Μάλιστα, η αποδέσμευση θαλασσίων εκτάσεων που θα ενταχθούν στο πάρκο παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα συμφωνίας, ενώ προβλέπεται από τη σύμβαση που έχει υπογράψει ο ιδιώτης με το Δημόσιο.
Αντίδραση της WWF για τη σύνδεση των νέων παραχωρήσεων με την ταυτόχρονη επέκταση της προστατευόμενης περιοχής
Στη χθεσινή ανακοίνωσή του το υπουργείο Περιβάλλοντος θέτει σε κοινή βάση τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις υδρογονανθράκων στο Ιόνιο με την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής (η οποία προφανώς θα απειληθεί από τις εξορύξεις). Το υπουργείο ανακοίνωσε την παραχώρηση στον ενεργειακό κολοσσό Chevron μιας τεράστιας νέας έκτασης, η οποία βρίσκεται σε επαφή με το (υπό σχεδιασμό) εθνικό θαλάσσιο πάρκο του Ιονίου. Για να «πρασινίσει» το χάπι, το υπουργείο ανακοίνωσε ότι το εθνικό θαλάσσιο πάρκο θα μεγαλώσει με την προσθήκη τμημάτων από το παραχωρημένο για εξορύξεις «θαλάσσιο οικόπεδο 10» (παραχωρημένο στη HELLENiQ ENERGY). «Για την απελευθέρωση των αποσπασθέντων τμημάτων έχει ήδη υπάρξει συμφωνία με τη μισθώτρια εταιρεία», αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου. Μόνο που η συμφωνία αυτή ανάγεται στο 2020 και είναι βέβαια η σύμβαση με βάση την οποία παραχωρήθηκε το εν λόγω «οικόπεδο». Στη σύμβαση προβλέπεται ότι η παραχώρηση χωρίζεται σε τρεις περιόδους και μετά το τέλος καθεμίας θα επιστρέφεται στο Δημόσιο το 25% του «οικοπέδου», αυτό που δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι συγκεκριμένες περιοχές (μεταξύ αυτών και η θαλάσσια περιοχή των νήσων Στροφάδων) αποδεσμεύτηκαν πρωτίστως γιατί δεν ενδιαφέρουν την εταιρεία και όχι για περιβαλλοντικούς λόγους. Στις εκτάσεις αυτές θα προστεθεί και η έκταση που είχε δεσμευθεί στο Κατάκολο, καθώς η κυβέρνηση έχει από καιρό διαμηνύσει ότι δεν ενδιαφέρεται για εξορύξεις πετρελαίου αλλά μόνο υδρογονανθράκων.
Η σύνδεση εξορύξεων και θαλασσίου πάρκου προκαλεί, όπως είναι επόμενο, αντιδράσεις. «Το ΥΠΕΝ στην ίδια ανακοίνωση συνδυάζει το ενδιαφέρον πετρελαϊκής εταιρείας με σχέδια για την επέκταση του θαλασσίου πάρκου στο Ιόνιο», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής της οργάνωσης WWF Ελλάς. «Ομως θαλάσσιο πάρκο και εξορύξεις δεν πάνε μαζί, ούτε σαν σκέψη, ούτε σαν πρόταση και κυρίως ούτε σαν πραγματικότητα. Αυτή η προσβολή στη νοημοσύνη μας πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει».
Χρονοδιάγραμμα
Οσον αφορά την ολοκλήρωση των εθνικών θαλασσίων πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, αυτή τοποθετείται πλέον στα μέσα του 2025. «Είμαστε σχεδόν έτοιμοι. Οι μελέτες τόσο για το Ιόνιο όσο και για το Αιγαίο θα παραδοθούν στα μέσα Ιανουαρίου», ανέφερε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Περιβάλλοντος Πέτρος Βαρελίδης. «Οσον αφορά το πάρκο του Ιονίου, υπολογίζεται ότι με τα νέα τμήματα που θα συμπεριλάβει θα φθάσει τις 17.000-18.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίπου 50% μεγαλύτερο από αυτό που είχε αρχικά ανακοινωθεί. Περιμένουμε τις τελικές προτάσεις των μελετητών και θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση, με στόχο τα δύο εθνικά πάρκα να θεσπιστούν στα τέλη της άνοιξης».
Σύμφωνα με πληροφορίες, ειδικά για το πάρκο του Αιγαίου, ένα από τα ζητήματα που απασχολεί τον ΟΦΥΠΕΚΑ (οργανισμός για τις προστατευόμενες περιοχές) και το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι να μην καταλήξει ένα πάρκο «στα χαρτιά». Για τον λόγο αυτό συζητούνται τα χωρικά όρια του πάρκου και με ποιο μοντέλο θα είναι ευκολότερος ο έλεγχος της προστατευόμενης περιοχής, που είναι εξ αντικειμένου διασπασμένη γύρω από δεκάδες νησίδες και βραχονησίδες.
Πάντως, η πολιτεία φαίνεται να καταλήγει ότι το πάρκο θα συμπεριλάβει και τη θαλάσσια περιοχή και κατοικημένων νησιών: σε Φολέγανδρο, Ανάφη, Μήλο και Αστυπάλαια, ενώ συζητείται το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί και η Αμοργός, κάτι που σε μεγάλο βαθμό θα είναι πολιτική απόφαση.
Στον «αέρα» η προστασία της Γυάρου
Σε παράδεισο για τη θαλάσσια ζωή μετατρέπεται η προστατευόμενη περιοχή της Γυάρου. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΛΚΕΘΕ και της WWF, η αυστηρή προστασία σε συνδυασμό με τη φύλαξη της περιοχής από την παράνομη αλιεία οδήγησαν σε σταθερή και σημαντική αύξηση του αριθμού των ψαριών, αλλά και του μεγέθους τους, σε σχέση με τις γειτονικές μη προστατευόμενες περιοχές. Ομως, το καθεστώς προστασίας της Γυάρου βρίσκεται στον «αέρα», καθώς σε έξι μήνες λήγει η τελευταία «προσωρινή» απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος, που δεν μπορεί να ανανεωθεί, αλλά πρέπει να υποκατασταθεί από μόνιμο πλαίσιο προστασίας.
Τα δεδομένα προέρχονται από νέα έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ και της WWF, που δημοσιοποιήθηκε χθες. Οπως αναφέρει χθεσινή ανακοίνωση της WWF, «επιβεβαιώνεται πως εντός της θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής της Γυάρου καταγράφονται περισσότερα είδη ψαριών, σε μεγαλύτερες ποσότητες και σε μεγαλύτερα μεγέθη συγκριτικά με τις περιοχές εκτός των ορίων της. Πιο αναλυτικά, παρατηρήθηκε σταθερή και σημαντική αύξηση του αριθμού των ειδών. Στις δειγματοληψίες εντός της προστατευόμενης περιοχής καταγράφονται πλέον 80 διαφορετικά είδη. Επίσης, τα αλιεύματα εντός της προστατευόμενης περιοχής παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερα μεγέθη σε σχέση με τις γειτονικές, μη προστατευόμενες περιοχές. Τέλος, καταγράφεται έως και τετραπλάσια αφθονία εντός της προστατευόμενης περιοχής σε σύγκριση με περιοχές χωρίς προστασία. Τα είδη υψηλής εμπορικής αξίας, όπως ροφοί, μπαρμπούνια και φαγκριά, καταγράφονται στη Γυάρο σε ακόμη μεγαλύτερη και πολλαπλάσια αφθονία».
Σε έξι μήνες λήγει η τελευταία «προσωρινή» απόφαση, που πρέπει να υποκατασταθεί από μόνιμο πλαίσιο προστασίας – Εχουν ήδη καταγραφεί μεγάλα οφέλη για τη θαλάσσια ζωή.
«Με τα νέα επιστημονικά δεδομένα, η περίπτωση της Γυάρου έρχεται να προστεθεί στις δεκάδες έρευνες ανά τον κόσμο που τεκμηριώνουν πως μια θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή μπορεί να ωφελήσει πολλαπλώς τη θάλασσα και αυτούς που ζουν από τους πόρους της», σχολιάζει ο διευθυντής του WWF, Δημήτρης Καραβέλλας.
Πίεση χρόνου
Το ζητούμενο, ωστόσο, είναι η προστασία της περιοχής να γίνεται μέσα από ένα σταθερό πλαίσιο. Σήμερα η θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή έχει οριοθετηθεί και οι όροι προστασίας της έχουν καθοριστεί με υπουργική απόφαση, η οποία έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (δηλαδή είναι «προσωρινή», μέχρι τη θέσπιση του οριστικού πλαισίου). Μέχρι στιγμής η εν λόγω απόφαση έχει ανανεωθεί πέντε φορές και, βάσει της νομοθεσίας, δεν μπορεί να ανανεωθεί ξανά.«Η Γυάρος, όπως και η πλειονότητα των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών της χώρας παραμένουν χωρίς την αναγκαία θεσμική προστασία των προεδρικών διαταγμάτων. H εκκρεμότητα αυτή υπονομεύει κάθε σχετική προσπάθεια που γίνεται στη χώρα μας για την προστασία σημαντικών περιοχών, ενώ ακυρώνει στην πράξη τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης για τήρηση των ευρωπαϊκών μας υποχρεώσεων. Σε ό,τι αφορά ειδικά τη Γυάρο, έχουμε επανειλημμένως τονίσει προς το αρμόδιο ΥΠΕΝ την κρισιμότητα του παράγοντα χρόνου. Αν δεν εκδοθεί προεδρικό διάταγμα μέσα στους επόμενους 6 μήνες, θα πάψει να υφίσταται το ειδικό καθεστώς προστασίας της περιοχή. Ενα συλλογικό έργο πολλών ετών θα πέσει στο κενό. Θέλουμε να ελπίζουμε πως θα υπάρξει ανταπόκριση, έστω και την ύστατη στιγμή, και η Γυάρος θα εξελιχθεί σε ένα πραγματικό πρότυπο θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής , έτσι όπως της αξίζει», σχολιάζει ο κ. Καραβέλλας. Υπενθυμίζεται ότι το νέο πλαίσιο για τις 446 χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές Natura θα γίνει μέσω της ολοκλήρωσης των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, οι οποίες έχουν ανατεθεί από το 2019, αλλά μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί ελάχιστες και δεν έχει θεσμοθετηθεί καμία.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 21/01/2025)