Πριν από την επιστήμη, υπήρχε μόνο η μαγεία. Για αιώνες στο μεταξύ, διάφορες θρησκείες και λαϊκές παραδόσεις έδιναν απαντήσεις για το πώς λειτουργούσε ο κόσμος και τι θα μπορούσε να επιφυλάσσει το μέλλον. Σήμερα, οι πλανητικές επιστήμες και οι επιστήμες βιωσιμότητας παρέχουν επαγγελματικές και ανεξάρτητες εκτιμήσεις για θέματα κρίσιμα για την ανθρωπότητα. Και οι αλήθειες που αποκαλύπτουν απαιτούν άβολη ανάγνωση.
Η ενεργειακή μετάβαση και οι κλιματικές ατζέντες λιμνάζουν, σταματούν, ή και μπαίνουν σε αντίστροφη ταχύτητα σε πολλά μέρη του κόσμου. Η διαδικασία διαπραγμάτευσης της COP για το κλίμα φαίνεται να έχει χάσει τη λάμψη της. Σε ορισμένες περιοχές και κρίσιμες χώρες, υπάρχει αυξανόμενη αντίσταση όσον αφορά την ενεργειακή μετάβαση, ακόμη και όταν ακραία καιρικά φαινόμενα προκαλούν καταστροφές.
Είναι καιρός για ενεργό συμμετοχή του κοινού στην ενέργεια, όχι για απάθεια. Ωστόσο, η κόπωση και η απάθεια είναι ευρέως διαδεδομένες.
Οι τεχνοκεντρικοί οδικοί χάρτες από πάνω προς τα κάτω και οι ενεργειακές λύσεις με γνώμονα την προσφορά αποτυγχάνουν να μεταφραστούν σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη, και περιβαλλοντικά βιώσιμη ενέργεια. Η ενεργειακή παιδεία είναι ανεπαρκής. Το τοπίο φαίνεται ανταγωνιστικό, πολυπληθές και συγκεχυμένο για πολλούς. Οι ενεργειακές προοπτικές διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό.
Η πολιτική ηγεσία πολύ συχνά, ακούσια ή σκόπιμα, ήταν κακόβουλη στο να επικοινωνήσει το τι χρειάζεται για να επιτευχθεί ο μετασχηματισμός. Δεν μπορούν να υλοποιηθούν όλες οι υποσχέσεις για την ενέργεια και την ενεργειακή μετάβαση με άμεσες, εύκολες και φτηνές λύσεις μόνο για το πράσινο. Και τα πρόσφατα ακραία καιρικά φαινόμενα -από τις τερατώδεις πυρκαγιές στην Καλιφόρνια μέχρι τις πλημμύρες σε τμήματα της Λατινικής Αμερικής και της Νότιας Ευρώπης- έδειξαν ότι η Μητέρα Φύση ανακατεύει την πλανητική τράπουλα.
Η αύξηση των άρθρων από αναγνωρισμένους εμπειρογνώμονες παρέχει σημαντικές ενδείξεις για το ποιες αλλαγές χρειάζονται.
Ο καθηγητής Vaclav Smil γράφει ότι η εξέταση της συνολικής εικόνας δείχνει ότι η πραγματική πρόοδος προς την κατεύθυνση της απαλλαγής από τον άνθρακα είναι στην καλύτερη περίπτωση ελάχιστη - και στη χειρότερη, δεν έχει ακόμη αρχίσει. Ο οικονομολόγος της Οξφόρδης Sir Dieter Helm μας δείχνει πώς ο τρόπος με τον οποίο αξιολογούμε τις εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια είναι βαθιά λανθασμένος και χρειάζεται αναθεώρηση.
Καθεμία από αυτές τις προοπτικές, όσο άβολα και αν μας κάνουν να νιώθουμε, συντονίζεται με το απογοητευτικό συμπέρασμα του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας ότι αυτό που μας οδήγησε ως εδώ δεν θα μας οδηγήσει εκεί που πρέπει να πάμε. Είναι καιρός να σταματήσουμε τη σύγχυση, τις αταξίες και τις παρεξηγήσεις.
Οι ενεργειακές μεταβάσεις είναι κοινωνικά ακατάστατες- ας σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι είναι απλά προβλήματα. Οι προσπάθειες περιορισμού της προσφοράς, χωρίς μετασχηματισμό της ζήτησης, έχουν αποδειχθεί άλλη μια συνταγή καταστροφής.
Όλα τα σημάδια δείχνουν μια υπέρβαση της τάξης του 1,5 C μέχρι το 2050. Ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και η προσαρμογή πρέπει τώρα να προχωρήσουν από κοινού, και σημαντικές νέες επενδύσεις πρέπει να κατευθυνθούν εκεί όπου θα κάνουν το μεγαλύτερο όφελος.
Παρά την επιτάχυνση του ρυθμού εξηλεκτρισμού, δεν μπορούν ή δεν πρόκειται να εξηλεκτριστούν όλες οι ενεργειακές ανάγκες και χρήσεις μέχρι το 2050. Χρειάζονται όλοι οι μοχλοί -οικονομικοί, τεχνολογικοί και κοινωνικοί- και ο αποτελεσματικός συνδυασμός τους παρουσιάζει προκλήσεις για το σχεδιασμό της αγοράς και νέες επιλογές συνεργασίας.
Έχουμε πολλά να αντιμετωπίσουμε. Ωστόσο, ως απάντηση, ο κόσμος φαίνεται να κινείται μεταξύ ένθερμου ακτιβισμού και κουρασμένης απάθειας. Η πρόοδος στην ενέργεια σημαίνει εκατοντάδες χιλιάδες μικρά βήματα. Και ο τελικός μας προορισμός δεν θα πρέπει να διαμορφώνεται από πιθανούς βραχυπρόθεσμους στόχους, αλλά αντίθετα από τη μακροπρόθεσμη μελλοντική ευημερία των ανθρώπων και του πλανήτη. Το να είσαι μεγάλος ηγέτης περιλαμβάνει την ενεργή ακρόαση και μάθηση με τους «άλλους». Η παγκόσμια ενεργειακή ηγεσία απαιτεί την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων για την επέκταση και τη διατήρηση των ενεργειακών συνεργασιών σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές, τις γενιές και τα φύλα, τώρα και για τις επόμενες δεκαετίες.
Η Κίνα πρόκειται να φιλοξενήσει το ήμισυ της παγκόσμιας δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030. Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό; Τι μπορεί να μάθει η Ευρώπη από τη Λατινική Αμερική και το αντίστροφο; Πώς είναι παρόμοιες και διαφορετικές οι ενεργειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η Αφρική και η Νοτιοανατολική Ασία; Μπορούν οι φιλοδοξίες της Μέσης Ανατολής να συνδέσουν τη «μεγάλη ενέργεια» και τα «μεγάλα δεδομένα» και να αναπτύξουν οικονομίες κυκλικού άνθρακα να εξασφαλίσουν περισσότερη ενέργεια για νέες διαδρομές βιώσιμης ανάπτυξης;
Η αξιοποίηση της συλλογικής μας ανθρώπινης νοημοσύνης και η συμμετοχή σε δράσεις ολόκληρου του συστήματος γύρω από την ενέργεια δεν ήταν ποτέ πιο σημαντική. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να ανατεθεί στην τεχνητή νοημοσύνη. Και η εφαρμογή των αποτελεσμάτων για τη δημιουργία ουσιαστικής, απτής προόδου απαιτεί από τους ανθρώπους να κατανοήσουν ότι είναι οι συγγραφείς της ιστορίας των ενεργειακών μεταβάσεων και όχι απλώς οι παθητικοί χαρακτήρες της.
Η κοινωνία πρέπει να ασχοληθεί καλύτερα με την ενέργεια. Είναι ο ρυθμός στον οποίο βαδίζει ο πολιτισμός. Το μέλλον του πολιτισμού εξαρτάται από το αν θα αλλάξουμε τη σχέση μας με την ενέργεια. Το μέλλον της ενέργειας ξεκινά από όλους μας.
* Η Dr. Angela Wilkinson είναι Γενική Γραμματέας και CEO του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας