Σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, ο ιδιοφυής μαέστρος των επενδύσεων, Γουόρεν Μπάφετ ανέφερε πως οι δασμοί «είναι μία πράξη πολέμου, κατά μία έννοια». Οι δηλώσεις του Μπάφετ αντικατοπτρίζουν εν πολλοίς τη θεώρηση των αγορών, οι οποίες βασίζονται στην ομαλή συνέχιση του διεθνούς εμπορίου και τη διαμόρφωση ενός κλίματος σταθερότητας. Μολονότι τα γεωπολιτικά σκαμπανεβάσματα μπορούν να δημιουργήσουν ξαφνικές ευκαιρίες για ορισμένους επενδυτές, η έλλειψη βεβαιότητας δεν βοηθά τις αγορές μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα. Ως εκ τούτου, η πρώτη μεγάλη μάχη του δεύτερου εμπορικού πολέμου του Τραμπ έστειλε τις αγορές στο κόκκινο, με τους βασικούς αμερικανικούς δείκτες Dow, Nasdaq, και S&P500 να καταγράφουν σημαντικές απώλειες.
Οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ. Πηγή: NBC.
Τα προβλήματα, όμως, δεν σταματούν εδώ. Με την ανακοίνωση των τριπλών δασμών εναντίον των τριών μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ, οι εμπλεκόμενες κυβερνήσεις έσπευσαν να απαντήσουν. Το Μεξικό, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουάσιγκτον με εξαγωγές που ξεπέρασαν τα 505 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, υπόκειται πλέον σε δασμούς 25%. Η Πρόεδρος της χώρας, Κλαούντια Σεινμπάουμ, θα έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ με στόχο να τον πείσει να ακυρώσει τους δασμούς. Αν τελικά δεν τα καταφέρει, τότε αναμένεται να επιβάλει αντίμετρα και να αναζητήσει νέους εμπορικούς εταίρους, με το βλέμμα στραμμένο στον Καναδά.
Ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, η Κίνα, υπόκειται σε 10% πρόσθετους δασμούς, με τον Τραμπ και τον Μπάιντεν να έχουν στοχοποιήσει πολλά κινεζικά προϊόντα. Ούσα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία και το αντίπαλο γεωπολιτικό δέος, η Κίνα ήταν πολύ πιο δυναμική στην αντίδρασή της, προχωρώντας σε δασμούς μεταξύ 10-15% σε κρίσιμα αγροτικά προϊόντα των ΗΠΑ, χτυπώντας απευθείας την εκλογική βάση του Τραμπ. Υπενθυμίζεται πως κατά τον πρώτο εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας, οι Αμερικανοί αγρότες ήταν εκείνοι που επλήγησαν περισσότερο, χάνοντας δισεκατομμύρια σε εξαγωγές, με το ομοσπονδιακό κράτος να αναγκάζεται να τους παρέχει επιδοτήσεις προκειμένου να επιβιώσουν. Η Κίνα έχει επίσης στοχοποιήσει συγκεκριμένες αμερικανικές επιχειρήσεις, ενδεχομένως για να αποδυναμώσει την υποστήριξη των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων προς τον Τραμπ.
Ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, ο Καναδάς, βρίσκεται στην ίδια μοίρα με το Μεξικό, αντιμετωπίζοντας δασμούς 25%. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη συγκρατημένη αντίδραση της Σεινμπάουμ, ο Τζάστιν Τριντό ήταν πολύ πιο αποφασιστικός στην απάντησή του. Βεβαίως, ο Καναδάς δεν υπόκειται μόνο σε αμερικανικούς δασμούς, αλλά ο Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει πως επιθυμεί να προσαρτήσει τη χώρα, ενώ έχει προσβάλει με χυδαίο τρόπο τον ίδιο τον Τριντό. Παράλληλα, ο Τριντό δεν έχει το βάρος του πολιτικού κόστους, καθώς έχει ήδη παραιτηθεί, και οι πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν πως οι πολίτες του Καναδά συμφωνούν με την εφαρμογή αυστηρών αντίμετρων εναντίον των ΗΠΑ. Έτσι, ο Πρωθυπουργός της χώρας ανακοίνωσε δασμούς της τάξεως του 25% εναντίον συγκεκριμένων αμερικανικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής της επαρχίας Οντάριο, Νταγκ Φορντ, ανακοίνωσε μία σειρά μέτρων σε τοπικό επίπεδο, από την ακύρωση συμβολαίων με αμερικανικές επιχειρήσεις μέχρι μία δυνητική διακοπή στην εξαγωγή ενέργειας προς τις βορειοανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ.
Όπως γνωρίζουν καλά οι οικονομολόγοι αλλά και όσοι γνωρίζουν ιστορία, η επιβολή δασμών έχει άμεσες συνέπειες στον πληθωρισμό, καθώς οι τελικοί καταναλωτές είναι εκείνοι που αναγκάζονται να πληρώσουν τη επιπλέον κόστος των εισαγωγών. Ακόμα και αν οι καταναλωτές στραφούν σε προϊόντα που δεν υπόκεινται σε δασμούς, η αύξηση του κόστους συγκεκριμένων προϊόντων συνήθως παρασύρει και τις τιμές ανταγωνιστικών προϊόντων, καθώς οι άλλοι παραγωγοί έχουν πλέον μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Τέλος, μία σειρά ερευνών καταδεικνύει πως η επιβολή δασμών δεν μειώνει το εμπορικό έλλειμμα των κρατών που τους επιβάλλουν, αντιθέτως μπορεί και να το αυξήσει.
Η μείωση στο ΑΕΠ των ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό στα διάφορα σενάρια δασμών. Πηγή: PIIE.
Ως εκ τούτου, οι δασμοί Τραμπ μεσοπρόθεσμα σίγουρα θα έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που επιθυμεί, δηλαδή τη μείωση του πληθωρισμού και τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος. Εντούτοις, σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο Καναδάς και ειδικά το Μεξικό θα είναι οι μεγαλύτεροι χαμένοι, ασχέτως αν λάβουν τα δικά τους αντίμετρα. Όσον για την Κίνα, η κινεζική ηγεσία γνώριζε εδώ και καιρό πως μία επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα σήμαινε έναν νέον εμπορικό πόλεμο. Εξού και οι Κινέζοι εισαγωγείς είχαν φροντίσει να διαφοροποιήσουν τους διεθνείς προμηθευτές τους με έμφαση σε φιλικά κράτη, όπως η Βραζιλία. Έτσι, οι Κινέζοι καταναλωτές δεν θα νιώσουν ιδιαίτερα τις επιπτώσεις των δασμών, επιτρέποντας στο Πεκίνο να κλιμακώσει την αντίδρασή του αν τα καλέσματα για διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ δεν ευδοκιμήσουν.