυρή επίδοση σε τρία ανατολικά κρατίδια - μεταξύ των οποίων και στη Σαξονία, όπου βρίσκεται η Riesa - ακόμη και μετά τις καταγγελίες για διασυνδέσεις μεταξύ ανώτερων μελών του κόμματος και της ρωσικής και κινεζικής κατασκοπείας.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι το AfD - το οποίο καταφέρεται εναντίον των μουσουλμάνων, κατακεραυνώνει την «woke» κουλτούρα και θέλει να άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας - βρίσκεται σε τροχιά να διεκδικήσει την πρώτη του δεύτερη θέση στις ομοσπονδιακές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου με ποσοστό ρεκόρ 20% των ψήφων.
Η 45χρονη Βάιντελ δεν ταιριάζει στο στερεότυπο του ακροδεξιού ριζοσπάστη. Είναι παντρεμένη με την γεννημένη στη Σρι Λάνκα Ελβετή παραγωγό ταινιών Σάρα Μπόσαρντ, με την οποία ζει μαζί με τα δύο υιοθετημένα παιδιά τους στην Ελβετία. Μετά την αποφοίτησή της, εργάστηκε ως αναλύτρια στην Goldman Sachs στη Φρανκφούρτη και αργότερα έγραψε διδακτορική διατριβή για το κινεζικό συνταξιοδοτικό σύστημα.
Οι αναλυτές βλέπουν τη Βάιντελ ως την προσπάθεια του κόμματος να παρουσιάσει ένα πιο ευχάριστο πρόσωπο στο κοινό σε μια χώρα όπου πολλοί εξακολουθούν να αποδίδουν μεγάλη σοβαρότητα στην αποφυγή επανάληψης των λαθών που οδήγησαν στο σκοτεινό ναζιστικό παρελθόν της. Κατά τη διάρκεια χαμογελαστών τηλεοπτικών συνεντεύξεων ή σε βίντεο που αναρτώνται στο TikTok, η εμφάνισή της είναι συχνά σκόπιμα πιο ήπια από ό,τι ορισμένων από τους ακροδεξιούς ριζοσπάστες του κόμματός της.
Όμως, δεν φάνηκε και πολύ η πιο ανάλαφρη πλευρά της κατά τη διάρκεια της 20λεπτης ομιλίας της στη Riesa, όπου απηύθυνε έκκληση στους πιστούς του κόμματος κατακεραυνώνοντας τον «αριστερό όχλο» των διαδηλωτών που καθυστέρησε την έναρξη του συνεδρίου κατά δύο ώρες.
Αγκάλιασε τον ιδιαίτερα φορτισμένο όρο «επαναμετανάστευση», καθώς υποσχέθηκε «απελάσεις μεγάλης κλίμακας των μεταναστών» και καταφέρθηκε εναντίον μιας σειράς επιθέσεων τα τελευταία χρόνια από μετανάστες και αιτούντες άσυλο.
Πολλοί θεώρησαν την εμπρηστική της γλώσσα ως παραχώρηση προς τον φλογερό Björn Höcke, ο οποίος οδήγησε το κόμμα σε νίκη στις περιφερειακές εκλογές στο ανατολικό κρατίδιο της Θουριγγίας τον Σεπτέμβριο και έχει καταδικαστεί για την επίκληση της εθνικιστικής γλώσσας των ταγμάτων εφόδου του Αδόλφου Χίτλερ.
Στην τελευταία προσπάθεια του κόμματος να αναφερθεί στη ναζιστική εποχή χωρίς να παραβιάσει τον νόμο, ένας άλλος περιφερειακός επικεφαλής του κόμματος ενθάρρυνε το πλήθος να φωνάξει «Alice für Deutschland» - ένα λογοπαίγνιο με το απαγορευμένο σύνθημα «Alles für Deutschland», που σημαίνει «τα πάντα για τη Γερμανία».
Όσοι γνώριζαν τη Βάιντελ κατά τη διάρκεια της θητείας της στα οικονομικά πριν από δύο δεκαετίες δυσκολεύονται να συμβιβάσουν εκείνη τη γυναίκα με τη σημερινή ακροδεξιά ηγέτιδα.
Ο Τζιμ Ντίλγουορθ, ένας Αμερικανός τραπεζίτης που ζει στη Γερμανία και ο οποίος εργάστηκε μαζί της στην Goldman και αργότερα στην Allianz Global Investors, δήλωσε ότι εκείνη την εποχή δεν έδειχνε δεξιές απόψεις. «Το πιο «ριζοσπαστικό» πράγμα στις απόψεις της ήταν ο σκεπτικισμός της για το ευρώ ως κοινό νόμισμα», είπε.
Ο Ντίλγουορθ πρόσθεσε ότι όταν αργότερα εξέφρασε την έκπληξή του για την απόφασή της να ενταχθεί στο AfD, εκείνη του είπε ότι «θα μου έπαιρνε 20 χρόνια» για να κάνω την ίδια πρόοδο με τους πιο κεντροδεξιούς Χριστιανοδημοκράτες. «Έτσι, αυτός είναι ουσιαστικά ο λόγος για τον οποίο επέλεξε αυτό το κόμμα. Νομίζω ότι υπήρχε πολύς καιροσκοπισμός εκεί».
Ο συμπρόεδρος του AfD αρνήθηκε ότι έκανε ένα τέτοιο σχόλιο. Δήλωσε στους Financial Times μέσω εκπροσώπου της: «Ποτέ δεν είπα κάτι τέτοιο. Δεν βγάζει κανένα νόημα. Κανείς, και σίγουρα όχι τότε, δεν εντάχθηκε στο AfD για χάρη της καριέρας του».
Η πολιτική περσόνα της Βάιντελ είναι μια προσεκτικά ελεγχόμενη συντηρητικότητα. Φοράει λευκά πουκάμισα, συχνά με πέρλες, και τα μαλλιά της σε έναν τακτοποιημένο χαμηλό κότσο. Υποστηρίζει ότι το κόμμα της δεν είναι ακροδεξιό, αλλά μάλλον συντηρητικό φιλελεύθερο.
Κληθείσα να εξηγήσει τη φαινομενική αναντιστοιχία μεταξύ της ιδιωτικής της ζωής και της αντίθεσης του κόμματός της στην «gender and woke ατζεντα”» το 2023, είπε: «Δεν είμαι queer. Είμαι απλώς παντρεμένη με μια γυναίκα που γνωρίζω εδώ και 20 χρόνια». Ή, όπως το έθεσε ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος: «Είναι απλώς ομοφυλόφιλη λόγω βιολογίας, αλλά όχι λόγω πολιτικής πεποίθησης».
Ο Kay Gottschalk, βουλευτής του AfD, ο οποίος γνώρισε για πρώτη φορά τη Βέιντελ περίπου την εποχή που εντάχθηκε στην εθνική εκτελεστική επιτροπή το 2015, δήλωσε ότι ήταν «τέλεια» για την προσέγγιση ομάδων στις οποίες το κόμμα παραδοσιακά υπολειτουργεί, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών ψηφοφόρων.
Οι επικριτές της προειδοποιούν ότι πρόκειται για θέατρο. Ο συναρχηγός των κυβερνώντων Σοσιαλδημοκρατών, Lars Klingbeil, τη χαρακτήρισε «λύκο με προβιά προβάτου».
Αναλυτές και ακόμη και ορισμένοι από τους ίδιους τους συμμάχους της στο AfD υποστηρίζουν ότι, ακόμη και καθώς το κόμμα φαίνεται να διπλασιάζει την υποστήριξή του από το 10% στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές του 2021, η Βάιντελ μπορεί να λάβει μόνο μέρος των ευθυνών.
Η βαθιά δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης για την απόφαση της Άνγκελα Μέρκελ το 2015 να υποδεχθεί περίπου 1 εκατ. μετανάστες και αιτούντες άσυλο βοήθησε το AfD να επεκταθεί από τις απαρχές του το 2013 ως κόμμα ενός θέματος που αντιτίθεται στο ευρώ.
Η βαθιά αντιδημοτικότητα του τριμερούς συνασπισμού «Φωτεινών Σηματοδοτών» του καγκελάριου του SPD Όλαφ Σολτς, ο οποίος κατέρρευσε τον Νοέμβριο, ήταν επίσης ζωτικής σημασίας για την αποστολή νέων ψηφοφόρων στο AfD. Το ίδιο και η χλιαρή στάση απέναντι στον επικρατέστερο των εκλογών, τον ηγέτη των Χριστιανοδημοκρατών Φρίντριχ Μερτς, καθώς και η διάχυτη αγωνία για τη στασιμότητα της γερμανικής οικονομίας και το μέλλον της μεταποιητικής βιομηχανίας της χώρας.
«Η δυσαρέσκεια με τα άλλα κόμματα είναι τεράστια», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος του AfD. «Εμείς επωφελούμαστε από αυτό».
Ωστόσο, η Βάιντελ, η οποία είναι συν-επικεφαλής του AfD από το 2019, έχει επίσης αποδειχθεί επιζών σε ένα σχήμα διαβόητο για τις εσωτερικές διαμάχες. Οι γνώστες λένε ότι έχει διαχειριστεί επιδέξια τη ριζοσπαστική πλευρά του κόμματος.
Ανεξάρτητα από το πόσο καλά αποδίδει, το κόμμα δεν έχει σχεδόν καμία ελπίδα να αναλάβει την εξουσία στο Βερολίνο μετά την ψηφοφορία του επόμενου μήνα, λόγω του «τείχους προστασίας» που έχουν υψώσει τα κυρίαρχα κόμματα της Γερμανίας, τα οποία έχουν αποκλείσει όλα το ενδεχόμενο να σχηματίσουν συνασπισμό με το AfD.
Όμως οι αξιωματούχοι της κοιτάζουν ήδη προς τις επόμενες εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για το 2029, όταν ελπίζουν ότι μια ακόμη ισχυρότερη παρουσία θα αναγκάσει τα άλλα κόμματα να εγκαταλείψουν την αντίστασή τους στη συνεργασία. Παίρνουν ιδιαίτερη έμπνευση από τον Αυστριακό Χέρμπερτ Κικλ, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα κλήθηκε από τον πρόεδρο της χώρας να σχηματίσει κυβέρνηση μετά την αποτυχία των προσπαθειών κεντρώων κομμάτων να σχηματίσουν συνασπισμό που θα απέκλειε το κόμμα του, την Ελευθερία.
«Μοιάζει με μοτίβο και το εκμεταλλεύονται», δήλωσε ο ιστορικός Rödder. «Δείχνουν την Αυστρία για να πουν: «Είναι η Γερμανία σε τέσσερα χρόνια»».