Oι αιτίες εντοπίζονται κυρίως στην διακοπή της μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω αγωγών από την Ουκρανία, το σταδιακό άδειασμα των αποθηκών στην Ευρώπη, στην εξασθένηση των ανέμων σε χώρες, όπως η Γερμανία, που αυξάνουν τη ζήτηση αερίου για παραγωγή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και ασφαλώς στις ψυχρές καιρικές συνθήκες σε μεγάλα τμήματα της Γηραιάς ηπείρου.
Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου είναι γεμάτες μόνο κατά 58,5%, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου (Agsi), όταν την αντίστοιχη χρονική περίοδο, πέρυσι, ο βαθμός πλήρωσης των αποθηκών φυσικού αερίου της Ε.Ε. έφθανε στο 74%.
Πιο συγκεκριμένα, στην Γερμανία, οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι γεμάτες σε ποσοστό 61%, στην Ιταλία κατά 68%, ενώ η Γαλλία καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε., δηλαδή, περίπου 42%. Ανάλογη εικόνα εμφανίζει και η Κροατία.
Τα μέλη της Ε.Ε. έπρεπε να διαθέτουν ποσοστό αποθήκευσης κοντά στο 90% τον περασμένο Νοέμβριο. Όμως, το 2025 αναμένεται να δυσκολευτούν να πιάσουν αυτούς τους στόχους, εξαιτίας του ανταγωνισμού με άλλες περιοχές υψηλής κατανάλωσης φυσικού αερίου (Ασία) αλλά και λόγω της στενότητας στην παγκόσμια αγορά LNG.
Εν τούτοις, τα επίπεδα αποθήκευσης αν και χαμηλά δεν συνιστούν, ακόμη, άμεση απειλή για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο, όμως ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας καλεί τις χώρες-μέλη να προμηθευτούν σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες του ορυκτού καυσίμου από ό,τι το καλοκαίρι του 2023 και του 2024 για να αναπληρώσουν τα αποθέματα για την επόμενη χειμερινή περίοδο.
Το LNG
Αυξημένες θα παρουσιαστούν τον Ιανουάριο που μας πέρασε οι παγκόσμιες εισαγωγές LNG, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό τους από τον Ιανουάριο του 2024 και το τρίτο υψηλότερο στα χρονικά, υπό το φως της εκτόξευσης της ζήτησης στην Ευρώπη, που προσελκύει φορτία από την Ασία, στην οποία η ζήτηση παραμένει υποτονική σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα αποθεμάτων που διαθέτει.
Ειδικότερα, οι εισαγωγές LNG παγκοσμίως πρόκειται να αυξηθούν σε 38.12 εκατ. μετρικούς τόνους τον Ιανουάριο του 2025, από 37.69 εκατ. τόνους που εισήχθησαν τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η εταιρεία αναλύσεων εμπορευμάτων Kpler.
Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές LNG θα διαμορφωθούν στο υψηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του 2023. Οι 11.82 εκατ. τόνοι εισαγωγών LNG από την Ευρώπη τον Ιανουάριο θα είναι αρκετά περισσότεροι από τους 10.87 εκατ. τόνους του Δεκεμβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Kpler.
Οι τιμές στην Ευρώπη είναι υψηλότερες από αυτές της Ασίας. Μάλιστα, οι ΗΠΑ, μετά την απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να στραφεί και πάλι στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο, αναμένεται να πλημμυρίσουν τον πλανήτη με LNG.
Η χώρα παρήγαγε πέρυσι περισσότερους από 88 εκατ. τόνους, με το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ να ανακοινώνει ότι οι εξαγωγές LNG, που έχουν τριπλασιαστεί την τελευταία πενταετία, θα διπλασιαστούν έως το τέλος της δεκαετίας που διανύουμε.
Καθώς η Ευρώπη παραμένει σε θέση στρατηγικής αδυναμίας η Επιτροπή αποφάσισε να μην συμπεριλάβει, στην πρόσφατη δέσμη κυρώσεων που επέβαλε στην Μόσχα, τις εισαγωγές ρωσικού LNG, μετά τις ανησυχίες που εξέφρασαν τα κράτη μέλη για την εξασφάλιση αξιόπιστων και βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων.
(Eπιδοτήσεις ανά πηγή ενέργειας, 2022. Πηγή: Enerdata)
Οι επιδοτήσεις και η έκθεση της Κομισιόν
Η αντιμετώπιση της παρατεταμένης ενεργειακής κρίσης που πλήττει την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, μέσω επιδοτήσεων δεν αποτελεί βιώσιμη λύση.
Σύμφωνα με τα όσα περιέχονται στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2024, για τις επιδοτήσεις στον τομέα της ενέργειας, το 2023 δαπανήθηκαν ακόμη 354 δισ. ευρώ ως επιδοτήσεις στην ενέργεια, ήτοι, μειωμένα κατά 10,8% από το ρεκόρ των 397 δισ. ευρώ, το 2022. Αυτή η πτώση δεν αρκεί για να μειώσει το ποσοστό τους ως προς το ευρωπαϊκό ΑΕΠ που παραμένει στο 2,1%,
Πρόκειται για την έκτη ετήσια έκθεση της Επιτροπής που παρακολουθεί τις ενεργειακές επιδοτήσεις και την πρόοδο προς τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων στα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Στα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρεται πρώτον, ότι οι ενεργειακές επιδοτήσεις ήταν σταθερές έως το 2021, αυξήθηκαν εντυπωσιακά το 2022, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και μειώθηκαν ελαφρώς το 2023.
Οι συνολικές ενεργειακές επιδοτήσεις στην ΕΕ αυξήθηκαν από 213 δισ. ευρώ το 2021, σε 397 δισ. ευρώ το 2022 και σε 354 δισ. ευρώ το 2023.
Οι ενεργειακές επιδοτήσεις που συνδέονται με εθνικά μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης για την προστασία των καταναλωτών από τις ακραίες τιμές της ενέργειας υπολογίζονται σε 145 δισ. ευρώ το 2023 από 187 δισ. ευρώ το 2022.
Σε ολόκληρη την Ε.Ε., εφαρμόστηκαν τουλάχιστον 270 εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης των τιμών της ενέργειας, με κύριους άμεσους δικαιούχους τα νοικοκυριά, ακολουθούμενα από τη βιομηχανία και τον τομέα των μεταφορών.
Ακόμη, οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα αυξήθηκαν από 60 δισ. ευρώ το 2021, σε 136 δισ. ευρώ, το 2022 και στη συνέχεια μειώθηκαν σε 111 δισ. ευρώ, το 2023.
Οι επιδοτήσεις των ΑΠΕ μειώθηκαν το 2021, σε 83 δισ. ευρώ (ήταν η πρώτη μείωση από το 2015), για να ακολουθήσουν μειώσεις σε 68 δισ. ευρώ το 2022 και 61 δισ. ευρώ το 2023.
Η στήριξη για μέτρα ενεργειακής απόδοσης, για παράδειγμα για ανακαινίσεις κτιρίων, αυξήθηκε από 23 δισ. ευρώ το 2021, σε 34 δισ. ευρώ το 2022 και σε 44 δισ. ευρώ το 2023 και συνέβαλαν στην μείωση των λογαριασμών ενέργειας.
Εν τούτοις, σχεδόν στο σύνολό τους (247 δισ. ευρώ το 2022 και 213 δισ. ευρώ το 2023) οι επιδοτήσεις κατευθύνονται στη στήριξη της κατανάλωσης ενέργειας. Το 2023, το συνολικό ποσό των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα στα 27 κράτη -μέλη της Ε.Ε. ανήλθαν σε 136 δισ. ευρώ, ήτοι, ποσοστό 38% του συνόλου των ενεργειακών επιδοτήσεων.
Όπως προβλέπουν τα εθνικά σχέδια που έχουν καταρτιστεί και αφορούν στις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων, το μεγαλύτερο μέρος τους θα τερματιστεί εντός του 2025, ένα άλλο 9% προβλέπεται να τερματιστεί μεταξύ 2026 και 2030, ενώ το υπόλοιπο 48%, είτε δεν υπάρχει ημερομηνία λήξης είτε έχει οριστεί για μετά το 2030.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι απαιτείται συλλογική προσπάθεια από όλα τα κράτη- μέλη για να βρουν τρόπους να καταργήσουν σταδιακά τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων και να ορίσουν ένα σαφές και αξιόπιστο χρονοδιάγραμμα για να το πράξουν, υιοθετώντας παράλληλα τα απαραίτητα επικουρικά μέτρα για την προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας.