H κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία έδωσε λαβή σε σειρά δημοσιευμάτων σχετικά με την ανάδειξη της Τουρκίας ως του μεγάλου κερδισμένου σε περιφερειακό επίπεδο. Είτε ως ηθικός αυτουργός της αλλαγής καθεστώτος στη Συρία, είτε ως στρατηγικός εταίρος της νέας συριακής κυβερνήσεως, η Τουρκία εμφανιζόταν ως η περιφερειακή δύναμη η οποία θα κάλυπτε πλήρως το κενό που άφηναν το Ιράν και η Ρωσία

Οι εξελίξεις, ωστόσο, μάλλον διαψεύδουν αυτές τις εκτιμήσεις. Ο διορισμός στη θέση του υπουργού Εξωτερικών της Συρίας του Ασάαντ αλ- Σαϊμπάνι, ο οποίος σπούδαζε ως πρόσφυγας σε ένα από τα φιλοκυβερνητικά ιδιωτικά πανεπιστήμια της Κωνσταντινουπόλεως , δεν φαίνεται να έγειρε την πλάστιγγα υπέρ των τουρκικών συμφερόντων. Σε πρόσφατες δηλώσεις που δημοσιεύονται στο περιοδικό « Εκόνομιστ», στέλεχος της νέας συριακής κυβερνήσεως υπογράμμισε ότι η Τουρκία προσφέρθηκε να αναλάβει την εκπαίδευση του νέου συριακού στρατού , αλλά η συριακή κυβέρνηση προέκρινε μια «περισσότερο επωφελή» πρόταση ενός αραβικού κράτους. Προσέθεσε επίσης ότι, αν και η συριακή κυβέρνηση αισθάνεται «ευγνωμοσύνη» για τον ρόλο της Τουρκίας, αυτή δεν πρόκειται να την οδηγήσει σε ταύτιση με τις τουρκικές θέσεις, η οποία θα δυσκόλευε εξάλλου και τη νομιμοποίηση της κυβερνήσεως ενώπιον της συριακής κοινής γνώμης. Τούτο δεν θα έχει συνέπειες μόνον ως προς τη διαχείριση του Κουρδικού στις βόρειες και βορειοανατολικές επαρχίες της Συρίας, αλλά και στην επιλογή του στρατηγικού προσανατολισμού του νέου συριακού καθεστώτος. Το άνοιγμα προς τις χώρες του Κόλπου και ιδίως προς τη Σαουδική Αραβία είναι σαφές και μάλλον αναπόφευκτο για τη νέα συριακή κυβέρνηση δεδομένης της δεινής οικονομικής θέσεως της χώρας και της ανάγκης για επείγουσα και γενναία οικονομική βοήθεια. Καθημαγμένη από τον εμφύλιο πόλεμο και τις διεθνείς κυρώσεις, η επιβίωση της Συρίας επί του καθεστώτος Ασαντ εξαρτάτο από την οικονομική βοήθεια του Ιράν και της Ρωσίας.

H αλλαγή καθεστώτος όξυνε ακόμη περισσότερο τα προβλήματα κυβερνησιμότητος αλλά και την ανάγκη οικονομικής βοήθειας για την καταβολή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των σωμάτων ασφαλείας και την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών επιβιώσεως του πληθυσμού. Είναι σαφές ότι η Τουρκία δεν δύναται να ανταγωνισθεί τις χώρες του Κόλπου ως προς την παροχή της αναγκαίας οικονομικής ρευστότητος για τη λειτουργία της νέας συριακής διοικήσεως. Και αν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και – κυρίως – το Κατάρ δεν διαθέτουν την οικονομική και στρατηγική δυνατότητα να καλύψουν το κενό που αφήνουν το Ιράν και η Ρωσία στη Συρία, η Σαουδική Αραβία υπό την ντε φάκτο ηγεσία του διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν φαίνεται διατεθειμένη να διαθέσει τους αναγκαίους προς τούτο πόρους. Οι άριστες σχέσεις με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, αλλά και οι δίαυλοι επικοινωνίας και η διάθεση συνεννοήσεως με το Ισραήλ ιδίως μετά την προσφάτως συμφωνηθείσα ανακωχή, αποτελούν στοιχεία που μπορούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τον περιφερειακό ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στη Μέση Ανατολή.

*Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΠανεπιστημίουΜπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ

(από την εφημερίδσ "ΤΟ ΒΗΜΑ")