Το 2024 αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα ένα έτος-σταθμό για τη βιομηχανία ΑΠΕ της Κίνας, η οποία κατάφερε να προσθέσει στο δίκτυο νέα παραγωγική ισχύ που προσεγγίζει τη συνολική των ΗΠΑ, περί τα 356 GW αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Με αυτό το ρεκόρ, η Κίνα έπιασε τους στόχους της πράσινης ενέργειας που είχε θέσει, δηλαδή τα 1200 GW, για το 2030 έξι χρόνια νωρίτερα. Παράλληλα, η κινεζική ηγεσία παραμένει μία από τις λίγες που δεν υποχωρεί ή επιβραδύνει τις πράσινες επενδύσεις, σε αντίθεση με την άτακτη υποχώρηση που παρατηρείται σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή που κυριαρχούσε στην πράσινη ενέργεια, η Κίνα παράμενε ο μεγαλύτερος ρυπαντής, παράγοντας το 30% των παγκόσμιων εκπομπών, ενώ προσέθετε νέα ισχύ από άνθρακα σε επίπεδα ρεκόρ. Πιο συγκεκριμένα, όπως αποδεικνύει η έρευνα των Centre for Research on Energy and Clean Air (Crea) και Global Energy Monitor (GEM), η Κίνα ξεκίνησε την κατασκευή νέων μονάδων άνθρακα που φτάνουν τα 94,5 GW και συνέχισε την κατασκευή άλλων μονάδων 3,3 GW, αριθμοί που είχαν να παρατηρηθούν από το 2015. Αυτή η εικόνα συνιστά μία αντιστροφή των δεδομένων της προηγούμενης δεκαετίας, όταν η Κίνα έθεσε εκτός λειτουργίας πάνω από 100 GW απαρχαιωμένων μονάδων άνθρακα.
Τα ευρήματα της μελέτης παρουσιάζουν την πολύπλοκη πραγματικότητα της εγχώριας ενεργειακής αγοράς στην Κίνα. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, οι νέες μονάδες άνθρακα μπορούν να κατασκευαστούν μόνο ως δικλείδα ασφαλείας για την παραγωγή από ΑΠΕ, ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια της Κίνας. Εντούτοις, οι παραγωγοί άνθρακα, δηλαδή οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται τις εξορύξεις, χρηματοδοτούν το 75% των νέων εργοστασίων, ουσιαστικά τροφοδοτώντας τη δική τους ζήτηση. Επιπροσθέτως, επειδή τα συμβόλαια μεταξύ των παραγωγών ενέργειας και των αγοραστών αφενός είναι μακροχρόνια και αφετέρου επιβάλλουν πρόστιμα σε όσους συμβασιούχους δεν αγοράσουν τις συμφωνηθείσες ποσότητες, οι καταναλωτές χονδρικής δεν έχουν κίνητρο να προτιμήσουν τη φθηνότερη ενέργεια από τις ΑΠΕ.
Η μηνιαία αύξηση της παραγωγής ενέργειας ανά είδος. Πηγή: CREA.
Με αυτόν τον τρόπο, η Κίνα αυξάνει μεν την ισχύ της σε καθαρή ενέργεια, αλλά η παράλληλη αύξηση της “βρώμικης” ενέργειας σημαίνει πως η πράσινη μετάβαση σε υλοποιείται πραγματικά. Η κατάσταση αυτή είναι ακόμα πιο δραματική σε τοπικό επίπεδο, καθώς το δίκτυο της Κίνας δεν είναι ενιαίο, αλλά κάθε περιφέρεια, επαρχία, ή μητρόπολη έχει τον δικό της διαχειριστή. Ως εκ τούτου, υπάρχουν σημαντικές γεωγραφικές αποκλίσεις για τη χρήση ΑΠΕ ή ορυκτών καυσίμων.
Πέραν των κλιματικών ανησυχιών, τίθεται και ένα θέμα οικονομικής βιωσιμότητας. Υπάρχουν πολλές έρευνες που αποδεικνύουν ότι η πράσινη ενέργεια είναι πολύ φθηνότερη σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα. Επίσης, οι υφιστάμενες μονάδες άνθρακα στην Κίνα ήδη λειτουργούν στο 50% των δυνατοτήτων τους. Επομένως, η προσθήκη νέων μονάδων απλώς θα επιτείνει το πρόβλημα, με τις περισσότερες να αποδίδουν σε ακόμα χαμηλότερα ποσοστά.
Με αυτά τα δεδομένα, καθίσταται εμφανές πως μία ουσιαστική αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνον κατόπιν κεντρικής πολιτικής παρέμβασης, με το Πεκίνο να πατάει φρένο στις φιλοδοξίες της βιομηχανίας άνθρακα καθώς αυτές υπονομεύουν τους στόχους που έχει θέσει η κινεζική κυβέρνηση. Εξάλλου, το βασικό πλεονέκτημα της κινεζικής οικονομίας είναι η ικανότητα ελέγχου και σχεδιασμού από έναν κεντρικό φορέα που επιτρέπει τη χαλιναγώγηση των πιο επικίνδυνων δυνάμεων της αγοράς.