Από τις 16 εμβληματικές επενδύσεις που είχαν αρχικά εξαγγελθεί, εντάχθηκαν στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης μόνο 4 και προχωρά σε υλοποίηση μόλις …μία (για μονάδα αποθήκευσης ενέργειας 250 MW)!
Το σχετικό δημοσίευμα της «Καθημερινής» και της έγκριτης δημοσιογράφου κ. Χρύσας Λιάγγου (βλ. εδώ) είναι διαφωτιστικό και ως προς την περιγραφή της κατάστασης και ως προς τα αίτια που οδήγησαν στην αποτυχία της υπόσχεσης ότι η Δυτική Μακεδονία (και η περιοχή της Μεγαλόπολης) θα μετέβαιναν από ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στο λιγνίτη – και το οποίο βιαστήκαμε να βαφτίσουμε «θνησιγενές», τη στιγμή που άλλες χώρες στην ΕΕ παίρνουν διαρκείς παρατάσεις ζωής των δικών τους λιγνιτικών μονάδων - σε ένα νέο βιώσιμο αναπτυξιακό υπόδειγμα, και, φυσικά απολύτως «πράσινο». Εξαγγελίες για μεγάλες επενδύσεις στην παραγωγή μπαταριών λιθίου, στον τομέα του υδρογόνου κοκ. ακυρώνονται – εν πολλοίς και λόγω του δυσμενούς διεθνούς περιβάλλοντος.
Όμως η ρίζα της αποτυχίας δεν ήταν κάποια παροδική επενδυτική τάση αλλά οι μόνιμες ελληνικές παθογένειες: γραφειοκρατία, χαμηλή στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών, απουσία Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και, άρα, ασάφεια για τις χρήσεις γης ανά περιοχή ενδιαφέροντος, καθώς και καθυστέρηση της αποκατάστασης των εδαφών που καταλαμβάνουν σήμερα τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ. Και όλα αυτά ενώ έχουν διατυπωθεί ουρανομήκεις στόχοι που, μάλιστα, πρέπει να επιτευχθούν σε χρόνους-ρεκόρ. Κι αυτό γιατί η χώρα μας, αντί να προχωρήσει σε μία λελογισμένη, πιο συμβατική και σίγουρα λιγότερο …φαντασμαγορική παραγωγική ανασυγκρότηση των περιοχών αυτών, προτίμησε να «κόψει δρόμο» προς την πράσινη μετάβαση και να γίνει, μάλιστα, και «πρωταθλήτρια Ευρώπης»- αλλά με υποδομές και ρυθμούς Ψωροκώσταινας και με τις ανάγκες που έχει μια μέση μεσογειακή και βαλκανική χώρα της καπιταλιστικής περιφέρειας και όχι η Σίλικον Βάλεϋ της ΕΕ…
Σε αυτά, βέβαια, έπαιξε ρόλο και η ίδια η λογική της ευρω-γραφειοκρατίας, που απλώς πριμοδοτεί στόχους επί χάρτου και δεσμεύει κονδύλια μόνο για προγράμματα αιχμής – και δη … «καταπράσινης». Επίσης, στο πλαίσιο της ίδιας λογικής, προέχει όχι η υλοποίηση αλλά η δήλωση ενδιαφέροντος, ώστε να θεωρηθεί ένα πρόγραμμα επιτυχές. Ο παράγοντας αυτός συνδυάστηκε με τις παραπάνω παθογένειες του δικού μας κράτους, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ενταχθεί στο «Σχέδιο της Δίκαιης Μετάβασης» μεγάλη επένδυση 300 στρεμμάτων υδροπονίας, προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ, στη Δυτική Μακεδονία. Η επένδυση αυτή - ίσως η πιο ρεαλιστική από όσες προτάθηκαν - θα μπορούσε να είναι πιλοτική για μία πραγματική παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα στις πρώην λιγνιτικές περιοχές αλλά και ευρύτερα στη χώρα και, μάλιστα, σε μια περίοδο κατά την οποία έχει διαταραχθεί η παγκόσμια επισιτιστική αλυσίδα. Πραγματικά, η Ελλάδα δεν έχει μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργεια και η αγροτική επάρκεια ήταν διαχρονικά πιο πολύ ένα όνειρο παρά ένας εφικτός στόχος. Ωστόσο, από τη δεκαετία του ’30, τουλάχιστον, και των «Αγροτικών» του μεγάλου κοινοτιστή Κωνσταντίνου Καραβίδα, αλλά και μέχρι τους «Αιχμάλωτους της Γεωγραφίας» (2015) του Tim Marshall, ξέρουμε ότι η Ελλάδα έχει πολλές μικρές αλλά ιδιαίτερα γόνιμες εκτάσεις για καλλιέργειες «πολυτελείας». Αντί γι’ αυτό, ακόμη και στα «Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης» προτιμήσαμε να σπείρουμε …φωτοβολταϊκά – όπως σε πλείστες όσες εκτάσεις αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας έχουμε κάνει – και ας είναι παροδικές οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι, μετά την εγκατάσταση των πάρκων αυτών, οι ντόπιοι που ενεπλάκησαν σε αυτήν θα επιστρέψουν στην ανεργία.
Από τον 19ο. αιώνα, το Ελληνικό Κράτος είχε θέσει στόχο να γίνει «Πρότυπον Βασίλειον εις την Ανατολήν» - όπως είχε πει στον λόγο της ενθρονίσεώς του ο Γεώργιος Α’. Τώρα, τα πράγματα έχουν προχωρήσει: θέσαμε στόχο να γίνουμε «Πρότυπο …Χαρτοβασίλειο για την Πράσινη Μετάβαση της ΕΕ» χωρίς καν να έχουμε καταφέρει να καλύψουμε τις συνηθισμένες συμβατικές ανάγκες του Κράτους και της Κοινωνίας μας, με αποτέλεσμα τόσα και τόσα σχέδια επί χάρτου να παραμένουν ανεκτέλεστα- με τελευταίο παράδειγμα το «Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης» στις πρώην λιγνιτικές περιοχές…