Η πρώτη μας συνάντηση, σε ένα εστιατόριο-στέκι πολιτικών στην οδό Βαλαωρίτου, έγινε λίγο μετά το τέλος της πρωθυπουργίας του. Ημουν 32 χρόνων και στο τραπέζι βρίσκονταν άνθρωποι που στα μάτια μου φάνταζαν θρύλοι. Θυμάμαι ακόμα το πόσο με είχε κολακέψει ο ανεπιτήδευτος τρόπος του και η ισοτιμία με την οποία αντιμετώπιζε όλους τους συνομιλητές του. Ηταν διδακτικός, χωρίς όμως να σε «καπελώνει». Η γνώμη σου μέτραγε.
Στα χρόνια που ακολούθησαν συζητήσαμε από κοντά αρκετές φορές, κυρίως με αφορμή τα συγγραφικά μας ενδιαφέροντα. Για εμένα η πρωθυπουργία του υπήρξε αντικείμενο μελέτης σε δύο βιβλία που έγραψα από κοινού με τον Κέβιν Φέδερστοουν («Τα όρια του εκσυγχρονισμού» και «Ελληνες πρωθυπουργοί»).
Τα βιβλία δεν ήταν αγιογραφίες. Στις συζητήσεις μας δεν τον είδα ποτέ να δυσανασχετεί με ό,τι τον ρωτούσα, ακόμη και για τα πιο δύσκολα θέματα. Ταυτόχρονα όμως υπερασπιζόταν το έργο του με τέτοια επιμονή, που συχνά με έκανε να σκέφτομαι ότι δεν ήταν αρκετά αναστοχαστικός. Αργότερα κατάλαβα ότι αυτός ήταν ο ηγετικός του πυρήνας: μια πηγαία αυτοπεποίθηση για τη στοχοθεσία και μια πολύ βαθιά ανάγκη να υπερασπιστεί το ποιόν του. Ισως αυτή η ανάγκη πήγαζε από τα χρόνια της νεότητάς του, όταν οι επιλογές του εμπεριείχαν μεγάλο ρίσκο γι’ αυτόν και την οικογένειά του.
Νομίζω ότι ο Σημίτης και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν οι δύο πρωθυπουργοί της Μεταπολίτευσης που εσωτερίκευσαν το βάρος της αποστολής τους με τέτοια ένταση. Ο Σημίτης όμως υπήρξε πιο γενναιόδωρος με τους συνεργάτες του. Είχε επίσης γνώση των γήινων παραμέτρων του. Δεν ταύτισε το εγώ του με τη χώρα. Αυτό ήταν δείγμα της μετριοφροσύνης του. Και της σοφίας του.
Ο τρόπος που πορεύθηκε ο Σημίτης μετά την πρωθυπουργία του υπήρξε και αυτός διδακτικός. Επέστρεψε στο σπίτι του, έγραψε βιβλία και έκανε λελογισμένες παρεμβάσεις όταν έπρεπε, χωρίς πρόθεση αυτοπροβολής ή παραγοντισμού. Υπήρξε ο ηλικιωμένος κύριος με την καφέ καμπαρντίνα που περίμενε στην ουρά για να κάνει το εμβόλιο κατά της COVID-19.
Πίσω στο εστιατόριο της οδού Βαλαωρίτου. Το κυρίως γεύμα μας έχει τελειώσει και διάφοροι κόλακες του μαγαζιού έρχονται να τον χαιρετήσουν. Στο τραπέζι έρχονται επίσης πλούσια επιδόρπια. «Εσείς, τι θα πάρετε, κύριε πρόεδρε;», ρωτάει ο σερβιτόρος. «Ενα πορτοκάλι, παρακαλώ».
* Ο κ. Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")