είναι αντιφατικές μεταξύ τους, κάτι που σημαίνει πως είτε θα αναγκαστεί να ξεχάσει αρκετούς από τους στόχους του, είτε θα βιώσει άμεσα τις συνέπειες αυτής της αμφίσημης πολιτικής. Αυτό το δίλημμα είναι ιδιαίτερα εμφανές στους κλάδους του εμπορίου και της ενέργειας.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Τραμπ, ο «δασμός» είναι η αγαπημένη του λέξη. Αν και ορισμένες φορές είναι σίγουρο κατά πόσο γνωρίζει την ακριβή σημασία του όρου, αν μη τι άλλο ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί πως θα επιβάλει δασμούς εναντίον όλων, ασχέτως αν είναι σύμμαχοι ή ανταγωνιστές. Στο στόχαστρο του Τραμπ είχαν βρεθεί κυρίως ο Καναδάς, το Μεξικό, και η Κίνα. Μάλιστα, από την πρώτη ημέρα της ορκωμοσίας του, ο Πρόεδρος υπέγραψε ειδικά εκτελεστικά διατάγματα ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες διερεύνησης για τις αθέμιτες, κατά τον ίδιο, πρακτικές που χρησιμοποιούν τα τρία κράτη ώστε να εκμεταλλεύονται την εμπορική τους σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά και να “εξάγουν” εγκληματικότητα προς τα αμερικανικά σύνορα. Συνοπτικά, ο Τραμπ έχει δύο βασικούς στόχους όσον αφορά στο εμπόριο: πρώτον, να μειώσει, και αν γίνεται, να αντιστρέψει, τα εμπορικά ισοζύγια μεταξύ της Ουάσιγκτον και όλων των άλλων κρατών και δεύτερον, να επαναφέρει μεγάλο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής εντός των ΗΠΑ.
Οι στόχοι του Τραμπ είναι εξίσου φιλόδοξοι όσον αφορά στην ενέργεια. Πρώτον, ο Τραμπ επιθυμεί να οδηγήσει σε δραματική αύξηση την παραγωγή ορυκτών καυσίμων, ώστε να ενισχύσει την ανάπτυξη και να εγγυηθεί την ενεργειακή ασφάλεια των ΗΠΑ. Δεύτερον, ο Τραμπ στοχεύει να ωθήσει τις τιμές της ενέργειας και των καυσίμων— ένα κρίσιμο δείκτη για την ικανοποίηση των ψηφοφόρων του— προς τα κάτω, προκαλώντας ως συνέπεια και αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Και τρίτον, ο Τραμπ σχεδιάζει να αξιοποιήσει τα ορυκτά καύσιμα ως μέσο πίεσης προς τις ξένες αγορές, προκειμένου να αποσπάσει διάφορα πολιτικά “ανταλλάγματα” κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής του. Αδυνατώντας να περιμένει έστω μία ημέρα, ο Τραμπ προώθησε την ταχύτατη απορρύθμιση του ενεργειακού κλάδου από τις πρώτες ώρες του πίσω στο Οβάλ Γραφείο, υπογράφοντας μία σειρά εκτελεστικών αποφάσεων. Παράλληλα, προχώρησε σε μία σειρά δηλώσεων σε υψηλούς τόνους, μεταξύ άλλων κατά του OPEC.
Οι ιδέες του Τραμπ φαίνονται λογικές εκ πρώτης όψεως. Εξάλλου, τι καλύτερο από μία χώρα με ισχυρή βιομηχανική παραγωγή, υψηλές εξαγωγές, και φθηνή ενέργεια; Εντούτοις, ο Τραμπ αδιαφόρησε για τη σημερινή πραγματικότητα των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ εισάγουν εκατομμύρια βαρέλια αργού από τον Καναδά, τα οποία χρησιμοποιούνται από τα διυλιστήρια σε συγκεκριμένες— εκλογικά κρίσιμες— πολιτείες και προς το παρόν δεν υπάρχουν εναλλακτικοί προμηθευτές. Ακόμα και αν η αμερικανική κυβέρνηση εξαιρούσε το πετρέλαιο από τους δασμούς που θα επιβάλει στα καναδικά προϊόντα, αυτό δεν αποτρέπει τους Καναδούς από το να αυξήσουν οι ίδιοι τις τιμές του καυσίμου ώστε να πλήξουν την αμερικανική αγορά. Ως εκ τούτου, ο στόχος του Τραμπ για φθηνά καύσιμα θα αποτύγχανε. Παρόμοιες εμπλοκές υπάρχουν και στις περιπτώσεις του Μεξικού και της Κίνας.
Οι αμερικανικές ενεργειακές εξαγωγές προς την Κίνα για το 2024. Πηγή: Financial Times.
Μέχρι στιγμής, ο θορυβώδης κατά τα άλλα Πρόεδρος, φαίνεται να δίνει προτεραιότητα στον ενεργειακό σχεδιασμό του. Για αυτό και δέχθηκε να αναβάλει τους δασμούς εναντίον των δύο γειτονικών κρατών λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα ορισμένες “υποχωρήσεις” στις οποίες είχαν ήδη συμφωνήσει Καναδάς και Μεξικό. Για την Κίνα, η κλιμάκωση των υφιστάμενων δασμών που αποφάσισε ο Τραμπ και τα αντίμετρα που ανακοίνωσε η κινεζική ηγεσία δεν αναμένονται να έχουν τόσο δραματικές συνέπειες. Οι Κινέζοι αποδείχθηκαν ιδιαίτερα προνοητικοί σε αυτό το θέμα, καθώς δεν σταμάτησαν να “προετοιμάζουν” την οικονομία τους για έναν μεγάλο εμπορικό πόλεμο, ακόμα και όταν ο Τραμπ είχε φύγει από τον Λευκό Οίκο. Αντιθέτως, φρόντισαν να μειώσουν το μερίδιο των αμερικανικών ορυκτών καυσίμων στο ενεργειακό μείγμα τους, ενώ μετέφεραν ένα σημαντικό μέρος των γραμμών παραγωγής τους εκτός Κίνας προκειμένου να αποφύγουν τους δασμούς.
Για τον Τραμπ, αν και “προσγειώθηκε” στη δεύτερη θητεία του τρέχοντας, ο χρόνος ήδη μετράει αντίστροφα. Το βασικό πλεονέκτημά του είναι η ταχύτητα με την οποία προχωρά σε εντυπωσιακές δηλώσεις και αποφάσεις που ξαφνιάζουν την άλλη πλευρά. Αν όμως αυτές οι απειλές μείνουν στα λόγια και όχι στις πράξεις, τότε κινδυνεύει να θεωρηθεί ως ένας ακόμα πολιτικός που υπόσχεται πολλά, αλλά εντέλει κάνει λίγα.