Οι Γερμανοί συντηρητικοί απεγνωσμένα θέλουν να αποφύγουν έναν τριμερή κυβερνητικό συνασπισμό, αλλά το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από το πόσα μικρότερα κόμματα θα καταφέρουν να μπουν στο κοινοβούλιο. Και ενώ ο ηγέτης του CDU Φρίντριχ Μερτς φαίνεται να είναι ο επόμενος καγκελάριος, οι πρόωρες εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου θα αποκαλύψουν ρήγματα στο πολιτικό τοπίο της Γερμανίας. Οι άλλοτε κυρίαρχες κεντροδεξιές και κεντροαριστερές παρατάξεις καταρρέουν υπό την πίεση μιας ακροδεξιάς που έρχεται με… φόρα καθώς και πληθώρας μικρότερων κομμάτων που διεκδικούν ψήφους. Αν και η Γερμανία δεν έχει φτάσει ακόμα στο επίπεδο πολιτικού χάους της Ιταλίας — όπου στις τελευταίες εκλογές 10 κόμματα συνασπίστηκαν σε τέσσερις μεγάλες συμμαχίες — είναι σαφές ότι η χώρα φλερτάρει με ένα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο και μάλιστα με φόντο τα μεγάλα προβλήματα της οικονομίας που έχουν σβήσει την άλλοτε ατμομηχανή της ΕΕ. Kαι όλα αυτά ενώ ένα ακόμη περιστατικό, αυτή τη φορά στο Μόναχο, ρίχνει βαριά σκιά στις κάλπες. Ένας 24χρονος αιτών άσυλο από το Αφγανιστάν ήταν ο οδηγός του αυτοκινήτου που έπεσε την Πέμπτη πάνω σε ομάδα διαδηλωτών στο κέντρο του Μονάχου προκαλώντας τον τραυματισμό τουλάχιστον 28 ατόμων ανάμεσά τους και ένα παιδί.
Με αυτά τα δεδομένα και ενώ θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι συντηρητικοί του Φρίντριχ Μερτς θα είναι στην εξουσία -σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το αποτέλεσμα μοιάζει σχεδόν προδιαγεγραμμένο η σύνθεση του κυβερνητικού συνασπισμού παραμένει ανοιχτή. Τα τρία ισχυρότερα κόμματα της Γερμανίας σημείωσαν μικρή πτώση σε νέα δημοσκόπηση ενόψει των πρόωρων εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου, ενώ το αριστερό Die Linke ξεπέρασε το όριο του 5%, αυξάνοντας τις πιθανότητές του να εισέλθει στο Bundestag. Η κεντροδεξιά συμμαχία CDU/CSU υπό τον Φρίντριχ Μερτς παραμένει στην πρώτη θέση με 29% στη νέα δημοσκόπηση της Insa για την εφημερίδα Bild am Sonntag, σημειώνοντας πτώση κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), καθώς και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, έχασαν επίσης από μία μονάδα, με τα ποσοστά τους να διαμορφώνονται στο 21% και 16% αντίστοιχα. Το Linke κέρδισε μία ποσοστιαία μονάδα, ενισχύοντας τις ελπίδες του για επιστροφή στο κοινοβούλιο. Οι Πράσινοι, υπό την ηγεσία του υπουργού Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, παραμένουν στάσιμοι στο 12%, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση.
Ο Μερτς έχει δεχθεί έντονη κριτική για την αποδυνάμωση της λεγόμενης «πυροσβεστικής ζώνης» μεταξύ του πολιτικού κατεστημένου και της ακροδεξιάς, όταν η παράταξή του επιχείρησε να περάσει νομοσχέδιο βασιζόμενη στη στήριξη του AfD. Οι συντηρητικοί της CDU/CSU αναμένεται να χρειαστούν τουλάχιστον έναν εταίρο για να εξασφαλίσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Προς το παρόν, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι φαίνεται να είναι οι πιθανότερες επιλογές του Μερτς, αν και ενδέχεται να χρειαστεί τρίτος εταίρος για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Όλα τα μεγάλα κόμματα της Γερμανίας έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με το AfD.
Σύμφωνα με πολιτικούς του κόμματος του Μερτς, το λιγότερο επιθυμητό σενάριο θα ήταν ένας τριμερής συνασπισμός, εξαιτίας των εσωτερικών συγκρούσεων που θα προέκυπταν αναπόφευκτα. Μια τέτοια ταραχώδης συμμαχία θα θύμιζε τα προβλήματα της προηγούμενης κυβέρνησης - η οποία είχε επικεφαλής το SPD, σε συνεργασία με τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP)
Τα σενάρια της επόμενης μέρας:
Ο μεγάλος συνασπισμός ή GroKo
Ο μεγάλος συνασπισμός (Große Koalition ή GroKo) είναι μία από τις κλασικές κυβερνητικές συνθέσεις της Γερμανίας, αποτελούμενη από τους συντηρητικούς και το SPD. Η Γερμανία έχει κυβερνηθεί τέσσερις φορές από GroKo από το 1949, τρεις εκ των οποίων υπό την Άνγκελα Μέρκελ. Ωστόσο, οι συντηρητικοί έχουν μετατοπιστεί σημαντικά προς τα δεξιά υπό τον Μερτς, καθιστώντας τις μελλοντικές τους συμβιβαστικές κινήσεις με την κεντροαριστερά πιο δύσκολες. «Δεν θα είναι εύκολο μετά τις εκλογές», δήλωσε ο Μερτς, αφήνοντας ανοιχτό το αν προτιμά να συνεργαστεί με το SPD ή τους Πράσινους. Ο ίδιος ανέφερε τον Μπόρις Ράιν, τον νυν πρωθυπουργό του κρατιδίου της Έσσης και μέλος της CDU, ως παράδειγμα επιδέξιου διαπραγματευτή.
Μετά τη νίκη του στις περιφερειακές εκλογές του 2023, ο Ράιν είχε απέναντι του το SPD και τους Πράσινους και τελικά επέλεξε να συνεργαστεί με το SPD, το οποίο θεωρήθηκε πιο ευέλικτος και διαλλακτικός εταίρος. Ο Μερτς έχει αναφέρει επανειλημμένα το παράδειγμα της Έσσης ως μοντέλο διακυβέρνησης. Σε εθνικό επίπεδο, το SPD αναμένεται επίσης να είναι πιο ευέλικτο, ιδίως όσον αφορά τη σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής, η οποία αποτελεί βασική προεκλογική υπόσχεση του Μερτς.
Ωστόσο, μια μετεκλογική προσέγγιση θα οδηγήσει πιθανότατα σε ανακατατάξεις εντός του SPD. Ο νυν καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχει ήδη αποκλείσει το ενδεχόμενο να υπηρετήσει σε υπουργικό συμβούλιο υπό τον Μερτς, αλλά ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους και ο αρχηγός του κόμματος Λαρς Κλίνγκμπαϊλ, που ανήκουν στο κεντρώο στρατόπεδο του SPD, αναμένεται να αναλάβουν ηγετικό ρόλο.
Συνασπισμός «Κίουι» αν οι Πράσινοι καταγράψουν υψηλά ποσοστά
Τρία από τα 16 γερμανικά κρατίδια κυβερνώνται αυτή τη στιγμή από έναν συνασπισμό των συντηρητικών και των Πράσινων - μερικές φορές αποκαλούμενο «Κίουι» - αλλά μια τέτοια συνεργασία θα ήταν πρωτοφανής σε εθνικό επίπεδο.
Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και αμυντικών δαπανών υπάρχει κάποια σύγκλιση, καθώς και τα δύο κόμματα έχουν επικρίνει τον Σολτς για δισταγμό στην υποστήριξη της Ουκρανίας. Όμως, υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ τους στο μεταναστευτικό, καθώς ο Μερτς έχει δεσμευθεί να κλείσει τα σύνορα την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής του, ενώ οι Πράσινοι θεωρούν τέτοια σχέδια παράνομα. Η απόσταση αυτή διευρύνθηκε όταν ο Μερτς δήλωσε πρόθυμος να περάσει προτάσεις για τον περιορισμό της μετανάστευσης στη Βουλή ακόμα και με τη στήριξη του AfD, προκαλώντας έντονη συζήτηση προεκλογικά. Επιπλέον, ο Μάρκους Ζέντερ, ο ηγέτης των βαυαρών συντηρητικών, έχει αποκλείσει κατηγορηματικά οποιαδήποτε συνεργασία με τους Πράσινους.
Τριμερής συνασπισμός
Παρόλο που η μεταπολεμική Γερμανία δεν έχει μεγάλη εμπειρία από κυβερνήσεις τριών κομμάτων, ο πολιτικός κατακερματισμός ίσως κάνει τέτοιες συμμαχίες πιο συχνές.
Αν δύο από τα τρία μικρότερα κόμματα — οι Πράσινοι, το FDP και η Αριστερά — μπουν στο κοινοβούλιο, οι πιθανότερες επιλογές είναι:
Ο συνασπισμός «Γερμανία» (CDU/CSU- χριστιανοδημοκράτες, SPD - σοσιαλιστές, FDP- φιλελεύθεροι)
Ο συνασπισμός «Κένυα» (CDU/CSU χριστιανοδημοκράτες, SPD- σοσιαλιστές,, Πράσινοι)
Πώς η Γερμανία βρέθηκε να διεξάγει εκλογές αλα… ιταλικά
Το POLITICO ανέλυσε 35 χρόνια εκλογικών δεδομένων για να κατανοήσει γιατί οι φετινές εκλογές είναι πιο απρόβλεπτες από ποτέ — και τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.
Οι σταθεροί πόλοι
Η κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) και η βαυαρική αδελφή της, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στους ηλικιωμένους και τους αγροτικούς πληθυσμούς. Από το 1990, οι δύο παρατάξεις κερδίζουν σταθερά την πρώτη και τη δεύτερη ψήφο σε 84 από τις 299 εκλογικές περιφέρειες της Γερμανίας. Παρότι σήμερα βρίσκονται στην αντιπολίτευση, η CDU/CSU έχει κυριαρχήσει στη μεταπολεμική γερμανική πολιτική, αναδεικνύοντας καγκελάριους όπως ο Κόνραντ Αντενάουερ (1949), ο Χέλμουτ Κολ και η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία αποχώρησε το 2021. Τώρα, φαίνεται πως ο Φρίντριχ Μερτς είναι πιθανός διάδοχος στην καγκελαρία.
Η CSU ελέγχει πολιτικά τη Βαυαρία, ενώ πολλές από τις πιο παραδοσιακές εκλογικές περιφέρειες της CDU βρίσκονται στο γειτονικό κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Αυτές οι δύο νότιες περιοχές είναι από τις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά, με την Άνω Βαυαρία (περιοχή γύρω από το Μόναχο) να συγκαταλέγεται στις 10 πλουσιότερες περιφέρειες της ΕΕ. Από την άλλη, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, αν και το μεγαλύτερο κόμμα της κυβέρνησης από το 2021, έχει διατηρήσει σταθερά λιγότερες εκλογικές περιφέρειες από την κεντροδεξιά. Το SPD είναι πιο δημοφιλές στις γυναίκες και το 2021 κατέγραψε την υψηλότερη υποστήριξή του στις ηλικιακές ομάδες άνω των 35 ετών. Η βάση του SPD βρίσκεται στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, ειδικά στην πυκνοκατοικημένη περιοχή του Ρουρ.
Οι ανατρεπτικοί παίκτες
Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ιδρύθηκε το 2013 και μπήκε στο Bundestag το 2017, κερδίζοντας το 12,6% της δεύτερης ψήφου. Αυτή τη φορά αναμένεται να ξεπεράσει το 20%. Το 2021 το AfD ήταν πολύ πιο δημοφιλές στους άνδρες και είχε μεγάλη επιρροή στην πρώην Ανατολική Γερμανία, με προπύργια στη Θουριγγία, τη Σαξονία και τη Σαξονία-Άνχαλτ.
Με το AfD πλέον στη δεύτερη θέση των δημοσκοπήσεων, η λεγόμενη «πυροσβεστική ζώνη» — η άρνηση των παραδοσιακών κομμάτων να συνεργαστούν μαζί του — δέχεται πρωτοφανή πίεση.
Οι πιθανοί ρυθμιστές
Οι Πράσινοι της Γερμανίας είναι από τα πιο επιτυχημένα οικολογικά κόμματα στην Ευρώπη, έχοντας συμμετάσχει σε τρεις κυβερνήσεις από το 1998. Στις εκλογές του 2021, το κόμμα κατέγραψε την καλύτερη επίδοσή του, κερδίζοντας την πρώτη ψήφο σε 16 περιφέρειες και συγκεντρώνοντας 14,7% στη δεύτερη ψήφο. Ωστόσο, η πτώση τους στις δημοσκοπήσεις και η αυξανόμενη αντίδραση στις περιβαλλοντικές πολιτικές τους ενδέχεται να περιορίσουν τον ρόλο τους αυτή τη φορά.
Οι ουραγοί
Αρκετά κόμματα βρίσκονται στο όριο του 5%, το οποίο είναι κρίσιμο, καθώς κάτω από αυτό το ποσοστό δεν εξασφαλίζουν εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο. Το Αριστερό Κόμμα (Die Linke), που βρίσκεται πιο αριστερά από το SPD, βασίζεται στην υπέρβαση αυτού του ορίου. Στις τελευταίες εκλογές έλαβε μόλις 4,9% αλλά διασώθηκε χάρη σε νίκες σε τρεις περιφέρειες. Η εσωτερική κρίση του κόμματος οδήγησε στη δημιουργία του BSW από τη Σάρα Βάγκενκνεχτ, ενός νέου κόμματος που συνδυάζει αριστερές οικονομικές θέσεις με αντι-μεταναστευτική ρητορική.
Τέλος, οι Φιλελεύθεροι (FDP) ενδέχεται να είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Το κόμμα, που μπήκε στην κυβέρνηση το 2021, υπέστη σοβαρό πλήγμα όταν ο καγκελάριος Σολτς απέπεμψε τον ηγέτη του, Κρίστιαν Λίντνερ, από τη θέση του υπουργού Οικονομικών τον Νοέμβριο του 2024, οδηγώντας στη διάλυση της κυβέρνησης και στις πρόωρες εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το FDP βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στο όριο του 5%.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")